Vochtproblemen bij Steens Metselwerk: Oorzaken, Diagnose en Beperkte Oplossingen

Published by Redactie on september 4, 2025 | Category metselwerk

Introductie

Steens metselwerk, hoewel traditioneel en duurzaam, is inherent niet waterdicht. Dit artikel behandelt de oorzaken van vochtproblemen in steens metselwerk, met name optrekkend vocht en doorslaand vocht, en bespreekt de beperkte oplossingen die op basis van beschikbare informatie mogelijk zijn. De focus ligt op het belang van preventie, correcte uitvoering tijdens het metselen, en de uitdagingen bij het diagnosticeren en behandelen van vochtproblemen in bestaande constructies. De informatie is gebaseerd op de beschikbare documenten en richt zich op zowel de bouwkundige aspecten als de praktische overwegingen voor huiseigenaren en professionals.

Oorzaken van Vocht in Steens Metselwerk

Steens metselwerk is gevoelig voor vochtproblemen door de poreuze aard van zowel de bakstenen als de voegmortel. Optrekkend vocht is een veelvoorkomend probleem, vooral in oudere woningen gebouwd vóór 1980, waar vaak geen waterkerende laag aanwezig is. Dit vocht trekt vanuit de grond omhoog door de muur, doordat het metselwerk in contact staat met het grondwater. Een stijgend grondwaterpeil, bijvoorbeeld na langdurige regenval, kan dit proces versnellen.

Doorslaand vocht kan optreden wanneer regenwater niet effectief wordt tegengehouden door de buitenmuur. Dit kan veroorzaakt worden door een gebrek aan waterdichtheid in het metselwerk zelf, of door fouten bij na-isolatie van de spouwmuur. Het is belangrijk te benadrukken dat massief metselwerk, zoals steens metselwerk, van nature niet waterdicht is.

In gebieden met een vochtig, zilt klimaat, zoals langs de Noordzeekust, is het metselwerk extra kwetsbaar. De porositeit van de bakstenen en de voegmortel zorgt ervoor dat zouten uit de zilte lucht worden opgenomen. Deze zouten trekken vervolgens vocht aan en houden dit vast, wat leidt tot langdurige vochtverzadiging van het metselwerk. Dit kan leiden tot degradatie van de mortel, roestvorming van stalen ankers en het uitzakken van isolatiematerialen in spouwmuurconstructies.

Diagnose van Vochtproblemen

Een accurate diagnose is cruciaal voor het bepalen van de juiste aanpak. Het bepalen van het vochtgehalte in het metselwerk is een belangrijke stap. Er zijn verschillende methoden om dit te doen, maar het is belangrijk om de betrouwbaarheid van de meting te waarborgen. Bij het gebruik van boormeel moet de temperatuurstijging tijdens het boren beperkt blijven tot maximaal 15°C, en het toerental van de slagboormachine lager zijn dan 300 omwentelingen per minuut. De boordiameter moet groter zijn dan 20 mm, en bij hardere steensoorten kan boormeel een minder betrouwbare methode zijn.

Het gewicht van het boormeel is ook van belang. De WTA – Technische Voorlichting aanbeveelt een gewicht van 50 à 100 gram, terwijl sommige methoden uitkomen met slechts 10 gram. Het gewicht moet worden afgestemd op het te verwachten vochtgehalte; bij een hoog vochtgehalte is een groter gewicht minder kritisch, maar bij lagere percentages is nauwkeurigheid essentieel.

Bij het nemen van meerdere monsters moet rekening worden gehouden met de variatie in de kwaliteit van de stenen, vooral bij oudere muren. Een groot aantal monsters (6 in één voorbeeld) is niet altijd representatief, omdat de kwaliteit van de stenen sterk kan variëren, wat resulteert in een grote variatie in het vochtgehalte.

Preventieve Maatregelen tijdens het Metselen

Preventie is essentieel om vochtproblemen te voorkomen. Bij het metselen van vers metselwerk is het belangrijk om te voorkomen dat regenwater in het metselwerk dringt, vooral in de eerste 48 uur. In de winterperiode moeten de beschermingsmaatregelen langer worden gehandhaafd vanwege de lage buitentemperatuur.

De vochtigheid van de bakstenen vóór het metselen is ook van belang. Bakstenen moeten minimaal winddroog zijn om uitslag zoveel mogelijk te voorkomen. Matig tot slecht zuigende bakstenen moeten altijd droog worden verwerkt. Een goede steiger met een zorgvuldige afscherming kan het ontstaan van uitslag effectief terugdringen.

Beperkte Oplossingen voor Bestaand Metselwerk

Wanneer bouwkundige maatregelen geen oplossing bieden voor vochtdoorslag, kan hydrofoberen een optie zijn. Hierbij wordt een coating aan de buitenkant van de muur aangebracht, waardoor regenwater minder snel in het metselwerk dringt.

Het is echter belangrijk om te benadrukken dat er beperkingen zijn aan de beschikbare oplossingen. De documenten vermelden expliciet dat bepaalde methoden niet aanbevolen worden:

Het mechanisch verwijderen van bakstenen of voegmortel.
Het toepassen van steenversteviging (vanwege minimale porositeit).
Het aanbrengen van buitenisolatiepakketten met lijm en ankers (vanwege het loslaten van de ondergrond).

Uitdagingen en Beperkingen van de Beschikbare Informatie

De beschikbare informatie is beperkt en biedt geen uitgebreide handleiding voor het oplossen van vochtproblemen in steens metselwerk. De documenten focussen voornamelijk op de oorzaken, diagnose en preventie, en bieden slechts beperkte informatie over effectieve behandelmethoden. De nadruk ligt op het vermijden van bepaalde methoden die potentieel schadelijk kunnen zijn.

De informatie over het bepalen van het vochtgehalte is gedetailleerd, maar de interpretatie van de resultaten en de keuze van de juiste behandelmethode vereisen specialistische kennis. De documenten benadrukken de complexiteit van het diagnosticeren van vochtproblemen, vooral bij oudere muren met variërende steenkwaliteit.

Conclusie

Vochtproblemen in steens metselwerk zijn een complex probleem dat veroorzaakt kan worden door optrekkend vocht, doorslaand vocht, en de poreuze aard van het materiaal zelf. Preventie tijdens het metselen, zoals het beschermen van vers metselwerk en het gebruik van droge bakstenen, is cruciaal. Wanneer problemen zich voordoen, is een accurate diagnose essentieel, waarbij rekening wordt gehouden met de betrouwbaarheid van de meetmethoden. De beschikbare oplossingen zijn beperkt, en het is belangrijk om methoden te vermijden die potentieel schadelijk kunnen zijn. In veel gevallen is het raadzaam om een vochtbestrijdingsspecialist in te schakelen voor een grondige analyse en een passende oplossing.