Braziliaans Verband in Baksteenmetselwerk: Stabiliteit, Verankering en Constructieve Eisen

Published by Redactie on september 4, 2025 | Category metselwerk

Introductie

Braziliaans verband, ook bekend als Claustra-verband in België, is een opengewerkt metselwerkverband dat steeds vaker wordt toegepast in zowel moderne als traditionele bouwprojecten. Dit artikel behandelt de specifieke constructieve eisen, verankeringsmethoden en aandachtspunten bij het toepassen van Braziliaans verband in baksteenmetselwerk, gebaseerd op beschikbare technische documentatie. De focus ligt op de stabiliteit van dit type metselwerk, de noodzaak van adequate verankering en de vereisten voor achterconstructies, met inachtneming van windbelasting en horizontale krachten. De informatie is relevant voor zowel huiseigenaren die overwegen dit verband toe te passen, als voor doe-het-zelvers en bouwprofessionals.

Kenmerken van Braziliaans Verband

Braziliaans verband wordt gekenmerkt door open stootvoegen, waardoor het in veel opzichten lijkt op stootvoegloos metselwerk. Echter, het is geen traditioneel stootvoegloos metselwerk en vereist daarom specifieke aandacht voor constructieve details. Het kan worden beschouwd als metselwerk met zeer brede, open stootvoegen. De druksterkte van Braziliaans verband kan, onder bepaalde voorwaarden, vergelijkbaar zijn met die van metselwerk met gevulde stootvoegen, mits er geen horizontale belastingen optreden die door het metselwerk moeten worden opgenomen. Indien horizontale belastingen verwacht worden, is een analyse van de schuifsterkte of buigtreksterkte noodzakelijk, waarbij de buigtreksterkte vaak maatgevend is.

Aansluitend Metselwerk en Afzonderlijke Vlakken

Wanneer Braziliaans verband wordt toegepast als een afzonderlijk gevelvlak dat niet in verband doorloopt in het aansluitende metselwerk, moet het worden beschouwd als een apart vlak. Dit heeft consequenties voor de stabiliteit, verankering en achterconstructie. De spouw achter het Braziliaans verband kan in directe en open verbinding staan met de buitenlucht, wat leidt tot aanvullende eisen ten aanzien van de windbelasting op het metselwerk. De NEN-EN 1991-1-4, artikel 7.2.10, behandelt de druk op buitengevels of daken met meer dan één laag, waarbij de windkracht afzonderlijk voor elke laag berekend moet worden. De doorlatendheid (μ) van een laag wordt bepaald als de verhouding tussen de totale oppervlakte van de openingen en de totale oppervlakte van de laag. Een laag wordt als ondoorlatend beschouwd als μ lager is dan 0,1%.

Verankering en Spouwankers

De plaatsing van spouwankers is cruciaal voor de stabiliteit van Braziliaans verband. De voorwaarden voor de plaatsing van spouwankers, zoals beschreven in de documentatie, gelden ook voor de achterconstructie. Bij dilataties in een wandvlak met Braziliaans verband dienen aan beide kanten van de dilatatie, binnen een afstand van 200 mm, verankeringsmogelijkheden te worden aangebracht.

De eisen voor spouwankers zijn vergelijkbaar met die voor metselwerk met gevulde stootvoegen: ze moeten evenredig en gelijkmatig verdeeld worden over de metselwerkvlakken, en mogelijk ook over de secundaire achterconstructie. De eerste rij spouwankers moet altijd binnen 200 mm vanaf de rand van het wandvlak worden aangebracht, evenals ter plaatse van dilataties en verspringingen zonder verband. Ook de eerste rij spouwankers vanaf de bovenzijde van het wandvlak dient binnen 200 mm geplaatst te worden. Indien het metselwerk op een latei of geveldrager staat, moet de eerste verankeringsmogelijkheid binnen 500 mm van deze latei/geveldrager worden geplaatst. De maximale afstand tussen de spouwankers kan berekend worden op basis van de gereduceerde, effectieve doorsnede van het Braziliaans verband.

