Zink en Metselwerk: Beperkingen en Uitvoeringsrichtlijnen voor Duurzame Schildering en Dakafvoer

Published by Redactie on september 5, 2025 | Category metselwerk

In de bouw en renovatie-industrie speelt het gebruik van zink een cruciale rol, met name bij het schilderen van pleisterwerk en natuursteen, evenals bij de uitvoering van goten, regenpijpen en andere dakafvoerconstructies. Echter, zink en metselwerk vormen geen ideale combinatie, zowel qua materialiteit als qua uitvoering. Uit de voorliggende informatie blijkt dat zorgvuldige aanpak vereist is bij het toepassen van zink in de buurt van metselwerk, met name mits het behoud van originele schilderingen en de beperking van schade door corrosie of verkeerde bevestiging in het achterliggende gedachtegoed.

Deze artikel behandelt de richtlijnen en aanbevelingen die uit de beschikbare bronnen voortvloeien, met een focus op het gebruik van zink in relatie tot metselwerk, inclusief de beperkingen, technische specifieke richtlijnen en de rol van schildering en afvoer. Het artikel richt zich vooral tot bouwmeesters, renovatieprofessionals en eigenaren die hun historische of monumentale woning willen behouden of verbeteren, en wil hen inzicht geven in de juiste werkwijze.

Inleiding

Het gebruik van zink in constructieve en schilderende toepassingen is al jarenlang een gangbare praktijk in de bouw, met name in monumentale en historische gebouwen. Zink is bekend om zijn duurzaamheid, sfeer en weersbestendigheid. Toch zijn er beperkingen bij het toepassen van zink in relatie tot metselwerk. Bijvoorbeeld het gebruik van zink in goten en afvoerconstructies dient zorgvuldig gepland te worden, zowel qua bevestiging als qua samenhang met het metselwerk.

De beschikbare richtlijnen en instructies geven aan dat zink niet mag worden gesoldeerd aan oud zink, en dat zinkgoten op een bepaalde manier moeten worden uitgevoerd om de integriteit van het metselwerk te behouden. Bovendien dient het schilderen van pleisterwerk en natuursteen te geschieden met damp-open verf, om de waterhuishouding in de constructie niet te verstoren. Ook is het belangrijk om oude verflagen te onderzoeken en eventueel te verwijderen, aangezien slecht hechtende lagen schade kunnen veroorzaken.

In de volgende paragrafen worden deze richtlijnen en aanbevelingen in detail besproken, met betrekking tot zinkwerk, metselwerk en schildering.

Zinkwerk en het Relatie tot Metselwerk

Zink is een veelvoorkomend materiaal in de bouw, met name bij dakbekleding, goten en regenafvoer. Echter, bij de uitvoering van zinkwerk in de buurt van metselwerk is er een aantal beperkingen en richtlijnen die moeten worden gevolgd, zoals vermeld in de bronnen.

4.1 – Dikte van Zinkwerk

Volgens de richtlijnen moet zinkwerk in een dikte van 1,1 mm (STZ 16) worden uitgevoerd. Dit geldt voor kilgoten, die aan de bovenzijde vernageld moeten worden en aan de zijkanten voorzien van een felsnaad. Deze maatregelen zorgen voor een betere stabiliteit en beperken lekken of slijtage door de jaren heen.

4.1.3 – Niet Soldeerbaar aan Oud Zink

Een belangrijke beperking is dat nieuw zink mag niet worden gesoldeerd aan oud zink. Dit is een richtlijn die uit de bron vermeld is, en duidelijk aangeeft dat zinkwerk in het verleden en in de huidige uitvoering strikt gescheiden moeten worden. Het soldeerproces kan de integriteit van het oude zink verstoren, met mogelijke gevolgen voor de constructie.

