Het Verwijderen en Voorkomen van Uitslag en Vlekken in Metselwerk: Een Uitgebreide Gids

Published by Redactie on september 4, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

Uitslag en vlekken in metselwerk zijn veelvoorkomende problemen die het uiterlijk van een gebouw aantasten. Deze verschijnselen, vaak zichtbaar als witte of grijze afzettingen, worden veroorzaakt door de uitloging van zouten en kalk uit het metselwerk. Het is essentieel om te begrijpen dat het verwijderen van de zichtbare uitslag slechts een tijdelijke oplossing is als de onderliggende oorzaak – vocht – niet wordt aangepakt. Deze gids biedt een gedetailleerd overzicht van de oorzaken, verwijderingsmethoden en preventieve maatregelen, gebaseerd op beschikbare informatie over dit complexe probleem.

Oorzaken van Uitslag in Metselwerk

Er zijn hoofdzakelijk twee soorten uitslag die in metselwerk voorkomen: zoutuitslag en kalkuitslag. Beide worden veroorzaakt door vocht, maar de mechanismen en de aard van de afzettingen verschillen.

Zoutuitslag ontstaat wanneer oplosbare zouten in de bakstenen of mortel oplossen in water. Wanneer het water verdampt, blijven de zouten achter op het oppervlak, resulterend in een witte, kristallijne afzetting. Gebakken klei kan van nature oplosbare zouten bevatten, die door vocht worden geactiveerd. Het proces van zoutuitbloeiing omvat het oplossen van zouten in verzadigde toestand, de beweging van het vocht naar het oppervlak, en de daaropvolgende afzetting van zouten bij verdamping.

Kalkuitslag, daarentegen, is de afzetting van calciumcarbonaat. Dit ontstaat door een reactie met de atmosfeer op het oppervlak van het metselwerk. Kalkuitslag is vaak te herkennen aan een vlakke bovenkant van de vlekken en komt vaak voor in horizontale of verticale voegen. Het ontstaat doordat vrije kalk uit de mortel sijpelt en op het oppervlak calciumhydroxide vormt, dat vervolgens verandert in ondoordringbaar calciumcarbonaat.

Het Belang van Vochtdetectie en -beheersing

Een cruciaal punt dat herhaaldelijk wordt benadrukt, is dat het verwijderen van de uitslag op het oppervlak geen structurele oplossing biedt. De bron van het probleem moet worden aangepakt, namelijk het vocht. Zowel zout- als kalkuitslag worden veroorzaakt door vocht, en het aanpakken van de vochtproblematiek is essentieel voor een duurzame oplossing.

Voor keldermuren is de aanwezigheid van schadelijke zouten een alarmsignaal dat wijst op onderliggende vochtproblemen. Effectieve maatregelen om vocht te beheersen omvatten het dichten van zwakke punten in het metselwerk met behulp van saneringsoplossingen zoals die van Innotech. Het aanbrengen van een horizontale barrière of het samendrukken van defecte voegen voorkomt capillair opstijgend vocht.

Externe waterdichting is een effectieve methode, maar indien dit niet mogelijk is, kan een interne afdichting met een dampdiffusie-open, zoutbestendig renovatiepleistersysteem, gecombineerd met oppervlakte-injectie, worden overwogen.

Verwijderingsmethoden voor Uitslag

Er zijn verschillende methoden om uitslag te verwijderen, maar de keuze hangt af van het type uitslag en de ernst van het probleem.

Zoutuitslag:

Schoonmaken met water: Het oplossen van zout in water is een basisprincipe. De hoeveelheid water en de druk moeten worden aangepast aan de situatie. Een tuinslang kan een goed startpunt zijn.
Reinigingspasta: Er bestaan reinigingspasta's die stoffen bevatten die niet reageren met de ondergrond, maar vervuiling vasthechten en opnemen. Dit is een arbeidsintensieve methode.
Borstelen: Na reiniging kan het oppervlak worden afgeborsteld met een harde nylonborstel. Echter, zoutuitslag kan terugkeren door neerslag.
Stralen: Het stralen met glasparels of olivinezand kan hardnekkige uitbloeiing verwijderen, maar vereist beschermende maatregelen.
Papje van gezuiverde klei: Een papje van gezuiverde zandige klei kan zout uit het metselwerk trekken, gevolgd door naspoelen met schoon water.

Kalkuitslag:

Snel handelen: Bij kalkuitslag is snelheid cruciaal, omdat calciumcarbonaat weer kan stollen tot kalksteen.
Cementsluierverwijderaar: Tergeo cementsluierverwijderaar kan worden gebruikt voor het verwijderen van kalkuitslag.
Chemische reiniging/Nat stralen: Voor hardnekkige kalkuitslag kan chemische reiniging of nat stralen nodig zijn, wat specialistisch werk is.

Belangrijke waarschuwingen:

Hogedrukreiniging kan het probleem verergeren, omdat het meer zouten naar het oppervlak brengt.
Het gebruik van bepaalde reinigingsmiddelen kan schade toebrengen aan het metselwerk.

Preventieve Maatregelen

Het voorkomen van uitslag is effectiever dan het verwijderen ervan. De belangrijkste preventieve maatregel is het beschermen van het metselwerk tegen vocht.

Hydrofoberen: Het waterwerend maken van de gevel (hydrofoberen) kan helpen om te voorkomen dat water in het metselwerk trekt.
Juiste metseltechnieken: Zorg ervoor dat tijdens het metselen en de daaropvolgende 72 uur de omstandigheden niet te vochtig zijn.
Horizontale barrières: Het aanbrengen van horizontale barrières kan capillair opstijgend vocht voorkomen.
Goede ventilatie: Zorg voor voldoende ventilatie om vochtophoping te voorkomen.

Specifieke Producten en Technieken

Sommige bronnen noemen specifieke producten voor het mineraliseren van schadelijke zouten, zoals Plastificeermiddelgemodificeerde, waterige natriumsilicofluoride. Dit product is geschikt voor minerale, vaste en absorberende ondergronden, maar niet voor natuurzandsteen.

Impregneermiddelen op basis van siloxanen kunnen in sommige gevallen geschikt zijn voor het voorkomen van zoutuitslag in gevels.

Tergeo Pro Cleaner steen en beton reiniger kan worden gebruikt om de pH-waarde van de gevel te herstellen na het verwijderen van cementsluier, voordat de gevel wordt geïmpregneerd.

Aandachtspunten voor Professionals

Aannemers worden vaak beschuldigd van het bagatelliseren van uitslag. Het is belangrijk om in de offerte op te nemen dat bij kalkuitslag of andere vormen van uitslag de gevel een extra, afgewogen, kosteloze behandeling krijgt. De verantwoordelijkheid voor het oplossen van uitslag ligt in eerste instantie bij de aannemer.

Conclusie

Het verwijderen en voorkomen van uitslag in metselwerk vereist een grondige aanpak. Het is essentieel om de oorzaak van het probleem – vocht – aan te pakken en de juiste verwijderingsmethode te kiezen op basis van het type uitslag. Preventieve maatregelen, zoals hydrofoberen en het aanbrengen van horizontale barrières, kunnen helpen om herhaling te voorkomen. Het inschakelen van specialisten is aan te raden voor complexe gevallen en voor het gebruik van chemische reinigingsmiddelen.