Baksteenformaten, Voegdikte en Morteladvies bij Metselwerk

Published by Redactie on september 4, 2025 | Category metselwerk

De keuze van de juiste mortel en voegdikte is cruciaal bij metselwerk, en sterk afhankelijk van het type steen dat gebruikt wordt. De beschikbare informatie richt zich voornamelijk op baksteenformaten, maattoleranties, en de Mortelselector 2.0 van Weber Beamix als hulpmiddel bij het bepalen van de optimale mortelkeuze. Dit artikel behandelt de verschillende baksteenformaten, de invloed van maattoleranties en maatspreiding op het metselwerk, en de functionaliteit van de Mortelselector 2.0.

Baksteenformaten en Benamingen

Er bestaan diverse formaten bakstenen, elk met een eigen benaming. De nominale afmetingen worden in millimeters aangegeven in de volgorde lengte x breedte x hoogte. Veel formaten hebben een traditionele naam, zoals Waalformaat, Vechtformaat, en Engels formaat. De meest voorkomende formaten zijn vetgedrukt in overzichten, maar de benamingen zijn niet altijd consistent. Zo kunnen meerdere formaten dezelfde naam dragen, bijvoorbeeld "Klamp" of "Klampsteen". Een lijst van bekende formaten omvat: Brabants, Rijn, Kustformaat, Hilversums, Utrechts plat, Limburgs, Campina, Kloostermop, Dikformaat, IJsselformaat, Deens, Derdeling, Moduul M90, Romeins, Langformaat en Euroformaat.

Modulair Systeem en Theoretische Afmetingen

Het modulair systeem is een poging om eenheid te scheppen in de afmetingen van bakstenen. De genormaliseerde afmetingen zijn afgestemd op een basis van 100. Een theoretische modulaire afmeting van 300 mm wordt bijvoorbeeld samengesteld uit de nominale steenafmeting (290 mm) plus twee halve voegen (2 x ½ x 10 mm). In de praktijk kan dit echter afwijken, waarbij de werkelijke steenafmeting (288 mm) en een iets dikkere voeg (2 x ½ x 12 mm) ook resulteren in een totale afmeting van 300 mm. De notatie 188 * 88 * 48 voor Moduul M50 kan identiek zijn aan 190 * 90 * 50.

Maattolerantie en Maatspreiding

Bij het bepalen van de afmetingen van bakstenen is het belangrijk rekening te houden met maattolerantie en maatspreiding. Bakstenen krimpen tijdens het bakproces met ongeveer 8%, en andere factoren beïnvloeden de uiteindelijke afmetingen. De maattolerantie is de afwijking van de gemiddelde maat van een partij ten opzichte van de gedeclareerde maat. Deze tolerantie kan tot ongeveer 4% verschil opleveren. De maattolerantie wordt gegeven voor de lengte, breedte en dikte van de baksteen. Een afwijking in de lengte (strek) heeft invloed op de dikte van de stootvoeg. De door de fabrikant opgegeven maat is meestal een gemiddelde maat, gebaseerd op een grote hoeveelheid stenen.

Maatspreidingsklasse R2 is beter dan R1 wanneer een klein spreidingsgebied gewenst is. Bij een verlangde maatspreiding R2 mag de maximale afwijking van een partij met een gemiddelde strek van 208 mm ongeveer 4 mm bedragen. Een willekeurige selectie van slechts tien stenen voor het bepalen van de maatspreiding kan de betrouwbaarheid van de spreiding verminderen, en een tolerantie van 8 mm (206-214 mm) kan te groot zijn voor metselwerk, vooral bij smalle voegen.

Aantal Stenen per m²

Het aantal benodigde stenen per m² muuroppervlak is afhankelijk van de verwerkingswijze (metselen, dun metselen, lijmen, geen stootvoeg), de voegdikte (vaak circa 10 mm), de maattoleranties en maatspreiding, en het hak- en breekverlies (circa 3%, afhankelijk van de complexiteit en steensoort). Voor gevelbaksteen kan het aantal stenen per m² als volgt worden berekend: (110001000/((lengte+voeg in mm)(hoogte+voeg in mm)). Voor straatbaksteen (zonder voegen) is de berekening: (110001000/((lengte in mm)(breedte in mm)).

De Mortelselector 2.0

De Mortelselector 2.0, ontwikkeld door Weber Beamix, is een hulpmiddel voor het bepalen van de juiste mortelkeuze bij verschillende steentypes, voegbreedtes en metselmethoden. De eerste versie werd in 2017 geïntroduceerd, en in november 2021 werd de Mortelselector 2.0 gelanceerd. Deze versie biedt naast baksteen ook ondersteuning voor betonsteen, keramische snelbouwsteen, gehydrofobeerde steen, steenstrips, diverse soorten natuursteen, en lijmwerk van kalkzandsteen blokken en elementen. Een belangrijke toevoeging is de mogelijkheid om een kleurkeuze te maken.

De Mortelselector 2.0 is handig voor zowel eindgebruikers als verkopende partijen die een goed advies willen geven. De selector is 24/7 beschikbaar, waardoor men niet gebonden is aan de bereikbaarheid van een adviseur.

Werking van de Mortelselector 2.0

De Mortelselector 2.0 is bereikbaar via mortelselector2.weberbeamix.nl. Gebruikers moeten zich registreren en inloggen. Vervolgens kan het gekozen steentype worden ingevoerd. De selector beschikt over slimme invulfuncties die keuzes uit verschillende fabrikanten tonen. Na het selecteren van het steentype kiest de gebruiker de voegbreedte en de wijze van metselen (traditioneel met voegen of doorstrijken). De selector toont vervolgens de juiste mortel en de beschikbare kleuren. Het advies en een begeleidende brief worden gelijktijdig op het scherm en in de e-mailbox van de gebruiker weergegeven. Het advies wordt ook naar de vertegenwoordiger in de desbetreffende regio gestuurd, wat vooral handig is bij grote projecten met meerdere steentypes, mortels en kleuren.

Top 10 Producenten

De Mortelselector 2.0 ondersteunt producten van de volgende Top 10 producenten: Wienerberger BV, Steenfabriek Engels, Vandersanden Group BV, Rodruza BV, Caprice BV, Steenfabriek De Rijswaard BV, Steenfabrieken Nelissen nv, Steenfabriek Vande Moortel nv, Steenfabriek Klinkers BV, en Hagemeister Notuln GmbH.

Conclusie

De keuze van het juiste baksteenformaat, de aandacht voor maattoleranties en maatspreiding, en het gebruik van hulpmiddelen zoals de Mortelselector 2.0 zijn essentieel voor een succesvol metselwerkproject. De Mortelselector 2.0 biedt een uitgebreide database van steentypes, mortels en kleuren, en is een waardevol instrument voor zowel professionals als doe-het-zelvers. Het is belangrijk om te onthouden dat de theoretische afmetingen van bakstenen kunnen afwijken van de werkelijke afmetingen door factoren zoals krimp tijdens het bakproces.