Metselwerkversterking met Staaldraad en Andere Technieken: Een Overzicht

Published by Redactie on september 4, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

Dit artikel behandelt de toepassing van wapening in metselwerk, met een focus op staaldraad als versterkend element. De informatie is gebaseerd op beschikbare documentatie over metselwerktechnieken, materialen en kwaliteitsnormen. Verschillende methoden voor het versterken van metselwerk worden besproken, inclusief het gebruik van strekmetaal, aramidevezelweefsel, en specifieke toepassingen in restauratieprojecten. De nadruk ligt op het verminderen van scheurvorming en het verhogen van de algehele stabiliteit van muurconstructies. De beschikbare informatie is beperkt, waardoor een volledig uitputtende behandeling van het onderwerp niet mogelijk is.

Metselwapening: Soorten en Toepassingen

Verschillende soorten wapening worden gebruikt in metselwerk om de treksterkte te verhogen en scheurvorming te voorkomen. Catnic metselwerkwapening bestaat uit strekmetaal, verkrijgbaar in verzinkte en roestvaste uitvoering. Deze wapening wordt op rol geleverd in verschillende breedtes, afgestemd op de specifieke muurconstructie. Het doel is het verbinden en versterken van het metselwerk, met name in risicozones zoals boven raamopeningen of bij muren met ongelijke zetting.

Een alternatief is Scaldex®MetselGrip, een weefsel van aramidevezel dat als constructieve wapening in het metsel- of lijmwerk wordt verwerkt. Door dit weefsel in de horizontale voeg te plaatsen, wordt de kans op scheurvorming aanzienlijk verminderd.

Sigmafor® is een geprefabriceerde metselwapening van verzinkt staaldraad, bestaande uit parallel lopende draden die door puntlassen verbonden zijn met een zigzagdraad. Dit systeem is ontworpen om scheurvorming te vermijden en de weerstand van de gehele muurconstructie te verhogen.

Staaldraad in Specifieke Toepassingen

Staaldraad wordt niet uitsluitend gebruikt als onderdeel van geprefabriceerde wapeningssystemen. Het is een veelzijdig materiaal met diverse toepassingen in zowel de bouw als daarbuiten. In de industrie wordt staaldraad gebruikt voor het ophangen en bevestigen van zware objecten, zoals in hijskranen en hefwerktuigen. Voor doe-het-zelf projecten is het geschikt voor het ophangen van objecten, het maken van lampen en hangende opslagoplossingen. Ook in hobby en recreatie wordt staaldraad gebruikt, bijvoorbeeld voor het maken van vistuig en muziekinstrumenten.

In de bouwsector wordt staaldraad gebruikt als versterking voor beton en metselwerk, en als bevestigingsmateriaal voor verschillende componenten. De duurzaamheid en sterkte maken het ideaal voor toepassingen waar stabiliteit en ondersteuning van belang zijn.

Restauratie van Monumentale Gebouwen

Bij de restauratie van monumentale gebouwen gelden specifieke richtlijnen met betrekking tot het gebruik van materialen en technieken. Bestaande ‘loodcirkels’ op dakkapellen en pironnen dienen behouden te blijven. Koper, lood en zink moeten op dezelfde wijze worden toegepast als in de bestaande situatie, met gebruikmaking van traditionele bevestigingsmethoden. Loodstroken mogen maximaal 1000 mm lang zijn en de naden dienen gefelsd te worden.

Voor looddikten op hoekkepers en nokken geldt een minimum van 25-30 kg/m2, bevestigd met koperen klangen en afgedicht met trotseerloodjes of ‘loodcirkels’. Loden nokken en loketten moeten minimaal 25-30 kg/m2 wegen, en loodslabben in funderingen minimaal 25 kg/m2. Loden gootbekleding dient minimaal 35 kg/m2 te wegen.

Het toe te passen zink moet minimaal Zink nr. 16 (1,1 mm) zijn en koper minimaal 0,8 mm dik. Lood dient te worden aangebracht volgens de richtlijnen van de Stichting Bouwlood. Het vervangen van platte kralen door ronde kralen wordt afgeraden, omdat dit een tijdsgebonden detail is. Omgezet zink mag niet gefelsd of gesoldeerd worden, maar moet gezet worden. Metaalwerk mag niet gelijmd worden, en bij het solderen van koper dient koper- of zilverhoudend tinsoldeer gebruikt te worden.

