Verticale Voegen in Metselwerk: Types, Technieken en Functionaliteit

Published by Redactie on september 4, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

Dit artikel behandelt verticale voegen in metselwerk, een essentieel aspect van zowel de constructie als de esthetiek van gebouwen. Verschillende soorten verticale voegen bestaan, elk met specifieke kenmerken, toepassingen en onderhoudsvereisten. De keuze van de juiste voeg is cruciaal voor de duurzaamheid, waterbestendigheid en het uiterlijk van een metselwerk. Daarnaast wordt de correcte aanbrengtechniek besproken, evenals de functie van verticale dilataties in metselwerkgevels. De informatie in dit artikel is gebaseerd op beschikbare documentatie over metselwerk en voegtechnieken.

Verschillende Soorten Verticale Voegen

Er zijn diverse soorten verticale voegen in metselwerk, elk met een uniek uiterlijk en functionaliteit. De open stootvoeg is een type waarbij de verticale voeg bewust open gelaten wordt. Dit wordt vaak toegepast op historische gebouwen of traditionele stijlen en kan dienen voor ventilatie van de spouw of afvoer van water. Echter, deze voeg vereist regelmatig onderhoud vanwege de gevoeligheid voor vocht en vuil.

Naast de open stootvoeg bestaan er verschillende gladde voegen. De gladde voeg kenmerkt zich door een strak en glad oppervlak, wat zorgt voor goede waterafstoting en eenvoudige reiniging. Een variant hierop is de glad verdiepte voeg, die 2 tot 5 mm terugligt ten opzichte van het steenoppervlak, wat zorgt voor een dieper effect en betere waterafvoer. De glad licht verdiepte voeg is een subtielere variant, slechts 1 tot 2 mm terugliggend. De snijvoeg wordt ook genoemd als een optie.

De verdiepte voeg is een dieper profiel dat het metselwerk ruwer maakt en een natuurlijke, warme uitstraling geeft. Deze voeg heeft goede weerbestendigheid door de structuur die vocht beter kan afvoeren.

Metselverbanden en Hun Functie

Metselverbanden zijn essentieel voor de sterkte en het karakter van een gebouw. Het verband verwijst naar de manier waarop de verbindingsnaden ten opzichte van elkaar versprongen zijn. Dit is van belang om ‘breuklijnen’ te voorkomen en de mechanische sterkte van de muur te waarborgen. De positionering van de stootvoegen (verticale voegen) in de verschillende lagen is hierbij cruciaal.

Tot het begin van de twintigste eeuw werden gebouwen opgetrokken in massieve steensmurenverband, waarbij lagen stenen met de lengterichting tegen elkaar gemetseld werden. Afhankelijk van het verband kon er een laag met de koppen volgen. Deze muren zijn circa 21 cm dik. Halfsteensmuren, circa 10 cm dik, worden sinds het begin van de twintigste eeuw toegepast voor halfsteens buitenspouwbladen. De lengterichting van een steen wordt ‘strek’ genoemd, de breedtekant ‘kop’.

Technieken voor het Aanbrengen van Voegen

Het correct aanbrengen van voegen is essentieel voor de duurzaamheid en het uiterlijk van het metselwerk. De volgende stappen zijn hierbij belangrijk:

Voorbereiding van het oppervlak: Het metselwerk moet schoon en droog zijn. Oude voegen moeten verwijderd worden bij renovaties, met handgereedschap of een voegmachine. Het oppervlak moet vrij zijn van losse delen, stof en vuil voor een goede hechting van de mortel.
Mengen van voegmortel: De voegmortel moet op de juiste manier gemengd worden om de gewenste sterkte en kleur te bereiken. Het mengsel bestaat meestal uit cement, zand en water, eventueel met toevoegingen zoals kleurstoffen of bindmiddelen. De instructies op de verpakking moeten gevolgd worden voor de juiste consistentie en sterkte.
Aanbrengen van de mortel: De mortel wordt zorgvuldig in de voegen aangebracht met een voegspaan of troffel. Het is belangrijk dat er geen luchtbellen ontstaan en dat de voegen volledig gevuld zijn. Het aanbrengen moet gelijkmatig gebeuren voor een symmetrisch resultaat.
Afwerking van de voeg: (Details over de afwerking van de voeg zijn niet beschikbaar in de bronnen).

Verticale en Horizontale Dilataties in Metselwerk

Metselwerkgevels zijn onderhevig aan vervormingen in zowel horizontale als verticale richting. Daarom is het noodzakelijk om onderscheid te maken tussen verticale en horizontale dilataties. Verticale dilataties zijn bouwfysisch 5mm of 10mm. Bouwtechnische dilataties zijn een direct gevolg van de hoofddraagconstructie, waarbij de constructeur verantwoordelijk is voor de positionering. Deze dilataties zorgen ervoor dat vormveranderingen, veroorzaakt door krimp, kruip en doorbuiging van constructies, opgevangen kunnen worden zonder het metselwerk te verstoren.

Horizontale dilataties zijn ook nodig om bewegingen door temperatuurverschillen op te vangen. Het metselwerk moet ter plaatse van een horizontale dilatatie opgevangen worden, bijvoorbeeld met een metselwerkondersteuning of geveldrager bevestigd aan de hoofddraagconstructie.

Traditioneel Metselwerk en Vakmanschap

Traditioneel metselwerk wordt door sommige metselbedrijven als een uitdaging gezien en met plezier uitgevoerd. Het perfect uitvoeren van dit type metselwerk vereist veel vakmanschap, net als het metselen van lange, strakke muren. Metselwerk met een nostalgische uitstraling heeft een speciale plaats bij deze vakmensen.

De Rol van Metselverbanden in Karakter en Sterkte

Metselverbanden spelen een belangrijke rol in zowel de sterkte als het karakter van een gebouw. Naast het verstrekken van mechanische sterkte door de juiste positionering van de stootvoegen, kan de keuze van het metselverband ook de uitstraling van het gebouw versterken.

Conclusie

Verticale voegen in metselwerk zijn een cruciaal onderdeel van de constructie en esthetiek van een gebouw. De keuze van het juiste type voeg, de correcte aanbrengtechniek en het rekening houden met dilataties zijn essentieel voor de duurzaamheid, waterbestendigheid en het uiterlijk van het metselwerk. Verschillende soorten voegen, zoals de open stootvoeg en de gladde voeg, bieden verschillende voordelen en vereisten. Het begrijpen van metselverbanden en hun functie draagt bij aan een sterk en karakteristiek gebouw.