4.1.4 – Hemelwaterafvoeren in Zink

Zinken hemelwaterafvoeren dienen in een dikte van 0,8 mm (STZ 14) uitgevoerd te worden. Deze goten moeten opgesoldeerde wrongen hebben en opgehangen aan beugels, zodat ze vrij van de muur hangen. Dit is belangrijk, omdat een directe aansluiting met metselwerk schade kan veroorzaken, met name in historische of monumentale constructies.

Bij gootlengtes die langer zijn dan 8 meter, dient het zink in de bakgoten voorzien te worden van een broek- of rekstuk. Dit voorkomt spanningen in het zink en vermijdt vervorming of breuk. Daarnaast moet de achteropstand van de zinken goot minstens 30 mm hoger zijn dan de vooropstand. Deze richtlijn zorgt voor een juiste waterafvoer en beperkt het risico op wateraanhouding en schade aan het metselwerk.

4.1.1 – Niet aan Toepassen van PVC

Het gebruik van PVC is niet toegestaan, behalve voor ondergrondse aansluitingen op het riool. Deze beperking is van belang bij de integratie van zinkgoten in metselwerk, omdat PVC een andere uitzettingscoëfficiënt heeft dan zink en het risico op scheuren of slijtage groter wordt. Zinkgoten zijn daarom voor de bovengrondse afvoer te prefereren, zowel qua duurzaamheid als qua esthetica.

Schildering en Metselwerk

Schildering is een essentiële aspect van het behoud van metselwerk, met name in historische of monumentale woningen. Het schilderen van pleisterwerk of natuursteen moet zorgvuldig worden aangepakt, zowel qua kleur als qua verfsysteem.

3.1 – Overeenkomst met Oorspronkelijk Schilderwerk

Nieuw schilderwerk dient qua systeem, kleur en uitvoering overeen te komen met het oorspronkelijke schilderwerk. Dit is van belang om de historische integriteit van de constructie te behouden. Indien de juiste kleurstelling onduidelijk is, dient deskundig kleuronderzoek te worden uitgevoerd om de juiste kleur te achterhalen.

3.2 – Controle en Verwijdering van Oude Verflagen

De hechting van oude verflagen dient gecontroleerd te worden. Slecht hechtende lagen moeten worden verwijderd via afsteken, schrapen of schuren. Het verwijderen van verflagen mag niet via afbranden geschieden, maar het gebruik van hete lucht (föhnen) is wel toegestaan. Dit is belangrijk om schade aan het metselwerk te voorkomen en om de structuur van de verflagen te behouden.

3.4 – Damp-open Verf

Het schilderen van pleisterwerk of natuursteen dient uitsluitend met een glad opdrogende, damp-open verf te geschieden. Dit is vanwege de waterhuishouding in de constructie. Het gebruik van een damp-open verf zorgt ervoor dat vocht kan ontsnappen en het risico op schimmel of andere vormen van slijtage wordt beperkt.

Bevestiging van Lood- en Zinkbekleding

Bij de bevestiging van lood- en zinkbekleding is het belangrijk dat het materiaal volledig vrij kan werken, zoals vermeld in de richtlijnen. Dit betekent dat bevestigingssystemen zo gepland moeten zijn dat ze de natuurlijke uitzetting van het materiaal niet verstoren.

4.6.1 – Loodwerk

Loodwerk dient in minimaal 20 kg/m² (NHL 20) uitgevoerd te worden en uitsluitend met koper vernageld. Het gebruik van gegalvaniseerde nagels is niet toegestaan. Deze richtlijnen zijn van belang om corrosie te voorkomen en om de integriteit van het loodwerk te behouden.

4.6.2 – Muurlood

Muurlood, zwaar NHL 25, dient in stukken van maximaal 1 m uitgevoerd te worden, met overlappen van minimaal 10 cm. Bij muuraansluitingen dient het loodwerk vastgezet te worden met loodproppen in voldoende diep uitgehakte of uitgeslepen voegen (3 cm diep). De voeg moet daarna afwerken met dezelfde kleur en samenstelling als de bestaande voegspecie.

