Metsen met Gasbeton: Technieken, Materialen en Toepassingen

Published by Redactie on september 4, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

Gasbeton, ook bekend onder diverse handelsnamen zoals Ytong en Hebel, is een lichtgewicht bouwmateriaal dat steeds vaker wordt gebruikt in de bouw en renovatie. In tegenstelling tot traditioneel metselwerk met bakstenen of betonblokken, vereist het metselen met gasbeton specifieke technieken en materialen. Dit artikel beschrijft de belangrijkste aspecten van het werken met gasbetonblokken, van de materiaaleigenschappen en de juiste lijmkeuze tot de verwerkingstechnieken en kwaliteitsnormen. De informatie is gebaseerd op beschikbare documentatie over gasbeton en metselmortels.

De Eigenschappen van Gasbeton

Gasbeton is een prefab bouwmateriaal dat zowel structurele als isolerende eigenschappen combineert. Het werd halverwege de jaren '20 van de vorige eeuw uitgevonden door de Zweedse architect Johan Axel Eriksson. De productie omvat het mengen van kwartszand, kalk en/of cement met water en een kleine hoeveelheid aluminiumpoeder (0,05% - 0,08%). Het aluminiumpoeder reageert met calciumhydroxide, waardoor waterstofgas ontstaat. Dit gas zorgt voor het lichte gewicht (ongeveer 20% van het gewicht van normaal beton) en de thermische isolatie-eigenschappen van het materiaal. Na het verdwijnen van het waterstofgas blijft lucht achter in het materiaal, wat bijdraagt aan de isolatiewaarde. Gasbetonblokken zijn makkelijk op maat te zagen en multi-inzetbaar, zowel binnen- als buitenshuis.

Het Verschil tussen Metselen en Lijmen met Gasbeton

Een fundamenteel verschil tussen het werken met gasbeton en traditionele bouwstenen is dat gasbetonblokken gelijmd worden in plaats van gemetseld met mortel. Voor de eerste laag blokken, de zogenaamde kimlaag, wordt wel mortel gebruikt om de ondergrond te egaliseren en stevigheid te garanderen. Voor alle daaropvolgende lagen is speciale gasbetonlijm vereist. Dit in tegenstelling tot bakstenen of betonblokken, die een dikkere cementlaag nodig hebben om de stenen op elkaar te metselen.

Gasbetonlijm: Samenstelling en Verwerking

Gasbetonlijm wordt geleverd in poedervorm en moet gemengd worden met water. De juiste dikte van de lijm kan worden beoordeeld door er een gleuf in te trekken; als de gleuf niet direct dichtloopt, is de lijm op de juiste consistentie. Het is belangrijk om niet te veel lijm tegelijkertijd aan te maken, aangezien de lijm slechts enkele uren bruikbaar is na het mengen.

De lijm wordt met een lijmkam aangebracht op de droge blokken, zowel op de horizontale als de verticale zijden. De lijm moet egaal verdeeld zijn met een dikte van ongeveer twee millimeter. Uitpuilende lijm dient direct na het aanbrengen te worden verwijderd voordat deze opdroogt. Voor een goede verwerking is het raadzaam om speciale profielen te gebruiken, die met lijm of spijkers aan de vloer bevestigd worden. Alternatief kunnen houten regels gebruikt worden.

Metselmortels: Samenstelling en Normen

Hoewel gasbetonblokken gelijmd worden, is het belangrijk om de basisprincipes van metselmortels te begrijpen, met name voor de kimlaag. Metselmortels bestaan uit cement, kalk, zand en water, met eventuele hulpstoffen om specifieke eigenschappen te verkrijgen. Na het mengen vindt een chemische reactie plaats die de mortel verhardt. Cement en kalk reageren met water tot calciumhydroxide, dat vervolgens reageert met koolzuur uit de lucht tot calciumcarbonaat, waardoor de mortel uithardt.

De kwaliteit van cement in metselmortel moet klasse CEM I 42,5 N zijn. De kalk moet een ‘luchtkalk’ zijn die kan reageren met koolzuur. Het zand moet scherp en kantig zijn met een korrelgrootte van 0-4 mm. Een veelgebruikte mengverhouding voor baksteen is 1 deel cement, 1 deel kalk en 5 à 6 delen zand.

Prefab metselmortel, geleverd onder een KOMO-kwaliteitsverklaring overeenkomstig BRL 1905, is te verkiezen boven zelfgemaakte mortel. Dit zorgt voor een constant en homogeen mengsel. Tegenwoordig worden bouwwerken zelden gebouwd met traditioneel vervaardigde mortels. Alle geprefabriceerde metselmortels voldoen aan NEN-EN 998-2 en zijn ingedeeld in sterkteklassen van M5 tot M15. De keuze van de mortelsamenstelling hangt af van de eigenschappen van de metselsteen en de constructie. De druksterkte van de mortel moet in overeenstemming zijn met die van de metselsteen.

Toepassingsgebieden van Gasbetonblokken

Gasbetonblokken zijn geschikt voor diverse toepassingen, zowel binnen- als buitenmuren. Ze kunnen kosten besparen op isolatiemateriaal dankzij hun thermisch isolerende eigenschappen. De snelle en eenvoudige verwerking van de blokken is een voordeel voor de bouwwereld. Grotere afmetingen van de blokken leiden tot efficiënter en sneller verwerken, waardoor de bouwtijd verkort wordt. Gasbetonblokken kunnen gebruikt worden voor tussenwanden, voorzetwanden, wanden voor een hangtoilet en andere constructies. De afwerking van gasbetonblokken kan naar eigen wens worden gedaan, bijvoorbeeld met stucwerk, gipsplaten, pvc schroten of bakstenen voor een gevel.

Kwaliteit en Normen voor Metselwerk

In Nederland is er weinig tot geen natuursteen, waardoor traditionele bouwmethoden met steenachtige materialen en mortels veel gebruikt worden. De norm NEN-EN 998-2 geldt voor ‘Metselmortel voor metselwerk van stenen of blokken van baksteen, kalkzandsteen, beton en gasbeton’ van het NNI. Deze norm specificeert de criteria waaraan metselmortel moet voldoen, zoals druk- en buigsterkte, luchtgehalte, volumegewicht en verwerkingstijd. De basisgrondstoffen worden afgewogen in een metselspeciecentrale met geavanceerde en geijkte weegapparatuur.

Conclusie

Het metselen met gasbeton vereist specifieke kennis en technieken. In tegenstelling tot traditioneel metselwerk worden gasbetonblokken gelijmd met speciale gasbetonlijm, terwijl mortel voornamelijk gebruikt wordt voor de kimlaag. Het is essentieel om de juiste lijm te gebruiken en deze correct te verwerken, rekening houdend met de verwerkingstijd en de dikte van de lijmlaag. Gasbeton biedt voordelen zoals lichtgewicht, thermische isolatie en snelle verwerking, maar vereist een zorgvuldige aanpak om een duurzaam en kwalitatief resultaat te garanderen. Het naleven van de relevante normen, zoals NEN-EN 998-2, is cruciaal voor de kwaliteit van het metselwerk.