Waterkeringen in Metselwerk: Oorzaken, Oplossingen en Preventie van Optrekkend Vocht

Published by Redactie on september 4, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

Optrekkend vocht is een veelvoorkomend probleem in zowel oudere als nieuwere woningen. Het ontstaat door de capillaire werking van poreuze materialen zoals steen en beton, waarbij water omhoog wordt getrokken. Dit kan leiden tot diverse schade, waaronder loslatend pleisterwerk, schimmelvorming en een ongezond binnenklimaat. Een effectieve waterkering is cruciaal om dit probleem te bestrijden. Dit artikel bespreekt de oorzaken van optrekkend vocht, de verschillende methoden om een waterkering aan te brengen, en preventieve maatregelen om uitslagvormen op metselwerk te voorkomen. De informatie is gebaseerd op beschikbare gegevens over vochtbestrijding en bouwtechnieken.

Wat is Optrekkend Vocht en Hoe Herken je het?

Optrekkend vocht, ook wel bekend als opstijgend vocht, is water dat door de poriën in muren omhoogtrekt. Dit in tegenstelling tot doorslaand vocht, dat door regen en wind naar binnen komt, of lekkage, dat door kapotte dakbedekking ontstaat. Verschijnselen die wijzen op optrekkend vocht zijn onder andere vochtplekken op de muur tot een hoogte van 1,2 meter, loslatend pleisterwerk en verf, loslatende plinten, en schimmelvorming op muren en meubels. Een muffe geur in huis kan ook een indicatie zijn.

Oorzaken van Optrekkend Vocht

Er zijn verschillende oorzaken voor het ontstaan van optrekkend vocht. Een hoge grondwaterstand of veel grondvocht kan de oorzaak zijn. Daarnaast kan een verkeerd aangebrachte, beschadigde of ontbrekende waterkering in het metselwerk de boosdoener zijn. Bij oudere huizen ontbreekt soms zelfs een waterkering. Een beschadigde waterkering kan ontstaan door werkzaamheden of door veroudering.

Methoden voor het Aanbrengen van een Waterkering

Er zijn verschillende methoden om een waterkering aan te brengen of te herstellen. De meest voorkomende zijn:

Muren Onderkappen

Muren onderkappen is een ingrijpende methode waarbij horizontale sleuven in het metselwerk worden gekapt, waardoor de woning als het ware van de fundering wordt losgekoppeld. Vervolgens wordt een kunststof waterkering in de vrijgekomen ruimte aangebracht. Deze methode wordt beschouwd als de meest effectieve manier om optrekkend vocht te verhelpen, omdat de waterkering 100% waterdicht is en ook in nieuwbouw wordt toegepast. Echter, het is een kostbare en arbeidsintensieve methode met nadelen: het veroorzaakt veel stof, de binnen- en buitenmuren moeten opnieuw worden afgewerkt, er is een risico op scheuren, en het is alleen geschikt voor vrijstaande gebouwen. De kosten bedragen tussen de €100 en €175 per lopende meter.

Muren Onderzagen

Een minder ingrijpende variant van muren onderkappen is muren onderzagen. Hierbij wordt enkel een fijne groef gefreesd ter hoogte van de plint, waarin de waterkering wordt geplaatst. Ook bij deze methode moeten de muren achteraf opnieuw worden afgewerkt.

Injecteren van Muren

Het injecteren van muren is een veelgebruikte methode waarbij een vloeistof in het metselwerk wordt geïnjecteerd om een waterkering te creëren. Deze techniek is al tientallen jaren in gebruik en heeft zijn effectiviteit bewezen. Het is een relatief goedkope en haalbare oplossing. Er zijn echter risico's verbonden aan het injecteren onder hoge druk, zoals barsten in het metselwerk, uitlopen van het product bij de buren, en vlekken op tegels.

