Metselwerk en belasting: tijdstippen, regels en verantwoordelijkheden

Published by Redactie on september 4, 2025 | Category metselwerk

Bij constructies en renovaties is het metselwerk een van de essentiële onderdelen die zowel functioneel als esthetisch van belang zijn. Metselwerk draagt niet alleen bij aan de stabiliteit van een bouwwerk, maar speelt ook een rol bij isolatie, geluidsdemping en duurzaamheid. Een van de cruciale aandachtspunten bij metselwerk is de tijdsfactor: wanneer mag het metselwerk belast worden? En welke regels en verantwoordelijkheden zijn hierbij van toepassing?

In dit artikel bekijken we de relevante regelgeving en praktijkrichtlijnen die van toepassing zijn op het belasten van metselwerk. De nadruk ligt op de tijdstippen, meldingsverplichtingen en technische voorwaarden die moeten worden nageleefd, zowel in het kader van nieuwbouw als bij renovatieprojecten.

Belasting en stabiliteit van metselwerk

Metselwerk is een duurzaam bouwmateriaal, maar het vereist wel een zorgvuldige aanpak bij de uitvoering. Het metselwerk moet tijdens en na de bouwfasen voldoende sterk zijn om de belastingen die op het gebouw werken te dragen. Deze belastingen kunnen zowel statisch (permanent, zoals vloeren en muren) als dynamisch zijn (variabel, zoals beweging of wind).

Een belangrijk aspect bij het belasten van metselwerk is de verhardingstijd van het metselwerk. Het metselwerk moet tijdens deze periode in staat zijn om zich te stabiliseren en de belastingen aan te kunnen. De tijdstippen waarop het metselwerk belast mag worden, zijn hierin van groot belang.

Wanneer is metselwerk belastbaar?

De verharding van metselwerk hangt af van diverse factoren, waaronder:

Het type metselsteen en mortel
De omgevingstemperatuur
De vochtigheidsgraad van het metselwerk
De dikte en structuur van het metselwerk

Volgens de regelgeving is het niet toegestaan om het metselwerk te belasten vóórdat het voldoende verhard is. In de praktijk betekent dit dat minstens enkele dagen wachten tussen het uitvoeren van het metselwerk en het plaatsen van belastingen.

In het kader van de bouwverordening is het ook belangrijk om meldingen te doen indien de metselwerkzaamheden bij lage temperaturen worden uitgevoerd. Bij temperaturen onder 2 graden Celsius is er een specifieke meldingverplichting naar het bouwtoezicht. Deze melding moet minstens twee dagen vóór het begin van het werk worden ingediend, en moet onder andere aandacht besteden aan:

Het voorkomen van bevroren materialen
Het verkrijgen van een goede binding en verharding
De bescherming van het metselwerk tegen vorstschade

Het bouwtoezicht kan deze melding schriftelijk verlangen, afhankelijk van de omstandigheden en de complexiteit van het project.

Verantwoordelijkheden bij metselwerkzaamheden

Niet alleen de tijdstippen van belasting zijn belangrijk, ook de verantwoordelijkheden van de betrokken partijen zijn een essentieel onderdeel van de regelgeving. De partij die de metselwerkzaamheden uitvoert, is verantwoordelijk voor het naleven van de bouwverordening en andere relevante regelgeving. Dit geldt zowel voor nieuwbouw als voor renovatieprojecten.

Melding van metselwerkzaamheden

Het bouwtoezicht moet op bepaalde momenten worden ingelicht over de voortgang van de metselwerkzaamheden. Dit geldt bijvoorbeeld voor het gereedkomen van onderdelen van de bouwwerkzaamheden, zoals:

Putten en riolering
Thermische isolatie in spouwconstructies
Leidingdoorvoeren

Nadat deze onderdelen zijn voltooid, moet het bouwtoezicht onmiddellijk worden ingelicht. Bovendien mogen deze onderdelen niet zonder toestemming van het bouwtoezicht aan het oog worden onttrokken gedurende twee dagen na de melding.

Melding vóór aanvang van werkzaamheden

Voor metselwerkzaamheden die bij lage temperaturen worden uitgevoerd, is er een specifieke meldingsverplichting. Deze melding moet twee dagen vóór aanvang van het werk bij het bouwtoezicht worden gedaan. De melding moet schriftelijk zijn, indien het bouwtoezicht dat verlangt. De inhoud van de melding moet onder andere aandacht besteden aan:

Maatregelen tegen bevroren materialen
Verzekering van een goede verharding
Bescherming tegen vorstschade

Asbest en sloopwerkzaamheden

Bij sloopwerkzaamheden is het ook belangrijk om te weten of er asbest in het metselwerk aanwezig is. In dat geval moet de sloop worden uitgevoerd volgens de regels uit het Asbestverwijderingsbesluit 2005. De sloopverantwoordelijke moet:

Eerst het asbest verwijderen voordat het gebouw gesloopt wordt
De beste bestaande technieken toepassen om verontreiniging te voorkomen
Een melding doen aan het bouwtoezicht bij het ontdekken van asbest zonder omgevingsvergunning

Na de sloop moet binnen twee weken een afschrift van de eindbeoordeling van de asbestverwijdering worden gestuurd naar het bevoegde gezag.