4.6.3 – Hoekkepers en Nokken

Lood op hoekkepers en nokken dient in minimaal 25 kg/m² (NHL 25) uitgevoerd te worden, in meterstukken met gefelste naden. Ieder stuk lood dient slechts in het midden vernageld te worden met koperen nagels, en eventueel zichtbare nagels moeten met trotseerloodjes afgedekt worden. Deze richtlijnen zijn bedoeld om het uiterlijk en de duurzaamheid van het loodwerk te behouden.

IJzerwerk en Smeedwerk in Relatie tot Metselwerk

IJzerwerk en smeedwerk vormen een essentieel onderdeel van de constructie, met name in historische woningen. Het gebruik van thermisch verzinkt ijzerwerk en roestvast staal is van belang bij de bevestiging aan metselwerk.

5.1 – Herstel van Oud Smeedwerk

Oud smeedwerk, zoals ankers, ogen, gehengen en houvasten, dient zoveel mogelijk te worden hersteld en behouden. Dit is belangrijk om de historische waarde van de constructie te behouden. Al het nieuwe ingebrachte ijzerwerk moet thermisch verzinkt zijn met een laagdikte van minimaal 100 micron.

5.3 – Bevestigingsmateriaal

Ankers, doken en andere bevestigingsmiddelen voor natuursteenwerk moeten van roestvaststaal of brons zijn gemaakt. Deze materialen zijn bestand tegen corrosie en voorkomen schade aan het metselwerk in de loop der jaren.

Dakdekkerswerk en Schildering

Dakdekkerswerk speelt een essentiële rol in de schildering en het behoud van de constructie. Het gebruik van keramische dakpannen dient overeen te komen met de oorspronkelijke vorm, kleur en type.

6.1.1 – Gebruik van Oude Pannen

Bij de vervanging van dakbedekking dient voorkeur te worden gegeven aan oude (gebruikte) pannen in plaats van nieuwe. Dit helpt bij het behoud van de originele esthetica van het gebouw. Alle aan te brengen keramische dakpannen moeten worden bevestigd met de bij de pansoort behorende hulpstukken.

6.1.4 – Panhaken en –klemmen

Panhaken en –klemmen moeten in roestvast staal zijn uitgevoerd. Dit zorgt voor een langdurige en betrouwbare bevestiging, zowel qua duurzaamheid als qua uiterlijk.

Corrosieklasse en Uitvoering van Metaalwerk

De corrosieklasse geeft de mate aan waarin materialen zoals ijzer, zink of koper tegen corrosie beschermd moeten worden. De corrosieklasse is gedefinieerd volgens ISO 9223 en loopt van C1 tot C5, waarbij de corrosiesnelheid voor elk type metaal bepaald is.

Invloed op Zinkwerk

Zink is een materiaal dat goed bestand is tegen atmosferische corrosie, maar toch moet het in de juiste omgeving worden toegepast. Bijvoorbeeld in zoute of vervuilde atmosferen is een hogere corrosieklasse vereist, wat invloed heeft op de dikte, uitvoering en bevestiging van het zinkwerk.

Conclusie

Zink en metselwerk vormen een specifieke combinatie in de bouwsector, met bepaalde beperkingen en richtlijnen die strikt gevolgd moeten worden om schade te voorkomen en de historische waarde van een gebouw te behouden. Richtlijnen zoals het niet soldeeren van zink aan oud zink, het gebruik van damp-open verf bij schildering, en het toepassen van specifieke dikten en bevestigingsmethoden zijn essentieel bij de uitvoering van zinkwerk in de buurt van metselwerk.

Bij renovaties en constructies dient dus aandacht te worden besteed aan de juiste aanpak van zinkwerk, met name qua schildering, afvoer en bevestiging. Zorgvuldige planning en uitvoering zorgen voor duurzame resultaten en behoud van de integriteit van het metselwerk.

Bronnen

zink