Gewapend Metselwerk: Toepassingen, Technieken en Normen

Published by Redactie on september 4, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

Gewapend metselwerk is een constructietechniek waarbij wapening in de horizontale voegen van metselwerk wordt opgenomen om de sterkte en duurzaamheid te verhogen. Deze techniek wordt toegepast om scheurvorming te beperken, de weerstand tegen zijdelingse belasting te verbeteren, en de constructieve integriteit van muren te waarborgen. De beschikbare informatie richt zich voornamelijk op de toepassing van wapening in lintvoegen, de verschillende typen wapening, en de bijbehorende normen en eisen. Dit artikel biedt een overzicht van de belangrijkste aspecten van gewapend metselwerk, gebaseerd op de beschikbare gegevens.

Toepassingen van Gewapend Metselwerk

Gewapend metselwerk wordt ingezet in diverse situaties waar extra stevigheid vereist is. Een belangrijke toepassing is bij metselverbanden die van nature weinig constructief verband hebben, zoals tegelverband of stapelverband. In dergelijke gevallen helpt de wapening om de stabiliteit te waarborgen. Ook bij lokale belasting, zoals windbelasting of de belasting van een stalen balk die dwars op het metselwerk rust, kan wapening noodzakelijk zijn. Borstweringen en muren met muurdekken zijn eveneens voorbeelden van constructies die baat hebben bij gewapend metselwerk. Een specifieke toepassing is het creëren van een latei van metselwerk, waarbij de wapening de trekkrachten opvangt.

Verticale versus Horizontale Wapeningsbehoefte

De aanpak van wapening verschilt afhankelijk van het metselverband. Bij verticaal tegelverband is het sowieso noodzakelijk om metselwerkwapening aan te brengen om de samenhang in het metselwerk te realiseren. De kans is groot dat deze wapening in iedere horizontale voeg moet worden geplaatst. Het is essentieel dat spouwankers en metselwerkwapening niet in dezelfde voeg worden aangebracht, omdat dit de verankering in de horizontale voegen belemmert. Spouwankers worden bij voorkeur in horizontale voegen geplaatst, omdat deze vaak volledig en goed gevuld zijn met mortel. Het gewicht van de bovenliggende metselwerklagen draagt bij aan een goede initiële hechting in de horizontale voegen. Indien het aanbrengen van spouwankers in horizontale voegen niet mogelijk is, bijvoorbeeld bij verticaal tegelverband, moeten de spouwankers in de verticale voegen worden aangebracht. In dat geval is het cruciaal dat deze verticale voegen volledig vol en zat gemetseld zijn om scheurvorming en belastingproblemen te voorkomen.

Typen Metselwerkwapening

Er zijn verschillende typen metselwerkwapening op de markt. Een veelgebruikt type is Murfor, geproduceerd door Bekaert. Murfor wapening bestaat uit twee parallel lopende staaldraden die verbonden zijn door een zigzag lopende draad. Deze wapening wordt tijdens het metselen in de lintvoegen van het metselwerk gelegd. Andere vormen van wapening omvatten een maas van staaldraden met een weefsel van glasvezelkoord, twee staaldraden met een zig-zag staaldraad ertussen, en een rooster van strekmetaal. Bij herstelwerkzaamheden kan een spiraalvormige staaf (spiraalanker, "wokkel") worden ingebracht. Er bestaan soms ook speciale materialen voor binnentoepassingen (binnenspouwblad) en buitentoepassingen (buitenspouwblad, dragende wanden).

Murfor Wapeningssysteem

Murfor wapening, ontwikkeld door Bekaert, is een kant-en-klare, voorgefabriceerde wapening die tussen de horizontale voegen van het metselwerk wordt geplaatst. Het doel is om de druk van bovenliggende delen te verdelen en scheuren in het metselwerk te voorkomen, waardoor de veiligheid en levensduur van de constructie worden verhoogd. Murfor kan zowel in binnen- als buitenmuren en tussen lijmblokken worden toegepast. De wapening wordt tijdens het metselen in de lintvoegen gelegd, met een morteldekking van minimaal 15 mm tussen de langsdraad en de buitenzijde van de voeg.

Eisen aan de Hoeveelheid Wapening

De totale hoeveelheid wapening in wanden moet minimaal 0,003% van de bruto-oppervlakte van de doorsnede van de wand bedragen (0,015% aan iedere zijde van de wand) wanneer de wapening is opgenomen om de weerstand tegen zijdelingse belasting te verbeteren. Als de wapening wordt aangebracht om scheurvorming te beperken of om vervormingscapaciteit te creëren, moet de totale hoeveelheid wapening eveneens minimaal 0,003% van de bruto-oppervlakte van de doorsnede van de wand bedragen.

Vergroten van de Afstand tussen Dilatatievoegen

Het vergroten van de afstand tussen verticale dilatatievoegen is mogelijk door het toepassen van metselwerkwapening. Echter, dit is onderhevig aan voorwaarden zoals beschreven in NEN-EN 1996-2. De fabrikant van de lintvoegwapening kan aanbevelingen geven over de maximale afstand.

Normen en Regelgeving

Metselwerkwapening is onderdeel van de Eurocode voor metselwerk (NEN-EN 1996-1-1). Deze norm beschrijft gewapend metselwerk als "metselwerk waarin staven of netten zijn opgenomen in mortel of beton, zodat alle materialen samenwerken bij het weerstand bieden aan het effect van de belasting". De lintvoegwapening moet voldoen aan NEN-EN 845-3 ‘Lintvoegwapening van staal’. Het is essentieel dat de wapening een prestatieverklaring (DoP) heeft op basis van deze norm. Producten zonder een juiste prestatieverklaring zijn niet geschikt voor het constructief wapenen van metselwerk. Standaard wapeningsstaven voor beton of spouwankers zijn eveneens niet geschikt voor het wapenen van metselwerk.

Scheurvorming en Reparatie

Horizontale scheuren ter hoogte van de balklaag kunnen ontstaan door roestende muurankers. Het roestproces en de volumetoename van de ankers duwen het metselwerk uit elkaar. Scheuren kunnen ook ontstaan door zetting of bij bouwnaden van een aanbouw of verbouwing. Het overbruggen van scheuren met een brede weefselstrook als wapening kan verdere scheurvorming voorkomen. Er zijn ook producten op de markt die gescheurd metselwerk kunnen fixeren, zoals roestvaststalen wapening in de vorm van wokkels. Verticale scheuren, vaak boven deuren of ramen, kunnen worden overbrugd met een weefselstrook, maar de scheur kan achter het pleisterwerk blijven werken. Verticale scheuren op hoeken van muren en muuropeningen gaan vaak gepaard met loskomend pleisterwerk, veroorzaakt door een te vochtige ondergrond en een te harde pleisterlaag.

Ductiliteit

Ductiliteit, het vermogen van een materiaal om grote vervormingen te ondergaan zonder breuk, is een belangrijke vereiste voor gewapend metselwerk met een constructieve functie.

Conclusie

Gewapend metselwerk is een effectieve techniek om de sterkte en duurzaamheid van metselwerk te verbeteren. De keuze van het type wapening, de hoeveelheid wapening, en de toepassing ervan zijn afhankelijk van de specifieke constructie en de belasting. Het is essentieel om de relevante normen en regelgeving (NEN-EN 1996-1-1 en NEN-EN 845-3) te raadplegen en te zorgen voor een correcte toepassing van de wapening, inclusief de vereiste prestatieverklaringen.