Vuilmetselwerk: Kenmerken, Toepassing en Onderhoud

Published by Redactie on september 4, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

Vuilmetselwerk is een type metselwerk dat, in tegenstelling tot schoonmetselwerk, niet direct zichtbaar is en bedekt wordt door een afwerklaag. Dit artikel beschrijft de eigenschappen van vuilmetselwerk, het onderscheid met schoonmetselwerk, de gebruikte materialen en technieken, en geeft een overzicht van reinigingsmethoden voor metselwerk in het algemeen. De informatie is gebaseerd op beschikbare documentatie over metselwerk en gevelreiniging.

Wat is Vuilmetselwerk?

Vuilmetselwerk, ook wel vuil metselwerk genoemd, wordt gekenmerkt door het feit dat het oppervlak later wordt afgewerkt met een afwerklaag, zoals pleisterwerk of stucwerk. Dit betekent dat de kwaliteit van het metselwerk minder hoog hoeft te zijn dan bij schoonmetselwerk, dat direct zichtbaar is. De term "vuil" verwijst dus niet naar de staat van het metselwerk, maar naar de beoogde functie: het wordt verborgen. In de Engelse terminologie wordt vuilmetselwerk soms omschreven als "brickwork for plastering" of "brickwork for rendering".

Verschil tussen Vuil- en Schoonmetselwerk

Het belangrijkste onderscheid tussen vuil- en schoonmetselwerk ligt in de afwerking en de vereiste kwaliteit. Schoonmetselwerk, ook wel gevelmetselwerk genoemd, is bedoeld om in het zicht te zijn en wordt daarom met zorgvuldig geselecteerde, kwalitatief goede metselstenen uitgevoerd. Vuilmetselwerk daarentegen, wordt niet in het zicht gelaten en kan daarom met minder nauwkeurigheid en minder kostbare materialen worden gemetseld. Er wordt onderscheid gemaakt tussen "voorwerkers" (stenen in het zicht) en "achterwerkers" (stenen niet in het zicht).

Materialen en Technieken bij Metselwerk

Metselwerk is een techniek waarbij stenen of blokken met specie of lijm op elkaar worden gelegd. De specie of metselmortel bestaat uit zand, een bindmiddel en water. Het bindmiddel is meestal portlandcement of hoogovencement, soms aangevuld met kalk. Het is essentieel dat de ruimtes tussen de stenen volledig worden opgevuld met de specie om een stabiele muur te creëren. Om een muur loodrecht op te metselen, maakt de metselaar gebruik van metselprofielen, houten of metalen stijlen die op de hoeken of aan het einde van de muur worden geplaatst.

Oud en Modern Metselwerk: Verschillen in Materialen

Er zijn significante verschillen tussen oud en modern metselwerk, met name in de gebruikte materialen en hun eigenschappen. Oud metselwerk, tot circa 1890, werd vaak gemaakt van bakstenen van niet-ontluchte klei, langzaam gedroogd en gebakken. Deze stenen zijn sterk poreus, nemen veel vocht op en hebben een lagere uitzettingscoëfficiënt. Moderne bakstenen daarentegen, worden gemaakt van ontluchte klei, snel gedroogd en gebakken bij hoge temperaturen. Ze zijn dichter, minder poreus en hebben een hogere uitzettingscoëfficiënt.

Oud metselwerk werd gemetseld met zachte, poreuze kalkmortels die versteenden door koolzuur uit de lucht, waardoor de mortel elastisch bleef. Modern metselwerk gebruikt harde, weinig poreuze Portlandcementmortels die versteenen door een chemische reactie met het aanwezige water. Deze verschillen in materialen en mortels beïnvloeden de manier waarop het metselwerk omgaat met spanningen en vocht. Oud metselwerk is elastischer en kan beperkte zettingen opnemen zonder scheurvorming, terwijl modern metselwerk stijver is en dilataties nodig heeft.

Reiniging van Metselwerk: Methoden en Kosten

Metselwerk is een poreus materiaal dat gevoelig is voor vuil, algen en mossen. Regelmatig onderhoud, idealiter eens in de vijf jaar, is aan te raden om de gevel in goede staat te houden. Er zijn verschillende methoden om metselwerk te reinigen:

Stoomreiniging: Een milieuvriendelijke methode die vuil en aanslag op een veilige en effectieve manier verwijdert. Geschikt voor kwetsbare metselwerken, zoals historische gebouwen.
Chemische reiniging: Wordt gebruikt voor hardnekkig vuil en aanslag. Het is belangrijk om de instructies op de verpakking te volgen en beschermende kleding te dragen.
Reiniging met zandstralen: Een intensievere methode die geschikt is voor zeer vervuilde oppervlakken.

De kosten voor het reinigen van metselwerk variëren afhankelijk van de gekozen methode en de complexiteit van de gevel. Een indicatie van de kosten per vierkante meter is:

Stoomreiniging: vanaf €5
Chemische reiniging: vanaf €10
Reiniging met zandstralen: vanaf €12

Factoren die de kosten kunnen verhogen zijn een moeilijk bereikbare gevel, de noodzaak van steigers, en de aanwezigheid van ramen en openingen.

Tips voor het Reinigen van Metselwerk

Om het reinigen van metselwerk zo effectief mogelijk te maken, zijn de volgende tips aan te raden:

Grondige inspectie: Voordat u begint met reinigen, inspecteer het metselwerk om de meest geschikte methode te bepalen en eventuele beschadigingen op te sporen.
Juiste materialen: Gebruik de juiste materialen en gereedschappen, zoals een hogedrukreiniger, reinigingsmiddelen en beschermende kleding.
Van boven naar beneden: Begin met reinigen van boven naar beneden, zodat het vuil en water naar beneden stroomt en strepen en vlekken worden voorkomen.
Goed naspoelen: Spoel het metselwerk grondig na om alle reinigingsmiddelen te verwijderen.

Meerjarenonderhoudsplan

Voor een langdurige bescherming van uw gevel kan een meerjarenonderhoudsplan worden opgesteld. Dit plan zorgt ervoor dat de gevels in goede en schone staat blijven.

Conclusie

Vuilmetselwerk is een essentieel onderdeel van de bouwconstructie, hoewel het niet direct zichtbaar is. Het onderscheidt zich van schoonmetselwerk door de beoogde functie en de vereiste kwaliteit. Het begrijpen van de materialen en technieken die bij metselwerk worden gebruikt, evenals de verschillende reinigingsmethoden, is cruciaal voor het onderhoud en de duurzaamheid van een gebouw. Regelmatig onderhoud, zoals het reinigen van het metselwerk, is essentieel om de gevel in goede staat te houden en de levensduur van het gebouw te verlengen.

Bronnen

vuil
wiki