Gewapend Metselwerk: Toepassingen, Normen en Uitvoering

Published by Redactie on september 4, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

Gewapend metselwerk is een constructietechniek waarbij wapening in de mortelvoegen van metselwerk wordt aangebracht om de sterkte en stabiliteit te verhogen. Deze techniek wordt toegepast in diverse situaties, variërend van het beperken van scheurvorming tot het realiseren van dragende constructies. De normering en uitvoering van gewapend metselwerk zijn vastgelegd in Europese en nationale normen, waaronder de NEN-EN 1996-1-1 en NEN-EN 845-3. Dit artikel geeft een overzicht van de toepassingen, materialen, uitvoeringsmethoden en relevante normen voor gewapend metselwerk, gebaseerd op beschikbare documentatie.

Toepassingen van Gewapend Metselwerk

Gewapend metselwerk wordt ingezet in verschillende scenario's waar extra stevigheid of scheurbeperking noodzakelijk is. Enkele belangrijke toepassingen zijn:

Beperking van scheurvorming: Gewapend metselwerk kan worden gebruikt om scheuren in metselwerk te beperken, bijvoorbeeld bij aardbevingsschade of bij metselverbanden die van nature minder constructief verband hebben, zoals tegelverband of stapelverband.
Lokale belasting: Bij plaatselijke belasting, zoals windbelasting of de belasting van een stalen balk die dwars op het metselwerk rust, kan gewapend metselwerk de constructie versterken.
Borstweringen en muurdeksels: Bij borstweringen en muren met een muurdeksel is gewapend metselwerk een effectieve oplossing.
Lateien: Gewapend metselwerk kan worden gebruikt om lateien (horizontale dragende elementen boven openingen) te construeren.
Dragende wanden: In bepaalde gevallen kan gewapend metselwerk worden toegepast in dragende wanden, met name bij horizontale wanden zoals keermuren of op wind belaste gevelwanden, en wanddelen met een koppelende functie, zoals ringbalken. Ook verticaal belaste wanddelen met een liggerfunctie, zoals lateien, kunnen hiervan profiteren.
Wanden met ongelijkmatige ondersteuning: Wanden die ongelijkmatig worden ondersteund of belast, zoals scheidingswanden gedragen door buigslappe vloeren, kunnen baat hebben bij gewapend metselwerk.

Soorten Wapening voor Metselwerk

Er zijn verschillende soorten wapening beschikbaar voor gebruik in metselwerk:

Maas van staaldraden met glasvezelkoord: Een veelgebruikte vorm is een maas van staaldraden, vaak gecombineerd met een weefsel van glasvezelkoord. Een voorbeeld hiervan is Murfor Compact E, die 7 of 14 dunne staalkabels bevat.
Twee staaldraden met zig-zag staaldraad: Een andere optie is het gebruik van twee staaldraden met een zig-zag staaldraad ertussen, eventueel bevestigd met een soort kram in de stoorvoeg om beweging toe te staan.
Rooster van strekmetaal: Bij herstel van metselwerk kan een rooster van strekmetaal worden ingebracht.
Spiraalvormige staaf (spiraalanker, "wokkel"): Deze wordt gebruikt voor het versterken van metselwerk.

Het is essentieel om te benadrukken dat standaard wapeningsstaven voor beton of spouwankers niet geschikt zijn voor het wapenen van metselwerk.

Uitvoeringsmethoden

De wapening wordt in de lintvoegen (horizontale voegen) van het metselwerk geplaatst. Bij de toepassing van Fisufor of Murfor wapening is het belangrijk om een morteldekking van minimaal 15 mm aan te houden tussen de langsdraad en de buitenzijde van de voeg. De wapening kan op twee manieren worden aangebracht:

Mortel aanbrengen op het metselwerk en vervolgens de wapening plaatsen.
De wapening op het metselwerk plaatsen en daarna de mortellaag aanbrengen.

Bij het gebruik van Fisufor 3D wapening met afstandhouder wordt ervoor gezorgd dat de wapening verticaal in het midden van de lintvoeg ligt. Bij T-verbindingen is het belangrijk om de benen niet in hetzelfde vlak te leggen, maar bijvoorbeeld een laag lager of hoger te plaatsen.

Verankering in Metselwerk

Bij verticale tegelverbanden is metselwerkwapening sowieso al aan te raden om de samenhang in het metselwerk te realiseren. In dergelijke gevallen is het vaak noodzakelijk om de wapening in iedere horizontale voeg aan te brengen. Spouwankers en metselwerkwapening mogen niet in dezelfde voeg worden aangebracht, omdat dit de verankering in de horizontale voegen belemmert.

Spouwankers worden bij voorkeur in horizontale voegen aangebracht, omdat de kans groter is dat deze voegen volledig gevuld zijn met mortel. Het gewicht van de metselwerklagen boven de ankers kan bijdragen aan een goede initiële hechting. Indien aanbrengen in horizontale voegen niet mogelijk is, bijvoorbeeld bij verticaal tegelverband, moeten de spouwankers in de verticale voegen worden aangebracht. In dat geval is het cruciaal dat deze verticale voegen volledig vol en zat gemetseld zijn om een goede hechting te garanderen en scheurvorming te voorkomen.

Normering en Certificering

Gewapend metselwerk valt onder de Eurocode voor metselwerk (NEN-EN 1996-1-1). Deze norm beschrijft gewapend metselwerk als "metselwerk waarin staven of netten zijn opgenomen in mortel of beton, zodat alle materialen samenwerken bij het weerstand bieden aan het effect van de belasting". De norm spreekt van "lintvoegwapening", gedefinieerd als "wapeningsstaal dat is geprefabriceerd voor de toepassing in een lintvoeg".

Lintvoegwapening moet voldoen aan de NEN-EN 845-3 "Lintvoegwapening van staal". Wanneer metselwerk gewapend wordt op basis van de NEN-EN 1996-1-1, moet de wapening voldoen aan de eisen van NEN-EN 845-3 en moet de producent een prestatieverklaring (DoP) op basis van dit normblad afgeven. Het is belangrijk op te merken dat niet alle producten op de markt een geldige prestatieverklaring hebben. Producten zonder deze verklaring zijn niet geschikt voor constructief wapenen van metselwerk.

In Nederland is het mogelijk om naast de verplichte CE-verklaring ook een KOMO-attest met productcertificaat te verkrijgen voor metselwerkwapening, gebaseerd op de BRL 2120. Dit certificaat bevestigt dat de wapening geschikt is voor constructieve toepassingen in wanden en wanddelen.

Dilatatie bij Staalconstructies

Bij het aanbrengen van metselwerk voor een staalconstructie is het belangrijk rekening te houden met dilatatie. Het metselwerk ontleent zijn stabiliteit aan de staalconstructie, waardoor zowel de horizontale als verticale doorbuigingseisen in acht genomen moeten worden. Ook de verankeringsmogelijkheden en de posities van de dilataties spelen een rol. Te grote doorbuiging kan leiden tot de noodzaak om extra dilataties aan te brengen.

Conclusie

Gewapend metselwerk is een waardevolle techniek voor het versterken en stabiliseren van metselwerkconstructies. De juiste toepassing van wapening, in combinatie met het naleven van de relevante normen en certificeringen, is essentieel voor een duurzaam en veilig resultaat. Het is van groot belang om de specifieke eisen van het project te analyseren en de juiste wapening te selecteren, rekening houdend met de belasting, het metselverband en de constructieve functie van de wand.