Voegwerk en Witte Uitslag: Oorzaken, Preventie en Aanpak

Published by Redactie on september 4, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

Witte uitslag op metselwerk is een veelvoorkomend probleem bij zowel nieuwe als oudere gebouwen. Dit fenomeen, dat zich manifesteert als een witte aanslag op de gevel, wordt veroorzaakt door chemische reacties en vochtproblemen. Deze reacties kunnen verschillende vormen aannemen, zoals kalkaanslag, zoutaanslag, cementsluier, salpeteruitslag en vergipsing. Het correct identificeren van de oorzaak is cruciaal voor een effectieve aanpak. Dit artikel behandelt de verschillende soorten witte uitslag, de oorzaken, preventieve maatregelen tijdens het voegen, en methoden voor het verwijderen van de aanslag, gebaseerd op beschikbare informatie.

Soorten Witte Uitslag

Er zijn verschillende soorten witte uitslag die op metselwerk kunnen voorkomen. De meest voorkomende zijn:

Kalkaanslag: Dit treedt op wanneer kalk uit steensoorten, voegmortels of cement met vocht reageert en naar de oppervlakte komt. Regen kan de aanslag soms wegspoelen, maar kan er ook voor zorgen dat de kalk dieper in het metselwerk trekt, waardoor het probleem verergert.
Zoutaanslag: Deze vorm ontstaat wanneer stenen niet voldoende tijd hebben om te drogen, of wanneer ze bij vochtig weer zijn gemetseld. Het verdampende water laat een witte zoutafzetting achter.
Cementsluier: Dit is het gevolg van het gebruik van te vochtige mortel tijdens het metselwerk. Zouten of kalk spoelen uit de cementmortel en vormen een witte aanslag.
Salpeter of Natriumnitraat: Dit ontstaat door reacties tussen chemische stoffen in grondvocht en het metselwerk. Salpeteruitslag kan soms worden verward met schimmel.
Vergipsing of Vergrauwing: Dit wordt vermoedelijk veroorzaakt door het toevoegen van gips aan cementmortel en komt voornamelijk voor op muren die veel zon en regen te verduren krijgen.

Oorzaken van Witte Uitslag

De oorzaak van witte uitslag is vrijwel altijd gerelateerd aan vocht. Vocht transporteert chemische stoffen die reageren met de materialen in het metselwerk. De specifieke oorzaak kan variëren:

Vochtindringing: Vocht dat in de gevel trekt, activeert chemische reacties.
Onvoldoende droging: Stenen die niet voldoende drogen na het metselen, kunnen zoutaanslag veroorzaken.
Gebruik van vochtige mortel: Te vochtige mortel tijdens het metselwerk leidt tot cementsluier.
Grondvocht: Chemische stoffen in grondvocht kunnen reageren met het metselwerk en salpeteruitslag veroorzaken.
Weersomstandigheden: Regenwater dat in het metselwerk dringt, kan de basis leggen voor ongewenste witte uitslag, vooral tijdens de bouw.

Preventie tijdens het Voegen

Het voorkomen van witte uitslag begint al tijdens het voegen. De volgende maatregelen kunnen worden genomen:

Stootvoegen eerst: Begin met het voegen van de verticale voegen (stootvoegen) met een voegspijker en een bolletje voegmortel.
Lintvoegen daarna: Ga daarna over op de horizontale voegen (lintvoegen) met een spaarbord. Maak strijkende bewegingen tijdens het aanbrengen van de mortel.
Roestvrijstalen voegspijkers: Gebruik roestvrijstalen voegspijkers om roestplekken op de voeg te voorkomen.
Voorbevochtigen en afdekken: Voegwerk moet worden beschermd tegen uitdroging door het af te dekken of te benevelen met water. Benevel tot het voegwerk geen water meer opneemt. Dit voorkomt verdamping en een slechte sterkteontwikkeling van de voegmortel.
Voegen in de schaduw: Voorkeur geven aan het voegen in de schaduw om voortijdige uitdroging te voorkomen.
Bescherming tegen vorst: Voorkom het voegen bij kans op vorst binnen 24 uur.
Bescherming tegen regen: Bescherm vers voegwerk met folie tegen regen.
Afvoer water: Zorg ervoor dat er geen water langs het voegwerk stroomt, bijvoorbeeld door een nog niet gereed hemelwaterafvoer.
Eerste steigerplank verwijderen: Vermijd opspattend water door de eerste steigerplank tegen het voegwerk na het voegen te verwijderen.

Verwijderen van Witte Uitslag

Indien witte uitslag reeds aanwezig is, kan deze als volgt worden verwijderd:

Voorbereiding: Verwijder eerst alle witte vlekken van de muren. Verwijder eventuele bekleding.
Borstelen: Borstel de witte uitbloei van de buitenmuur. Draag beschermende kledij, een mondmasker en een stofbril. Dek paletten met bakstenen af met een zeil en bescherm het metselwerk met een afgedekte steiger.
Reiniging met zure oplossing: Reinig de muur met een zure oplossing van 10 delen water en 1 deel azijn of zoutzuur. Schrob de oplossing met een borstel op de witte uitbloei.
Droogtijd: Laat de muur twee weken drogen voordat u verdergaat.
Anti-salpeter middel: Behandel de muur met een anti-salpetermiddel in twee lagen, met een vachtroller. Laat de muur tussen de lagen door opdrogen volgens de aanwijzingen op de verpakking.

Aanpak van de Oorzaak

Het verwijderen van de witte uitslag is slechts een tijdelijke oplossing als de onderliggende oorzaak niet wordt aangepakt. Mogelijke oplossingen voor de oorzaak zijn:

Nieuwe voegen: Zwakke voegen kunnen vochtindringing veroorzaken. Het uitslijpen en vervangen van de voegen door een vakman is aan te raden.
Nieuwe gevelbekleding: Een slechte staat van de buitenmuur kan worden verbeterd door nieuwe gevelbekleding, die de muur waterdicht maakt. Houd er rekening mee dat hiervoor mogelijk een omgevingsvergunning nodig is. Er zijn verschillende soorten gevelbekleding beschikbaar, zoals crepi, hout, kunststof en steenstrips.
Onderkappen of Carebrick: Bij optrekkend vocht kunnen onderkappen of het Carebrick systeem worden toegepast om het vocht te bestrijden.

Materialen en Mortelkeuze

De keuze van materialen en mortel is van groot belang. Het is essentieel om rekening te houden met de eigenschappen van de baksteen en de bijbehorende mortel. Lokale aarde en leem kunnen worden gebruikt als grondstoffen voor de mortel, mits ze gezeefd zijn en vrij van kiezels en stenen. Het gebruik van de juiste materialen en het respecteren van de weersomstandigheden tijdens de bouw zijn cruciaal voor het voorkomen van witte uitslag.

Conclusie

Witte uitslag op metselwerk is een complex probleem dat verschillende oorzaken kan hebben. Het correct identificeren van de oorzaak en het nemen van preventieve maatregelen tijdens het voegen zijn essentieel. Indien witte uitslag reeds aanwezig is, kan deze worden verwijderd, maar het is van groot belang om ook de onderliggende oorzaak aan te pakken om herhaling te voorkomen. Het inschakelen van een vakman is aan te raden bij complexere problemen, zoals het vervangen van voegen of het aanbrengen van nieuwe gevelbekleding.