Metselwerkvoegen: Samenstelling, Uitvoering en Herstel

Published by Redactie on september 4, 2025 | Category metselwerk

De kwaliteit van metselwerkvoegen is cruciaal voor de duurzaamheid en esthetiek van een gevel. Dit artikel behandelt de verschillende aspecten van metselwerkvoegen, van de samenstelling en uitvoering tot het herstel en de aandachtspunten bij nieuwbouw en renovatie, gebaseerd op beschikbare richtlijnen en aanbevelingen.

Samenstelling van Metselwerkvoegen

Bij het herstel van voegwerk is het essentieel dat de nieuwe voegmortel qua samenstelling, kleur en uitvoering overeenkomt met het bestaande, historische voegwerk. Voor aanvang van de werkzaamheden dient de samenstelling van de voegmortel te worden opgegeven aan de subsidieverlener, en een proefstuk ter beoordeling te worden ingediend. Na goedkeuring kan met het herstel worden gestart. De gegevens zijn echter beperkt en geven geen details over specifieke mortelsamenstellingen.

Uitvoering van Metselwerk: Doorstrijken en Stootvoegloos Metselwerk

Er zijn verschillende technieken voor het uitvoeren van metselwerkvoegen. Een belangrijke methode is het doorstrijken. Bij doorstrijken wordt het metselwerk tijdens het metselen, direct na het licht opstijven van de metselmortel, afgewerkt door de metselaar. Dit resulteert in een duurzame en dieper liggende voeg. Voor het doorstrijken zijn speciale doorstrijkmortels beschikbaar in diverse kleuren. Met een voegroller, ook wel pointmaster genoemd, kan het profiel van de voeg worden aangepast, bijvoorbeeld om een schaduwvoeg of holle voeg te creëren.

Een andere techniek is stootvoegloos metselwerk. Dit is metselwerk in een metselverband met een minimale sprong van 1 klezoor lengte, waarbij de stootvoeg een theoretische maat van 0 mm heeft. In de praktijk, door maattoleranties, bedraagt de stootvoegruimte minimaal 2 mm. Stootvoegloos metselen benadrukt de horizontale lijnen in het metselwerk.

Uithakken en Reinigen van Voegen

Bij het herstellen van voegwerk is het noodzakelijk om de oude voegen te verwijderen. Dit gebeurt door de voegen kantig en voldoende diep uit te hakken, zodat de nieuwe voegspecie een goede hechting heeft. Een richtlijn is een verhouding van voegdikte tot voegdiepte van 1:2. Het uithakken van de voegen dient handmatig te gebeuren, of, indien pneumatisch, met een fijne beitel. Het uitslijpen van de voegen is slechts toegestaan met een kleine slijptol met afzuiging om beschadiging van de stenen te voorkomen. Het verbreden van stootvoegen, het zogenaamde ophakken, is niet toegestaan.

Aandachtspunten bij Voegovergangen

Hoewel de documenten voornamelijk betrekking hebben op metselwerkvoegen in gevels, wordt er ook informatie verstrekt over voegovergangen in constructies zoals bruggen en tunnels. Bij het ontwerpen van voegovergangen moet rekening worden gehouden met factoren zoals het verloop van het verticaal alignement van de rijbaan, de dikte van het asfaltpakket en de toegepaste verankering. Bij betonconstructies moet de wapening en voorspanning in de verankeringszone worden afgestemd op het voegovergangsysteem.

Preventieve Maatregelen tegen Chlorideaantasting

Bij voegovergangen die gevoelig zijn voor lekkage, moet een tweede waterkering onder de voegovergang worden toegepast. Dit is ook vereist bij dilatatievoegen boven tandconstructies. Deze waterkering moet onafhankelijk van de voegovergang functioneren en vervangbaar zijn. Het uitstroompunt van de waterkering moet buiten het kunstwerk liggen.

Specifieke Richtlijnen voor Tunnels

Voor tunnels gelden specifieke richtlijnen met betrekking tot rubberen profielen voor de afdichting in voegen. Deze profielen moeten voldoen aan bepaalde normen, zoals NEN 7030 en DIN 18541-1 en DIN 18541-2. Voor het bandstaal van een rubbermetalen voegstrook moet elektrolytisch verzinkt bandstaal volgens NEN-EN 10152 worden gebruikt.

Metselspecie en Innovaties

Fabrikanten van metselspecie hebben zich verenigd in de werkgroep Metselmix van VOBN. Zij produceren kant-en-klare metselspecie die voldoet aan de norm NEN-EN 998-2 'Metselmortels'. Metselmix is direct klaar voor gebruik op de bouwplaats, zonder voorbereidingstijd. De laatste decennia hebben innovaties geleid tot nieuwe methoden voor het verwerken van gevelstenen, waaronder het lijmen van stenen. Lijmwerk resulteert in smallere voegen, meer steen zichtbaar, grotere sterkte en grotere duurzaamheid.

Minimale Dekking van Wapeningsstaal

Bij natte kunstwerken, zoals tunnels, gelden specifieke eisen voor de minimale dekking van wapeningsstaal. Voor de bovenzijde van het dak van een tunnelzinkelement, de bodem van een aquaduct of de vloer van een sluiskolk in een vaarweg met een CEMT-klasse niet hoger dan IV, moet de minimale dekking met 50 mm worden vermeerderd en een krimpnet worden aangebracht. Voor vaarwegen met een hogere CEMT-klasse is een beschermlaag vereist. Voor de dagzijde van sluizen en aquaducten moet de minimale dekking met 10 mm worden vermeerderd om voldoende bescherming tegen corrosie te bieden.

Richtlijnen en Normen voor Voegovergangen

Voor voegovergangen zijn diverse richtlijnen en normen van toepassing, waaronder RTD 1007-1 (Meerkeuzematrix voegovergangen), RTD 1007-2 (Eisen voor voegovergangen), RTD 1007-3 (Geluidseisen voegovergangen) en RTD 1007-4 (Richtlijnen voor flexibele voegovergangsconstructies). RTD 1007-1 is een hulpmiddel voor het kiezen van een geschikt voegovergangsconcept, maar verificatie moet op productniveau plaatsvinden.

Voegdikte en Metselwerkverbanden

De documenten bevatten geen specifieke informatie over de ideale voegdikte in relatie tot verschillende metselwerkverbanden. Wel wordt gesteld dat stootvoegloos metselwerk een minimale sprong van 1 klezoor lengte heeft en een theoretische stootvoegdikte van 0 mm, hoewel in de praktijk minimaal 2 mm.

Conclusie

Het correct uitvoeren en onderhouden van metselwerkvoegen is essentieel voor de duurzaamheid en esthetiek van een gebouw. De keuze van de juiste mortelsamenstelling, de juiste uitvoeringstechniek (zoals doorstrijken of stootvoegloos metselen) en het zorgvuldig reinigen en herstellen van voegen zijn van groot belang. Bij voegovergangen in constructies gelden specifieke richtlijnen en normen, evenals preventieve maatregelen tegen chlorideaantasting. De beschikbare informatie benadrukt het belang van het volgen van de geldende normen en het raadplegen van experts bij complexe renovatie- of nieuwbouwprojecten.