Montage van muurconstructies: Tijdstip, methode en stalen ondersteuning bij metselwerk

Published by Redactie on september 4, 2025 | Category metselwerk

Bij verbouwingen en nieuwbouw is het correct plaatsen van muurconstructies van essentieel belang voor de draagkracht, stabiliteit en duurzaamheid van een gebouw. Een veelvoorkomende situatie is het plaatsen van een latei of een stalen balk om de belasting van een slopende dragende muur op te vangen. Maar wanneer moet dit gebeuren – voor of na het metselwerk? En welke methoden worden gebruikt afhankelijk van de situatie?

In dit artikel leggen we uit op basis van actuele informatie en praktijkbeelden uit de bouwsector hoe het plaatsen van muurconstructies werkt, welke factoren hierin meespelen en wat de rol is van stalen liggers, kolommen en ankers. Het artikel is bedoeld voor eigenaren, aannemers en bouwprofessionals die verbouwprojecten plannen of uitvoeren.

Inleiding

Bij het slopen of veranderen van een dragende muur is het noodzakelijk om de belasting die deze muur droeg, over te nemen door een nieuwe constructie. Dit gebeurt doorgaans met een latei of een stalen balk die op stalen kolommen of metselwerk rust. De timing van deze constructie – ofwel vóór of na het metselwerk – hangt af van meerdere factoren, waaronder de type muur, de fundering, en de gewenste stijl.

Bijvoorbeeld, bij het metselen van een tuinmuur is het noodzakelijk om eerst een stevige fundering te leggen. De metselactiviteit zelf vindt daarna plaats, maar als de muur een gevel of een dragende functie heeft, is het plaatsen van een stalen constructie een essentieel onderdeel van de voorbereiding.

Deze uitleg wordt verder uitgewerkt in de volgende secties, waarin we de technische aspecten, bouwmethoden en materialen behandelen die een rol spelen bij het plaatsen van muurconstructies.

De rol van latei en stalen balk bij dragende muren

Bij het slopen van een dragende muur – zoals een binnenmuur of een gevel – moet de belasting die deze muur droeg, opgevangen worden door een nieuwe constructie. Hierbij worden meestal een latei of een stalen balk gebruikt, afhankelijk van de situatie.

Een latei is een houten of betonnen balk die horizontaal boven een opening wordt geplaatst om de belasting aan beide zijden op te vangen. Deze wordt vaak gebruikt in situaties waarin de muur niet volledig wordt gesloopt, maar waarin er wel een opening gemaakt moet worden, zoals bij een deur of venster.

Wanneer het echter gaat om het volledige slopen van een dragende muur, zoals een gevel of een binnenmuur die het gewicht van het bovenliggende deel draagt, wordt meestal een stalen balk gebruikt. Deze balk wordt ondersteund door twee stalen kolommen die tegen de randen van de opening worden geplaatst. Deze constructie vormt een stevige ondersteuning die ervoor zorgt dat het gewicht van het bovenliggende deel veilig wordt overgedragen.

Wanneer moet een latei of stalen balk geplaatst worden?

De timing van het plaatsen van deze ondersteunende constructies – vóór of na het metselwerk – is cruciaal. Als de muur waarop de latei of stalen balk rust nog geheel intact is, wordt de constructie meestal vóór het slopen van de muur geplaatst. Dit is vooral het geval bij dragende muren, waarbij de oude muur nog voorlopig het gewicht draagt tot de nieuwe constructie is opgebouwd.

Een duidelijk voorbeeld hiervan komt naar voren in bron [4], waarin wordt uitgelegd dat het uitbreken van een gevel of dragende binnenmuur gevolgd wordt door het plaatsen van een stalen balk en kolommen. Deze constructie wordt meestal vóór het slopen geplaatst om de belasting over te nemen. Bij een niet-dragende muur, zoals een binnenmuur zonder draagkracht, is het slopen direct mogelijk, en kan de latei of stalen balk daarna geplaatst worden.

Voorbereiding en fundering: Voor of na het metselwerk?

Bij het metselen van een muur of het aanleggen van een tuinmuur is het noodzakelijk om eerst een stevige fundering te leggen. De fundering moet voldoen aan bepaalde diepte- en breedte-eisen, afhankelijk van het type muur en de lading die deze moet dragen.

Bron [3] benadrukt dat de fundering van een tuinmuur minstens 30 cm diep moet zijn, en in streken met vorst tot 80 cm. De breedte is minstens twee keer de muurdikte. Deze fundering wordt vóór het metselwerk gelegd, en wordt vaak met een graafmachine gemaakt. Pas wanneer het beton is uitgehard, begint het metselen.

Als het gaat om een dragende muur of een gevel, kan het noodzakelijk zijn om ook een stalen ligger te plaatsen op de fundering. Deze ligger zorgt voor een betere drukverdeling en stabiliteit, vooral bij oudere gebouwen met gemetselde funderingen. De ligger wordt dus vóór het metselwerk of vóór het slopen van een dragende muur gelegd.

Montage van muurconstructies: Methode en materialen

1. Latei plaatsen

Het plaatsen van een latei is een relatief eenvoudige constructieactiviteit vergeleken met het gebruiken van een stalen balk. De latei wordt horizontaal boven een opening geplaatst, meestal op metselwerk of in een stalenconstructie. Het doel is om de belasting aan beide zijden van de opening op te vangen.

