Zijkrachten op Metselwerk: Sterkte, Stabiliteit en Toepassingen

Published by Redactie on september 4, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

Metselwerk, of het nu gaat om gevels, tuinmuren of binnenwanden, moet bestand zijn tegen diverse belastingen. Naast de verticale belasting, is de weerstand tegen zijkrachten, zoals windbelasting, cruciaal voor de stabiliteit en duurzaamheid van een constructie. Dit artikel behandelt de aspecten van zijkracht op metselwerk, de benodigde sterkte, de rol van mortel en stenen, en de mogelijkheden tot wapening om de weerstand te verhogen. De informatie is gebaseerd op normen en richtlijnen voor metselwerk, met aandacht voor de minimale vereisten en de noodzaak van controle tijdens de uitvoering.

Buigtreksterkte van Metselwerk: Een Fundamentele Eis

Een fundamentele eis die aan metselwerk gesteld wordt, is een minimale buigtreksterkte. Deze sterkte is essentieel wanneer er sprake is van zijdelingse belastingen, zoals winddruk op gevels. Het metselwerk moet deze belastingen kunnen opnemen en, indien nodig, overbrengen naar de hoofddraagconstructie. Bij het berekenen van de sterkte van gemetselde wanden worden minimale waarden uit de metselwerknorm aangehouden, mits aan de voorwaarden voor het toepassen van deze waarden wordt voldaan. Dit geldt niet alleen voor dragende wanden, maar zeker ook voor gevels, in het bijzonder gemetselde gevels met specifieke metselverbanden zoals klamp of Braziliaans metselwerk. In dergelijke gevallen kan het noodzakelijk zijn om de sterkte van een specifieke steen-mortelcombinatie aan te tonen.

Hechtsterkte versus Buigtreksterkte: Een Belangrijk Verschil

Hoewel vaak gerefereerd wordt aan de minimale hechtsterkte tussen mortel en steen, wordt er bij berekeningen gerekend met de buigtreksterkte, niet met de hechtsterkte. De hechtsterkte komt niet voor in de berekeningen volgens de Eurocode, maar is nog wel opgenomen in de beoordelingsrichtlijn voor metselmortels (BRL 1905). In deze richtlijn is een minimale hechtsterkte van 0,2 N/mm² voor gevelmetselwerk en 0,1 N/mm² voor metselwerk binnenshuis vastgelegd. De waarde voor de hechtsterkte die in de Prestatieverklaring (DoP) van een metselmortel wordt gedeclareerd, is een producteigenschap en garandeert niet automatisch dat de vereiste buigtreksterkte in het metselwerk wordt behaald.

Minimale Buigtreksterkte volgens NEN-EN 1996-1-1

Metselwerk moet voldoen aan de eisen in de NEN-EN 1996-1-1 en de aanvullende eisen in de Nederlandse Nationale Bijlage. Artikel 3.2.3.2 van NEN-EN 1996-1-1 stelt dat de hechting tussen de mortel en de metselsteen geschikt moet zijn voor de voorgenomen toepassing. De norm is duidelijk over de minimale buigtreksterkte van gevelmetselwerk (milieuklasse 3.2), die minimaal 0,3 N/mm² moet zijn voor een bezwijkvlak evenwijdig aan de lintvoegen.

Invloed van Steen- en Mortelcombinatie op de Sterkte

De sterkte van het metselwerk is afhankelijk van de combinatie van stenen en mortel. De volgende minimale buigtreksterktes zijn vastgesteld voor verschillende soorten stenen:

Baksteen: 2,0 N/mm²
Betonsteen: 2,0 N/mm²
Kalkzandsteen: 1,5 N/mm²
Cellenbeton: minimaal 3,0 N/mm² druksterkte

Bij de toepassing van lijmmortels bij groep 1 stenen zijn hogere waarden mogelijk, maar hieraan zijn specifieke voorwaarden gekoppeld. Het niet naleven van deze voorwaarden vereist het uitvoeren van proeven. Ook bij speciale mortel-steencombinaties kunnen proeven nodig zijn om een hogere waarde voor de buigtreksterkte te rechtvaardigen.

Metselwerkwapening: Versterking en Stabiliteit

Om de sterkte en stabiliteit van metselwerk te verhogen, wordt vaak gebruik gemaakt van metselwerkwapening. Deze wapening wordt aangebracht in de lintvoegen en zorgt voor extra sterkte en beheerst scheurvorming door het krimpen of uitzetten van het metselwerk. Er zijn verschillende soorten metselwerkwapening beschikbaar:

Muurgrip ST: Geprefabriceerde stalen bewapening, geschikt voor zowel vochtige als droge omgevingen. Leverbaar in Epoxy, RVS, TV en plat RVS.
Muurgrip Compact: Aramide metselwerkwapening met een gevlochten structuur voor hoge treksterkte, ideaal voor plekken waar spanningen ontstaan, zoals rond raam- en deuropeningen.
Murfor Compact: Flexibele metselwerkwapening van hoogwaardig staaldraad met een speciale coating voor goede corrosiebescherming en eenvoudige verwerking.

Controle tijdens Uitvoering: Hechtproeven

Gezien de invloed van weersomstandigheden op de hechting tussen mortel en steen, is het aan te raden om gedurende de uitvoering regelmatig een hechtproef uit te voeren, bijvoorbeeld een 1-minuutproef. Bij grote twijfels over het gerealiseerde metselwerk kan overwogen worden om in het werk enkele hefboomproeven uit te laten voeren. Het zorgvuldig vastleggen van deze proeven voorkomt mogelijke discussies achteraf.

Aanbevelingen voor het Voortraject

Het is essentieel om al in het voortraject van de bouw voldoende aandacht te besteden aan de sterkte van het gevelmetselwerk. Stem de mortel goed af op de stenen en voer, indien nodig, de benodigde proeven uit. Ga niet pas nadenken over de sterkte als er al problemen zijn ontstaan.

Speciale Situaties: Klamp en Braziliaans Metselwerk

Bij speciaal metselwerk, zoals klamp of Braziliaans metselwerk, kan het nodig zijn om aan te tonen dat de steen-mortelcombinatie voldoet aan de sterkte-eisen, inclusief de buigtreksterkte. Dit is met name relevant vanwege de specifieke constructieve eigenschappen van deze metselverbanden.

Duurzaamheid en Lange Termijn Stabiliteit

Metselwerkwapening draagt bij aan de duurzaamheid en lange termijn stabiliteit van gemetselde constructies. Door scheurvorming te voorkomen en de sterkte te verhogen, wordt de levensduur van het metselwerk verlengd en wordt de kans op kostbare reparaties verminderd.

Conclusie

De weerstand tegen zijkrachten is een cruciale factor voor de stabiliteit en duurzaamheid van metselwerk. De buigtreksterkte van het metselwerk, de juiste keuze van stenen en mortel, en de toepassing van metselwerkwapening spelen hierbij een belangrijke rol. Het is essentieel om de normen en richtlijnen te volgen, de sterkte van de steen-mortelcombinatie te controleren en tijdens de uitvoering regelmatig hechtproeven uit te voeren. Door deze maatregelen te nemen, kan een veilige en duurzame gemetselde constructie worden gegarandeerd.

Bronnen

zijkracht