Ventilatiekokers Plaatsen

Een andere methode is het plaatsen van ventilatiekokers, zoals het Carebrick-systeem. Hierbij worden elementen met keramische kokers in de vochtige muren geplaatst. Door de openingen in deze elementen ontstaat er een luchtstroom die het vocht afvoert. Deze methode is geschikt voor zowel enkelsteens- als spouwmuren en kan een snelle oplossing bieden zonder ingrijpende werken. De kosten bedragen gemiddeld €115 per lopende meter.

Muren Impregneren

Het impregneren van muren houdt in dat een hydrofoberende vloeistof aan de buitenzijde van de muur wordt aangebracht. Dit creëert een beschermlaag die voornamelijk wordt gebruikt tegen doorslaand vocht. Aangezien optrekkend vocht afkomstig is vanuit het grondwater, is deze behandeling minder effectief dan het injecteren of onderkappen van de muren.

Preventie van Uitslagvormen op Metselwerk

Uitslag op metselwerk is een onesthetisch verschijnsel dat veroorzaakt wordt door de uitkristallisatie van oplosbare zouten. Er zijn verschillende soorten uitslag, waaronder vroege witte uitslag en kalkuitslag.

Vroege Witte Uitslag

Vroege witte uitslag wordt veroorzaakt door in water oplosbare zouten die in klei en mortel voorkomen. Door indringing van water verplaatsen deze zouten zich door de poriën van het metselwerk en kristalliseren bij droging op het oppervlak. Dit is een natuurlijk proces dat in de voorjaarsperiode kan optreden en meestal vanzelf verdwijnt door weersinvloed.

Kalkuitslag

Kalkuitslag wordt veroorzaakt door vrije kalkdelen die ontstaan bij de reactie van cement met water. Deze kalkdelen kunnen aan het oppervlak komen en de voegen verkleuren.

Preventieve Maatregelen

Om uitslagvormen te voorkomen, is het belangrijk om vers metselwerk te beschermen tegen regen, vooral in de eerste 48 uur en in de winter. Zorg er ook voor dat de bakstenen winddroog zijn voordat ze worden verwerkt, en gebruik bij matig tot slecht zuigende bakstenen droog verwerkte stenen. Een goede steiger met zorgvuldige afscherming kan het ontstaan van uitslag effectief terugdringen.

Andere Vochtproblemen en Oplossingen

Naast optrekkend vocht zijn er nog andere vochtproblemen die in woningen kunnen voorkomen:

Doorslaand Vocht

Doorslaand vocht ontstaat wanneer water door versleten gevelbekleding of voegen in het metselwerk naar binnen dringt. Oplossingen zijn het opnieuw voegen en impregneren van de muren, of het vervangen van de gevelbekleding.

Condensatievocht

Condensatievocht ontstaat door een gebrek aan ventilatie en isolatie. Het kan leiden tot schimmelvorming in de keuken en badkamer. Een simpele oplossing is regelmatiger ventileren. Duurdere opties zijn betere isolatie en een ventilatiesysteem.

Lekkage

Lekkage ontstaat door een lek in leidingen of afvoerbuizen. Het is vaak moeilijk om de exacte locatie van de lekkage te vinden. Een lekdetectie is de enige effectieve oplossing.

Bouwvocht

Bouwvocht is vocht dat aanwezig is in nieuwe constructies.

Conclusie

Optrekkend vocht is een serieus probleem dat diverse schade aan een woning kan veroorzaken. Het is belangrijk om de oorzaak van het vochtprobleem te identificeren en de juiste bestrijdingsmethode te kiezen. Muren onderkappen wordt beschouwd als de meest effectieve oplossing, maar is ook de meest ingrijpende en kostbare. Injecteren en het plaatsen van ventilatiekokers zijn minder ingrijpende alternatieven. Preventieve maatregelen, zoals het beschermen van vers metselwerk en het zorgen voor goede ventilatie, kunnen helpen om vochtproblemen te voorkomen.