Riolering en waterbeheer in Nederland: rol van Rijkswaterstaat

Published by Redactie on juli 5, 2025 | Category riolering

Riolering en waterbeheer spelen een cruciale rol in de infrastructuur van Nederland. De opdracht van Rijkswaterstaat is om zowel de kust als de inheemse wateren veilig te stellen tegen overstromingen en schade door water. Daarnaast is het bedrijf verantwoordelijk voor het onderhouden van infrastructuur zoals dijken, sluizen, vaarwegen en bruggen. In dit artikel wordt de rol van Rijkswaterstaat bij de riolering en waterbeheer uitgebreid besproken, met aandacht voor technische normen, maatregelen voor waterkwaliteit, en de betrokkenheid van andere overheden.

Technische normen en leggers

Voor het veilig en functioneel werken van waterinfrastructuur zijn er verschillende technische normen en regels van toepassing. Rijkswaterstaat werkt met meerdere leggers, waaronder de Legger rijkswaterstaatswerken, de Vegetatielegger, en de Legger primaire waterkeringen. Deze leggers bepalen de vereisten voor dijken, sluizen en andere waterwerken. De Legger rijkswaterstaatswerken bevat bijvoorbeeld de vereisten voor de constructie van dijken en sluizen. De Vegetatielegger legt vast welke begroeiing aan de kant van rivieren toegestaan is, wat bijdraagt aan een goede doorstroming van het water.

De leggers zijn verplichtend voor Rijkswaterstaat, maar het is belangrijk op te merken dat het onderhoud van deze werken niet altijd door Rijkswaterstaat zelf wordt uitgevoerd. In sommige gevallen ligt het onderhoud bij derden, zoals gemeenten of waterschappen. De inspectie Leefomgeving en Transport houdt de naleving van deze leggers in de gaten.

Riolering en afvoer van afvalwater

In veel stedelijke gebieden is de riolering van groot belang voor het afvoeren van afvalwater en overtollig regenwater. De gemeenten zijn verantwoordelijk voor de afvoer van afvalwater en overtollig regenwater via de riolering. Hierbij wordt gebruikgemaakt van verschillende technieken, waaronder het lozen van afvalwater op oppervlaktewater. Dit mag echter alleen onder strikte voorwaarden, en meestal is een vergunning nodig.

Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor het beheren van de Rijkswateren, waaronder de grote rivieren en kanalen. Hierbij wordt ook gekeken naar de kwaliteit van het oppervlaktewater en het effect van afvalwater op de leefomgeving. De wet- en regelgeving rondom het lozen van afvalwater is complex, en Rijkswaterstaat werkt samen met de waterschappen om de waterkwaliteit te bewaken.

Waterkwaliteit en lozingen van afvalwater

Een goede oppervlaktewaterkwaliteit is een van de kernwaarden van Rijkswaterstaat. In de afgelopen decennia is de waterkwaliteit vanwege wetten als de Wet verontreiniging oppervlaktewateren en de Waterwet aanzienlijk verbeterd. Vanaf 1 januari 2024 is deze wet opgevolgd door de Omgevingswet, die meer aandacht besteedt aan milieu en klimaat.

Bij het lozen van afvalwater moet worden gekeken naar de hoeveelheid en het soort verontreinigende stoffen. Rijkswaterstaat en de waterschappen behandelen de vergunningaanvragen en meldingen rondom lozingen van afvalwater. Bijvoorbeeld, een vergunning is vereist voor het lozen van afvalwater op oppervlaktewater, zoals rivieren en kanalen. Dit is alleen toegestaan onder strikte voorwaarden en met een vergunning.

Daarnaast wordt ook gekeken naar het vooruitzicht op het verbeteren van de waterkwaliteit. De Delta-aanpak Waterkwaliteit is daar een voorbeeld van, waarin actie wordt ondernomen om de doelstellingen van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) te halen. Rijkswaterstaat voert daarbij ook piloten uit, zoals de piloot 'Bezien watervergunningen', waarin 66 vergunningen worden gecontroleerd om te bepalen of deze kunnen worden verbeterd.

Samenwerking en verantwoordelijkheden

Rijkswaterstaat is niet de enige speler in het waterbeheer. De waterschappen zijn verantwoordelijk voor het beheer van de waterkwaliteit in hun gebied. Ze stellen beheerplannen op voor de waterkwaliteit en zijn ook verantwoordelijk voor regionale waterkeringen. De provincies zorgen voor de vertaling van het nationale waterbeleid naar regionale maatregelen. De gemeenten zijn verantwoordelijk voor het beheer van het grondwater in stedelijke gebieden en zorgen voor de afvoer van afvalwater via de riolering.

In het Nationale Water Programma 2022-2027 (NWP) staan de hoofdlijnen van het nationale waterbeleid en het beheer van de Rijkswateren en Rijksvaarwegen centraal. Daarnaast speelt het overstromingsrisicobeheerplan en het Programma Noordzee een rol in het beheer van het land tegen overstromingen.

Innovaties en duurzame oplossingen

Bij de riolering en waterbeheer is ook aandacht voor innovaties en duurzame oplossingen. Rijkswaterstaat werkt aan het verbeteren van de kwaliteit van het gebruikte materiaal, zoals het gebruik van natuurlijke materialen in de infrastructuur. Daarnaast is er sprake van een verduurzaming van het gebruik van asfalt en andere materialen, zodat deze langer meekomen.

De klimaatadaptatie is een belangrijk onderdeel van het werk van Rijkswaterstaat. Er wordt gekeken naar hoe de infrastructuur kan worden aangepast aan de gevolgen van klimaatverandering, zoals overstromingen, hittegolven en hevige regenbuien. Dit vraagt om innovatieve oplossingen, zoals het uitbreiden van uiterwaarden en het aanleggen van neergevallen gebieden.

Conclusie

Riolering en waterbeheer zijn essentiële onderdelen van de infrastructuur in Nederland. Rijkswaterstaat speelt een centrale rol in het beheer van de Rijkswateren, het onderhouden van dijken, sluizen en bruggen, en het bewaken van de waterkwaliteit. Samen met de waterschappen, gemeenten en andere overheden wordt de veiligheid van het land gegarandeerd. De toekomstige uitdagingen, zoals klimaatverandering en ruimtegebruik, vereisen innovatie en duurzame oplossingen. Rijkswaterstaat is hierin actief betrokken en werkt aan een toekomstbestendig Nederland.