Een latei kan worden gemaakt van hout of beton, afhankelijk van de belasting en de omstandigheden. Het belangrijkste is dat de latei voldoet aan de constructieve eisen van de bouw.

2. Stalen balk en kolommen

Bij dragende muren wordt vaak een stalen balk gebruikt. Deze balk rust op twee stalen kolommen, die tegen de randen van de opening worden geplaatst. De balk en kolommen vormen samen een stevige constructie die de belasting overneemt van de slopende muur.

Deze constructie wordt meestal vóór het slopen van de muur geplaatst, en wordt bepaald door de berekening van de constructeur. Het is belangrijk dat de constructie nauwkeurig wordt uitgevoerd, omdat fouten hierin leiden tot instabiliteit of zelfs gevaarlijke situaties.

3. Ankers voor metselwerk

Bij het bevestigen van onderdelen aan metselwerk – zoals leuningen, balustrades of consoles – zijn ankers essentieel. De keuze van het type anker hangt af van de belasting en de omgeving.

Bron [2] geeft een overzicht van de verschillende ankers die geschikt zijn voor metselwerk. Voor lichte lasten zoals leuningen worden HRD kunststof schroefankers gebruikt. Voor middelzware lasten zoals zonnenschermen of metalen onderdelen zijn chemische ankers de voorkeur, die een sterke verbinding vormen door de inenting van mortel.

Bij buitengebruik – zoals bij het bevestigen van een brandtrap – zijn roestvaste ankers (A4 of HCR) nodig om corrosiebestendigheid te waarborgen.

Voor- en nadelen van het plaatsen van constructies vóór of na het metselwerk

Vóór het metselwerk

Voordelen: - De constructie kan worden bevestigd aan een stevige fundering. - De belasting kan direct worden overgedragen op de nieuwe constructie. - Het metselwerk kan daarna zonder extra ondersteuning worden uitgevoerd.

Nadelen: - De constructie moet nauwkeurig worden geplaatst voordat het metselwerk begint. - Het vereist extra tijd en voorbereiding.

Na het metselwerk

Voordelen: - Het metselwerk is voltooid voordat de constructie wordt geplaatst. - Eenvoudiger in sommige situaties, zoals bij niet-dragende muren.

Nadelen: - Het metselwerk moet tijdelijk de belasting dragen tot de nieuwe constructie is opgebouwd. - Niet geschikt voor dragende muren.

Veiligheid en regelgeving

Het plaatsen van muurconstructies valt onder de bouwregelgeving en vereist vaak een constructieberekening en een omgevingsvergunning, vooral bij het slopen van dragende muren. Bron [4] benadrukt dat een constructieberekening nodig is voor de aanvraag van een vergunning.

Daarnaast zijn er richtlijnen voor het schilderen en het onderhoud van pleisterwerk en natuursteen. Bijvoorbeeld, volgens bron [5] mag het schilderen van pleisterwerk of natuursteen alleen met een glad opdrogende verf gebeuren. Ook zijn er regels voor de afkitten van naden in geveltimmerwerk, waarbij het gebruik van PUR-schuim of kit verboden is.

Samenwerking tussen partijen

Het succes van een muurconstructieproject hangt af van een goed samenspel tussen verschillende partijen, zoals de eigenaar, architect, aannemer en eventueel een bouwtoezichthouder. Bron [5] benadrukt dat alle betrokken partijen op de hoogte moeten worden gesteld van de uitvoeringsvoorschriften voordat met het werk begonnen wordt.

Bij bijzondere situaties, zoals het aanwezig zijn van waardevolle muurplanten of vleermuizen, moet er contact opgenomen worden met de overheid (Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij). Dit is van belang om eventuele belemmeringen of juridische aspecten te voorkomen.

Kostencalculatie en arbeidsuren

De kosten van het plaatsen van muurconstructies variëren afhankelijk van het type constructie, de grootte van de opening en de complexiteit van de situatie.

Bron [3] geeft een overzicht van de arbeidskosten van een ervaren metselaar, die meestal tussen €25 en €35 per uur rekenen. Extra complexiteit, zoals het maken van een diepere fundering of het werken met zware betonblokken, leidt tot meer uren en dus hogere kosten.

Ook de voorbereiding van de fundering en het verwijderen van puin en wortels komt extra in rekening. Deze kosten zijn bovenop de m²-prijs van het metselwerk zelf te rekenen.

Conclusie

Het plaatsen van muurconstructies is een essentieel onderdeel van verbouwingen en nieuwbouwprojecten. De timing – vóór of na het metselwerk – hangt af van de type muur, de fundering en de gewenste constructie. Voor dragende muren is het vaak nodig om een stalen balk en kolommen te plaatsen vóór het slopen van de oude muur. Bij niet-dragende muren kan de latei of stalen balk daarna worden geplaatst.

Het is belangrijk om rekening te houden met de regelgeving, de juiste materialen en de nodige berekeningen. Het werken met een ervaren aannemer of constructeur is aan te raden, vooral bij complexe situaties. Door het juist tijdstip en de juiste methode te kiezen, wordt de stabiliteit en de duurzaamheid van het gebouw gegarandeerd.