Metselwerk: Soorten, Technieken en Herstelmethoden

Published by Redactie on september 4, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

Metselwerk is een fundamentele bouwtechniek in Nederland, essentieel voor zowel nieuwbouw als renovatie. Het omvat het leggen van stenen en blokken met behulp van mortel, en varieert van eenvoudige constructies tot complexe siermetselwerken. Dit artikel biedt een overzicht van de verschillende soorten metselwerk, de gebruikte technieken, de prijzen die men kan verwachten, en de methoden voor herstel van beschadigd metselwerk. De informatie is gebaseerd op beschikbare gegevens over bouwtechnieken en materialen.

Wat is Metselwerk?

Metselwerk omvat alle werkzaamheden die te maken hebben met het metselen van muren. Dit is een veelvoorkomende taak in de bouw, zowel bij nieuwbouwprojecten als bij renovaties. Bij nieuwbouw wordt metselwerk vaak gebruikt voor het creëren van gevels, inclusief siermetselwerk dat een luxe uitstraling kan geven. Bij renovaties kunnen zowel binnen- als buitenmuren worden gemetseld, bijvoorbeeld in slaapkamers of zolders. Daarnaast omvat metselwerk ook het herstellen van beschadigingen aan muren en gevels. Een metselaar zorgt ervoor dat de gevel en eventuele binnenmuren er weer goed uitzien.

Soorten Metselwerk

Er zijn verschillende soorten metselwerk, afhankelijk van het materiaal en de toepassing. Een onderscheid wordt vaak gemaakt tussen schoonmetselwerk en vuilmetselwerk. Schoonmetselwerk, ook wel gevelmetselwerk genoemd, is zichtbaar en wordt uitgevoerd met stenen van goede kwaliteit. Vuilmetselwerk is niet zichtbaar en kan met minder zorg worden uitgevoerd.

Verder kan metselwerk worden ingedeeld op basis van het verband, de manier waarop de stenen zijn gerangschikt. Voorbeelden hiervan zijn:

Halfsteensverband: Dit is een veelvoorkomend type metselwerk.
Lepelverband: Een ander type metselwerk waarbij de stenen in een bepaalde richting liggen.
Kettingverband: Een verband waarbij de stenen in kettingpatroon worden gelegd.
Meerrijig verband: Een complexer verband met meerdere rijen stenen.
Verlicht verband: Een variant waarbij de stenen in een verlicht patroon worden gemetseld.

Baksteenmetselwerk wordt gemaakt van verschillende soorten stenen, zoals silicaat, keramiek, klinker en vuurvaste stenen. De dikte van het metselwerk kan variëren van 250 mm tot 640 mm.

Technieken en Uitvoering

Het metselen zelf is een techniek waarbij stenen of blokken met specie of lijm op en tegen elkaar worden gelegd. Het is belangrijk dat de stenen zodanig worden gewreven dat alle ruimte tussen de stenen volledig wordt opgevuld met de specie of metselmortel. Deze mortel bestaat uit zand, bindmiddel en water, waarbij het bindmiddel meestal portland- of hoogovencement is, eventueel aangevuld met kalk.

Om een muur loodrecht op te metselen, maakt de metselaar gebruik van metselprofielen. Dit zijn houten of metalen stijlen die op de hoeken of aan het einde van de muur worden gesteld. De metselaar tekent hier de laagverdeling op met behulp van een lagenlat, waardoor een waterpas begin wordt gemaakt.

Vochtigheid is een belangrijke factor bij het metselen. De stenen moeten een vochtgehalte hebben dat ze niet te veel water aan de specie onttrekken, zodat het verhardingsproces kan plaatsvinden.

Prijzen van Metselwerk

De prijs voor het metselen varieert per klus. Gemiddeld betaalt men €100,- per m² voor metselwerken. Een metselaar kost gemiddeld €30,- per uur. De prijs kan variëren afhankelijk van de complexiteit van de klus en de gebruikte materialen.

Een halfsteensmuur metselen kost bijvoorbeeld ongeveer €115,- per m².
Het metselen van een steenmuur kan oplopen tot €230,- per vierkante meter.
Het aanbrengen van een platte voeg kost ongeveer €36,- per m².

Voegwerk

Voegwerk is een belangrijk onderdeel van metselwerk. Een metselaar kan een voeg aanbrengen, herstellen of vervangen. Er zijn veel verschillende soorten voegen, waarvan de platte voeg de meest bekende is.

Herstel van Metselwerk

Historisch baksteenmetselwerk is vaak onderhevig aan schade, zoals scheurvorming, afpoederen, afschilferen en afbrokkelen van baksteen en mortel. Bij het herstel van historisch metselwerk is het van groot belang de relatie tussen de verschillende aspecten, zoals het metselverband, het formaat en de textuur van de steen, niet uit het oog te verliezen. Het behouden van historisch metselwerk moet het uitgangspunt zijn bij herstel.

Er zijn verschillende herstelmethoden:

Inboeten: Het inmetselen van hele bakstenen op plaatsen waar bakstenen zijn gescheurd, beschadigd of ontbreken. Dit wordt beschouwd als de beste methode van herstel, maar kan in sommige gevallen risicovol zijn.
Injecteren: Een methode om scheuren te vullen met een speciaal injectiemiddel.
Dilateren: Het creëren van ruimte om beweging van het metselwerk op te vangen.
Aanbrengen van extra verankeringen: Het toevoegen van verankeringen om de stabiliteit van het metselwerk te vergroten.

Bij het herstel is een zorgvuldige voorbereiding, materiaalkeuze en uitvoering essentieel. Het is belangrijk om het verband, de metseltekens en andere bijzonderheden vast te leggen door middel van tekeningen of foto’s.

Siermetselwerk

Siermetselwerk is niet alleen praktisch, maar biedt ook een mooie uitstraling. Dit kan bijvoorbeeld bestaan uit stenen die in een bepaald patroon worden gelegd en de kozijnen accentueren.

Veiligheid

Het is belangrijk te vermelden dat metselwerk, zoals aangegeven in een puzzelvraag, potentieel gevaarlijk kan zijn en tot blessures kan leiden.

Conclusie

Metselwerk is een veelzijdige en essentiële bouwtechniek. Van de verschillende soorten metselwerk tot de precieze uitvoering en de noodzaak van zorgvuldig herstel, het vereist vakmanschap en aandacht voor detail. De kosten variëren afhankelijk van de complexiteit van de klus en de gebruikte materialen. Bij het herstellen van historisch metselwerk is het behouden van de oorspronkelijke kenmerken van groot belang.