Metselstenen: Soorten, Formaten, Toepassingen en Aankooptips

Published by Redactie on september 4, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

Metselstenen vormen een fundamenteel bouwmateriaal in Nederland, essentieel voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten. De keuze van het juiste type steen is cruciaal, niet alleen voor de structurele integriteit van een constructie, maar ook voor de uiteindelijke esthetiek. Dit artikel biedt een overzicht van de verschillende soorten metselstenen, hun formaten, toepassingen en belangrijke overwegingen bij aankoop, gebaseerd op beschikbare informatie. De standaardmaat in Nederland is het Waalformaat, maar er zijn diverse alternatieven beschikbaar. De prijs per 1000 stuks varieert afhankelijk van het materiaal en de afwerking.

Soorten Metselstenen

Er zijn hoofdzakelijk drie hoofdtypen metselstenen: keramische bakstenen, kalkzandstenen en betonstenen. Elk type heeft zijn eigen specifieke eigenschappen en toepassingen.

Keramische Bakstenen

Keramische bakstenen worden vervaardigd door klei te bakken. Ze zijn bijzonder geschikt voor gevelmetselwerk vanwege hun kleurvastheid en weerbestendigheid. Ze zijn verkrijgbaar in een breed scala aan texturen en kleuren, waardoor ze een grote mate van esthetische flexibiliteit bieden.

Kalkzandstenen

Kalkzandstenen worden gemaakt van een mengsel van zand, kalk en water, samengeperst onder hoge druk en temperatuur. Hoewel minder decoratief dan keramische bakstenen, zijn ze uitstekend geschikt voor dragende muren vanwege hun hoge druksterkte en geluidsisolerende eigenschappen. Ze worden ook beschouwd als duurzaam in productie.

Betonstenen

Betonstenen bestaan uit cement en toeslagmaterialen. Ze zijn vaak een kosteneffectief alternatief voor bakstenen en worden veel gebruikt in funderingen en tuinmuren.

Formaten van Metselstenen

Het Waalformaat (210 x 100 x 50 mm) is de standaardmaat voor metselstenen in Nederland. Naast het Waalformaat zijn er ook dikformaat en langformaat stenen beschikbaar. De keuze van het formaat beïnvloedt niet alleen de visuele structuur van het metselwerk – kleinere stenen resulteren in meer voegen – maar ook de verwerkingssnelheid, het zaagverlies en mogelijk zelfs de isolatiewaarde van een muur.

Afwerkingen van Metselstenen

Naast de materiaalsoorten en formaten, zijn er verschillende afwerkingen die de uitstraling van metselstenen beïnvloeden:

Vormbak Metselstenen

Vormbak metselstenen worden geperst in een vormbak, wat resulteert in een gladde en strakke structuur. Ze hebben een eigentijdse uitstraling.

Getrommelde Metselstenen

Om een ouderwetse uitstraling te creëren, worden metselstenen in een trommelmachine gestopt. Dit proces geeft de stenen een beschadigd uiterlijk.

Strengpers Metselstenen

Strengpersstenen zijn strak van vorm en relatief hard. Ze worden gemaakt met een strengpersmachine en hebben een hoogwaardige uitstraling.

Wasserstrich Metselstenen

Wasserstrich metselstenen hebben een relatief glad en lichtjes geschaafd oppervlak, verkregen door ze met water te besproeien en in een vormbak te persen.

Vuilwerk Metselstenen

Vuilwerk metselstenen zijn een kosteneffectieve optie, geschikt voor diverse klussen. Ze zijn vooral functioneel en kunnen variëren in kleur. Ze worden gebruikt voor buitenmuren, binnenmuren en funderingen.

Steenstrippen

Steenstrippen zijn 22 mm dikke metselstenen die uit volle stenen worden gezaagd. Ze bieden dezelfde uitstraling als reguliere metselstenen en zijn geschikt voor renovatie en nieuwbouw.

Toepassingen van Metselstenen

Metselstenen worden gebruikt voor een breed scala aan toepassingen, waaronder:

Gevelmetselwerk: Keramische bakstenen zijn hierbij de meest voorkomende keuze vanwege hun esthetische kwaliteiten en weerbestendigheid.
Dragende muren: Kalkzandstenen zijn ideaal voor dragende muren vanwege hun hoge druksterkte.
Funderingen: Betonstenen worden vaak gebruikt voor funderingen.
Tuinmuren: Zowel betonstenen als keramische bakstenen kunnen worden gebruikt voor tuinmuren.
Binnenmuren: Kalkzandsteen, betonsteen en gasbeton zijn geschikt voor binnenmuren, waarbij de bouweisen anders zijn dan voor buitenmuren. Binnenmuren kunnen ook worden gelijmd in plaats van gemetseld met specie.

Frog in Gevelstenen

Veel gevelbakstenen zijn voorzien van een "frog", een uitholling in het platte vlak van de steen. Dit vermindert het materiaalgebruik, wat resulteert in een lager brandstofverbruik en minder CO2-uitstoot tijdens de productie. Bovendien verbetert de frog de hechting tussen de mortel en de steen. Voor elke 9 bakstenen is er ongeveer 1 volle steen zonder frog, gebruikt voor detailleringen in het metselwerk. Het gebruik van frogs vereist circa 7 liter meer metsel- of doorstrijkmortel per m2 metselwerk.

Kleuren van Metselstenen

Metselstenen zijn verkrijgbaar in diverse kleuren, waardoor er een breed scala aan mogelijkheden is om de gewenste uitstraling te creëren.

Metselverbanden

Er bestaan verschillende metselverbanden, waaronder:

Steensverband: Meestal gebruikt voor tuinmuren.
Halfsteensverband: Meestal gebruikt voor buitenmuren in spouwmuren.
Vlaamsverband:
Wildverband:

Prijzen van Metselstenen

De prijs van metselstenen varieert afhankelijk van het materiaal, de afwerking en de hoeveelheid. Een indicatie van de prijzen (per 1000 stuks) is:

Waalformaat (Klei, gebakken): €400 – €600
Wienerberger waalformaat (Vormbak, Oud rose rood): €0,27 vanaf 5000 stuks
Wienerberger waalformaat (Handvorm, Roodbruin): €0,27 vanaf 5000 stuks

De exacte prijs kan variëren per leverancier.

Gereedschap en Benodigdheden

Voor een succesvolle metselklus is het juiste gereedschap essentieel. Dit omvat onder andere een troffel, voegspijkers en de juiste mortel.

Conclusie

De keuze van het juiste metselsteen is afhankelijk van de specifieke toepassing, de gewenste esthetiek en het budget. Keramische bakstenen zijn ideaal voor gevelmetselwerk, kalkzandstenen voor dragende muren en betonstenen voor funderingen en tuinmuren. Het Waalformaat is de standaardmaat in Nederland, maar er zijn ook andere formaten en afwerkingen beschikbaar. Door rekening te houden met de verschillende soorten, formaten, toepassingen en prijzen, kan de juiste keuze worden gemaakt voor een duurzaam en esthetisch aantrekkelijk resultaat.

Bronnen

steen