Rieten Daken en Staaldraad

Bij het herstel van rieten daken wordt het gebruik van staaldraad aanbevolen voor het zogenaamde doordekken. Blank verstoppen en opstoppen hebben de voorkeur boven overdekken, omdat dit het bestaande, dichtgeslibde riet opener maakt. Voor het behoud van het riet is een volledige tweezijdige ventilatie van het dak essentieel.

Kwaliteitseisen en Oppervlaktebehandeling

Voor stalen elementen gelden specifieke kwaliteitseisen met betrekking tot oppervlaktebehandeling. Thermisch verzinken met een industrieel aangebrachte grondlaag en afgeschilderd in de bouw is een gangbare methode. Ook continu verzinkt staal (sendzimir verzinkt) met een industrieel aangebrachte grondlaag en afschildering is mogelijk. Een alternatief is zinkepoxy poederprimer in combinatie met een industrieel aangebrachte coating.

Onder zinkspuiten (schooperen) wordt verstaan het aanbrengen van een zinklaag op staal door middel van vlamspuiten van zinkdraad of -poeder. Voor het schooperen moet het staal gereinigd worden door middel van stralen, waarbij walshuid en roest verwijderd worden. De reinheid van het gestraalde materiaal moet ten minste SA 2,5 bedragen (NEN-EN-ISO 8501), en de ruwheid Ra moet tussen 8 en 12 liggen (NEN-EN-ISO 4287). De laagdikte van de aangebrachte zinklaag dient tussen 25 en 50 micrometer te liggen. Thermisch verzinken moet voldoen aan NEN-EN-ISO 1461, en verzinkte materialen moeten vrij zijn van zinkresten, hardzink, zinkdruppels en corrosieproducten.

Stijfheden en Overspanningen in Metselwerk

Bij het samenwerken van gevelmetselwerk met het binnenblad is het belangrijk rekening te houden met de stijfheden van beide bladen. Als de stijfheden ongeveer gelijk zijn, is er geen probleem te verwachten. Als het binnenblad veel stijver is dan het gevelmetselwerk, is er evenmin een probleem. Echter, als het binnenblad veel minder stijf is, bijvoorbeeld bij het gebruik van stalen binnendozen of HSB-elementen in een staalconstructie, moet er rekening gehouden worden met de doorbuiging van deze elementen in de berekeningen. Kalkzandstenen binnenbladen zijn wel voldoende stijf voor de rechtstreekse verankering van het gevelmetselwerk, mits de kalkzandstenen wand goed verankerd is aan de staalconstructie.

Speciale Metselverbanden en Technieken

Naast de standaard metselverbanden zoals halfsteens en wild verband, bestaan er diverse andere verbanden die een uitdaging vormen en het ambacht tot zijn recht laten komen. Voorbeelden hiervan zijn vlaams verband, kruisverband, verticaal staand metselwerk, blokverbanden, togen, bogen, boerenvlechting, ezelsruggen, strekken en hanekammen. Het metselen van rond metselwerk, zoals bij de restauratie van een korenmolen, vereist specifieke technieken en aandacht voor detail. Het ronde metselwerk wordt uitgevoerd in kruisverband, aangepast op de lagenmaat van het bestaande deel: rond, taps, 3-steens dik, afwaterend in verband met kalkmortel, en elke laag vertind.

Conclusie

De versterking van metselwerk kan op verschillende manieren worden bereikt, met behulp van diverse materialen en technieken. Staaldraad speelt een rol in zowel geprefabriceerde wapeningssystemen als in specifieke toepassingen zoals de restauratie van monumentale gebouwen en het herstel van rieten daken. Het is essentieel om bij de keuze van materialen en technieken rekening te houden met de specifieke omstandigheden en de geldende kwaliteitsnormen. De beschikbare informatie is beperkt, maar geeft een indicatie van de mogelijkheden en aandachtspunten bij het versterken van metselwerk.