Belasting en mogelijke schade

Een te vroegtijdige belasting van het metselwerk kan leiden tot schade. Dit is met name het geval bij metselwerk dat uit ongeschikte materialen is opgebouwd of bij onvoldoende uitgevoerde constructie. Bijvoorbeeld:

Het aanbrengen van woningscheidende vloeren op een metselwerk dat niet voldoende draagvermogen heeft
Een verzakking van de fundering die leidt tot scheurvorming in het metselwerk
Ondeskundige wijzigingen aan een monumentale constructie die leiden tot overbelasting

Zoals vermeld in de contextdocumenten, kunnen deze situaties leiden tot structurale schade die niet alleen esthetisch aantastend is, maar ook een risico vormt voor de veiligheid. Het is daarom van belang om bij elke aanpassing of aanbouw te controleren of het metselwerk voldoende draagvermogen heeft.

Kruip in metselwerk

Een specifieke vorm van belasting die over een langere periode werkt, is kruip. Kruip is het geleidelijk toenemen van materiaalvervorming onder invloed van een constante zware belasting. Bij baksteenmetselwerk is kruip zeer beperkt, maar het kan wel een rol spelen in combinatie met materialen zoals hout, staal en beton.

Bij hoge constructies zoals torens kan kruip leiden tot structurele veranderingen. Het is daarom belangrijk om bij complexe constructies te zorgen voor voldoende stabiliteit en draagvermogen.

Praktische richtlijnen voor metselwerkzaamheden

Bij het uitvoeren van metselwerkzaamheden is het belangrijk om rekening te houden met diverse praktische aspecten. Deze richtlijnen gelden zowel voor professionals als voor eigenaars die een renovatieproject uitvoeren.

1. Wachten met belasting

Zorg ervoor dat het metselwerk voldoende verhard is voordat er belasting op wordt geplaatst. In de praktijk betekent dit vaak dat er minstens enkele dagen wachten moet worden tussen het uitvoeren van het metselwerk en het plaatsen van vloeren, wanden of andere belastingen.

2. Melding maken bij bouwtoezicht

Bij metselwerkzaamheden bij lage temperaturen is het belangrijk om minstens twee dagen vóór aanvang van het werk een melding te doen bij het bouwtoezicht. De melding moet schriftelijk zijn indien het bouwtoezicht dat verlangt.

3. Bescherming tegen vorst

Wanneer metselwerkzaamheden bij temperaturen onder 2 graden Celsius worden uitgevoerd, is het essentieel om maatregelen te nemen tegen bevroren materialen en vorstschade. Dit kan bijvoorbeeld bestaan uit het gebruik van speciale mortels of het beschermen van het metselwerk tegen wind en vocht.

4. Verharding en kwaliteit

Zorg ervoor dat het metselwerk correct wordt uitgevoerd en dat de kwaliteit van de mortel en metselstenen voldoet aan de vereisten. Dit zorgt voor een betere verharding en draagvermogen.

5. Inspectie en toezicht

Na de uitvoering van het metselwerk is het verstandig om een inspectie te laten uitvoeren door het bouwtoezicht. Dit zorgt voor extra zekerheid dat het werk voldoet aan de regelgeving en dat er geen schade is opgelopen door een te vroegtijdige belasting.

Conclusie

Het belasten van metselwerk is een proces dat zorgvuldig moet worden aangepakt. De regelgeving en praktijkrichtlijnen benadrukken de belangrijkheid van het wachten tot het metselwerk voldoende verhard is, het maken van meldingen bij het bouwtoezicht en het nemen van maatregelen tegen vorst en andere schadelijke invloeden.

Zowel professionals als eigenaars moeten zich bewust zijn van de verantwoordelijkheden die horen bij metselwerkzaamheden. Een te vroegtijdige belasting kan leiden tot schade die niet alleen esthetisch, maar ook functioneel en veiligheidsgericht aantastend is.

Door de regelgeving nauwkeurig te volgen en de technische aspecten van metselwerk te begrijpen, kan het risico op schade worden beperkt en wordt een duurzame en veilige bouwstructuur gegarandeerd.