Strekken en Metselverbanden: Een Uitgebreide Gids voor Constructie en Renovatie

Published by Redactie on september 4, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

Dit artikel behandelt de toepassing van strekken in metselwerk, evenals verschillende metselverbanden en hun constructieve en esthetische functies. De informatie is gebaseerd op de principes van traditioneel metselwerk en richt zich op de correcte uitvoering en toepassing van deze technieken. We zullen de rol van strekken in relatie tot rollagen, hanekammen en diverse metselverbanden onderzoeken, met aandacht voor maatvoering en de invloed op de stabiliteit en het uiterlijk van een muur. De focus ligt op het leveren van accurate informatie voor zowel professionals als doe-het-zelvers.

De Strek in Metselwerk: Definitie en Functie

Een strek in metselwerk verwijst naar de lengterichting van een steen. In een metselwand worden stenen met hun lengterichting tegen elkaar gemetseld. De strek is dus een fundamenteel element in de constructie van een metselwerkmuur. De koppenmaat, de breedte van een steen plus de stootvoeg, is essentieel voor een correcte maatvoering. De steenlengte (strek) zou idealiter twee keer de steenbreedte (kop) plus de breedte van de stootvoeg moeten zijn, om een esthetisch evenwichtig resultaat te bereiken.

Verschillende Metselverbanden en Hun Kenmerken

Er bestaan diverse metselverbanden, elk met specifieke eigenschappen en toepassingen. De keuze van het verband is afhankelijk van de gewenste sterkte, het uiterlijk en de beschikbare materialen.

Steensverband

Steensverband is een traditioneel verband waarbij lagen stenen met de lengterichting tegen elkaar gemetseld worden, afgewisseld met lagen koppen. Dit resulteert in een muur met een dikte van circa 21 cm. Steensverband werd tot het begin van de twintigste eeuw veelvuldig toegepast voor massieve steensmuren.

Halfsteensverband

Bij halfsteensverband worden de stenen met de koppen tegen elkaar gemetseld, wat resulteert in een muur met een dikte van circa 10 cm. Dit verband wordt voornamelijk gebruikt voor halfsteens buitenspouwbladen en is sinds het begin van de twintigste eeuw populair.

Bijzondere Metselverbanden

Naast de basisverbanden bestaan er diverse bijzondere metselverbanden, zoals het drieklezoorverband, het Franse verband en wildverband. Deze verbanden bieden meer flexibiliteit in het ontwerp en kunnen een uniek karakter aan een gebouw geven.

Wildverband

Wildverband is een verband waarbij de horizontale belijning en regelmaat worden losgelaten. Het is een creatieve benadering van metselwerk, waarbij de metselaar meer vrijheid heeft in de plaatsing van de stenen. Echter, wildverband vereist wel zorgvuldige planning en overleg met de opdrachtgever of architect. Bepaalde regels dienen wel in acht genomen te worden, zoals het beperken van het aantal vallende tanden (maximaal zes lagen) en het vermijden van lange rijen koppen of strekken (maximaal drie koppen en vier strekken achter elkaar).

Frans Verband

Het Franse verband bestaat uit lagen met koppen afgewisseld met lagen met strekken. De koppen in de ene laag bevinden zich midden boven de strekken in de onderste laag.

Kettingverband

Kettingverband is een verband waarbij het stramien één kop gevolgd wordt door drie strekken.

Strekken, Hanekammen en Rollagen: Toepassing boven Muuropeningen

Bij muuropeningen, zoals ramen en deuren, worden vaak strekken, hanekammen of rollagen gebruikt om het gewicht van de bovenliggende lagen op te vangen.

Rollagen

Een rollaag is een rij gemetselde stenen, meestal een halve steen hoog, die boven een raam- of deuropening wordt geplaatst. Het fungeert als een eenvoudige latei om het gewicht te dragen. Rollagen zijn echter beperkt in hun draagkracht en worden daarom aanbevolen voor openingen kleiner dan 80 centimeter.

Strek en Hanekam

Voor openingen groter dan 80 centimeter is het gebruik van een strek of hanekam aan te raden. Deze constructies vangen de druk van de bovenliggende lagen beter op dan een rollaag. Een strek is over de hele breedte even hoog, terwijl een hanekam trapvormig is afgewerkt, waarbij de middelste stenen een rij langer zijn dan de buitenste stenen. De hoogte van de strek of hanekam wordt bepaald door het karakter van het gebouw, maar moet altijd gelijk komen met een lintvoeg van het aansluitende metselwerk.

Versiering met Sluit- en Aanzetstenen

De uitvoering van een strek of hanekam kan verder worden verfraaid door het toevoegen van een sluitsteen in het midden en twee aanzetstenen aan beide zijden, bijvoorbeeld uitgevoerd in hardsteen.

Maatvoering en Uitvoering

De schuinte van het metselwerk bij een strek of hanekam wordt bepaald door een denkbeeldig punt in het midden van de breedte van het kozijn, dat 1½ keer de breedte van het kozijn naar beneden wordt geprojecteerd. De koppenmaat, de breedte van een steen plus de stootvoeg, is cruciaal voor een correcte maatvoering. Deze wordt bepaald door het gemiddelde van tien stenen plus tien stootvoegen.

Vrij Klezorenverband en Maatvoering

Bij vrij klezorenverband is het belangrijk om te maatvoeren met een halve koppenmaat. Dit biedt meer flexibiliteit in het ontwerp, maar vereist wel nauwkeurigheid.

Belang van Stootvoegen

De stootvoegen (verticale voegen) moeten recht boven elkaar komen. Dit wordt bereikt door het gebruik van passtenen (drieklezoren) om een gelijke stootvoegbreedte te garanderen.

Conclusie

Het correct toepassen van strekken en metselverbanden is essentieel voor de constructieve integriteit en esthetische waarde van een metselwerkmuur. De keuze van het juiste verband en de juiste techniek hangt af van de specifieke toepassing en de gewenste uitstraling. Het is belangrijk om rekening te houden met de draagkracht van de constructie, de maatvoering en de esthetische aspecten. Voor openingen boven de 80 centimeter is een strek of hanekam te prefereren boven een rollaag. Een zorgvuldige planning en uitvoering, in overeenstemming met de geldende richtlijnen, zijn cruciaal voor een duurzaam en aantrekkelijk resultaat.

Bronnen

streek