Achterconstructies en Stabiliteit

Braziliaans verband wordt soms toegepast zonder een constructieve achterconstructie, bijvoorbeeld in (parkeer)garages of voor raamopeningen. In dergelijke gevallen is het essentieel dat het Braziliaans verband overloopt in het naastgelegen, dichte gevelvlak, waar verankering mogelijk is. Indien het verband niet in elkaar overloopt of niet aanwezig is, is een secundaire constructie achter het Braziliaans verband noodzakelijk. Deze secundaire constructie biedt de vereiste verankeringsmogelijkheden en zorgt voor de stabiliteit van het metselwerk. Dit geldt ook voor overspanningen van Braziliaans verband die groter zijn dan de maximaal toegestane overspanningen.

Wanneer er een gesloten achterconstructie aanwezig is, moet ervoor gezorgd worden dat er op de juiste plaatsen verankerd kan worden. Er dient altijd een constructieve constructie aanwezig te zijn die de windbelasting die op gevels met Braziliaans verband aangrijpt, kan afdragen naar de hoofddraagconstructie. De wijze waarop dit gebeurt – aan de zijkanten, erachter of erin verwerkt – is afhankelijk van het specifieke project.

Horizontale Belastingen en Druksterkte

Bij stootvoegloos metselwerk, en dus ook bij Braziliaans verband, mag de druksterkte in veel gevallen overeenkomen met die van metselwerk met gevulde stootvoegen, conform de Nationale Bijlage van NEN-EN 1996-1-1. Echter, de NEN-EN 1996-3 voegt toe dat wanneer de stootvoegen niet gevuld zijn, de tabellen voor druksterkte gebruikt kunnen worden, maar er nagegaan moet worden of er geen horizontale belastingen optreden die door het metselwerk opgenomen zouden kunnen worden.

Indien er wel horizontale belastingen op het metselwerk komen, moet de schuifsterkte of buigtreksterkte worden bekeken. Vaak is de buigtreksterkte maatgevend in de berekeningen, en niet de schuifsterkte. Voor schuifsterkte gelden aanvullende eisen en voorwaarden en dienen andere vergelijkingen gebruikt te worden.

Toepassingen en Trends

Braziliaans verband wordt toegepast in diverse bouwprojecten, waaronder gevels, schermen en decoratieve elementen. De trend om transparantie en licht in architectuur te integreren, draagt bij aan de populariteit van dit type metselwerk. Voorbeelden van toepassingen zijn onder meer cilindrische dakramen en bakstenen torens in mausoleums, en natuur-inclusieve gevels waarbij de natuur het uiterlijk van de steen kan bepalen. De combinatie van baksteen en beton, beide in grote hoeveelheden aanwezig, kan een subtiele en interessante verschijningsvorm creëren.

Beperkingen van de Beschikbare Data

De beschikbare documentatie is beperkt in omvang en detail. Specifieke technische specificaties met betrekking tot de berekening van windbelasting, de dimensionering van achterconstructies en de exacte eisen voor spouwankers worden slechts globaal beschreven en verwijzen vaak naar andere normen (zoals NEN-EN 1991-1-4 en NEN-EN 1996-1-1) die niet volledig zijn opgenomen in de bronnen. Een volledige constructieve analyse vereist daarom aanvullende informatie en expertise.

Conclusie

Braziliaans verband is een esthetisch aantrekkelijk metselwerkverband dat, mits correct toegepast, een stabiele en duurzame constructie kan opleveren. Cruciaal is het correct beoordelen van de stabiliteit, het aanbrengen van adequate verankering en het voorzien in een geschikte achterconstructie, rekening houdend met de specifieke omstandigheden van het project en de geldende normen en voorschriften. De open verbinding van de spouw met de buitenlucht vereist extra aandacht voor windbelasting. Het is essentieel om de voorwaarden voor stootvoegloos metselwerk in acht te nemen en te controleren of er geen horizontale belastingen optreden die door het metselwerk moeten worden opgenomen.