Asbest in daken: herkenning, gevaar en verwijdering

Asbest is een materiaal dat in de 20e eeuw veel gebruikt werd in de bouw vanwege zijn hardheid, duurzaamheid en brandwerendheid. Het werd toegepast in verschillende vormen van dakbeschot, zoals golfplaten, leien en bitumen. Tegenwoordig is asbest echter verboden vanwege de gezondheidsrisico’s die zijn verbonden aan inademing van asbestvezels. Deze risico’s maken het noodzakelijk om oude asbestdaken te herkennen, te beoordelen en eventueel te verwijderen, met name wanneer er renovaties of verbouwingen worden uitgevoerd.

In dit artikel bespreken we de verschillende manieren om asbest in daken te herkennen, de situaties waarin asbestdaken gevaarlijk kunnen worden en hoe zo’n dak veilig kan worden verwijderd. We geven ook een overzicht van de kosten die bij een verwijdering horen en waarom het belangrijk is om altijd een professionele asbestdeskundige in te schakelen.

Herkenning van asbest in daken

Het herkennen van asbest in daken is essentieel om te bepalen of er actie nodig is. Niet alle daken bevatten asbest, maar als je weet op welke kenmerken je moet letten, kun je alvast een inschatting maken. Hieronder geven we enkele betrouwbare indicatoren.

1. Productiejaar en gebruiksgeschiedenis

Een eerste aanwijzing is het productiejaar van het dak. Asbest was in gebruik tot 1993 in Nederland. Daarna is het gebruik van asbest in bouwmaterialen verboden. Daken die voor deze datum zijn aangelegd, bevatten dus waarschijnlijk asbest. Echter, sinds 1993 zijn alle daken die zijn gelegd asbestvrij.

2. Merknaam en markeringen

Bij leien en golfplaten is het merk en de markering vaak een betrouwbare indicator. Asbestvrije leien zijn vaak van merken als Stonit of Alterna, die in de jaren 90 al overgingen op asbestvrije productie. Merken als Multex, Country, Eterna, Big Ben en andere hadden in die periode nog wel leien met asbest. Golfplaten met asbest kunnen worden herkend aan het ontbreken van een NT-markering of het aanwezig zijn van merkletters zoals AT, NF of CAF.

3. Formaat van leien

Het formaat van de leien is ook een indicatie. Kleinere leien (40 cm x 20 cm of 40 cm x 24 cm) bevatten vaak asbest, terwijl grotere leien (60 cm x 40 cm, 60 cm x 32 cm en 45 cm x 32 cm) waarschijnlijk asbestvrij zijn.

4. Textuur en breuklijnen

Bij het breken van leien of golfplaten kun je aan de vezels zien of er asbest in zit. Asbesthoudende materialen tonen dikke vezels in de breuklijnen, terwijl asbestvrije materialen fijne vezels of haartjes tonen. Ook de structuur is een aanwijzing: asbestplaten hebben vaak een honingraatstructuur aan de onderkant.

5. Vuurtest

Een vuurtest is een methode die soms wordt gebruikt om te bepalen of er asbest aanwezig is. Als je een vlam langs de breuklijn houdt en de vezels gloeien of smelten, is er asbest aanwezig. Dit is echter geen officieel erkende methode en moet met veel voorzichtigheid worden uitgevoerd. Een professionele analyse is betrouwbaarder en veiliger.

6. NT-markering

Asbestvrije leien en golfplaten zijn meestal voorzien van een NT-markering (bijvoorbeeld NT-12345), die in de een-na-laatste golf gegraveerd is. Als deze markering ontbreekt, is de kans op asbest aanwezig.

Hoewel deze indicatoren een inschatting kunnen geven, is het belangrijk om te beseffen dat ze geen 100% zekerheid bieden. Voor een exacte bepaling is een asbestinventarisatie nodig, uitgevoerd door een erkende asbestdeskundige.

Gevaar van asbestdaken

Asbestdaken zijn onder normale omstandigheden relatief veilig, zolang het materiaal niet beschadigd of verouderd is. Echter, onder bepaalde omstandigheden kan asbestdakbeschot gevaarlijk worden.

1. Brand en beschadiging

Een van de risicovolle situaties is een brand. Asbest is brandwerend, maar bij verbranding kan het beschadigd raken. Hierdoor komen asbestvezels los en verspreiden zich in de lucht. Dit kan leiden tot verhoogde concentraties asbest in de omgeving, wat gevaarlijk is voor de gezondheid van mensen en dieren.

2. Zonnepanelen en andere verbouwingen

Een andere situatie waarin asbestdaken gevaarlijk kunnen worden is bij het plaatsen van zonnepanelen. Het montageproces kan het dakbeschot beschadigen, waardoor asbestvezels vrijkomen. Ook bij andere verbouwingen aan het dak, zoals het aanbrengen van een dakkapel of het verhogen van de nok, kan het dakbeschot beschadigd raken en dus gevaarlijk worden.

3. Slijtage en ouderdom

Asbestdakbedekkingen zijn niet onsterfelijk. Met de tijd verliest het materiaal aan duurzaamheid en kan het losraken of afbrokkelen. Dit leidt tot de vrijkomst van asbestvezels en dus tot een gezondheidsrisico.

De Nederlandse overheid heeft hierom een termijn gesteld: asbestdaken moeten voor 2024 worden verwijderd of gesaneerd. Dit geldt vooral voor daken die gebruikt worden in bebouwde kom, bijvoorbeeld voor woningen of winkels. Voor daken in historische gebouwen of buiten bebouwde gebieden kan de situatie anders zijn, maar het is in ieder geval verstandig om hier professioneel advies over in te winnen.

Verwijdering van asbestdaken

Als een asbestdak gevaarlijk is of moet worden vervangen, is het noodzakelijk om het veilig te verwijderen. Het verwijderen van asbest vereist zorgvuldig plannen, veiligheidsmaatregelen en de juiste technieken.

1. Voorbereiding en planning

Voor de verwijdering is een gedetailleerd plan nodig. Dit omvat het verkrijgen van benodigde vergunningen, het plannen van de werkzaamheden en het voorzien van het benodigde materiaal en apparatuur. Het is ook belangrijk om duidelijke communicatie te hebben met de omgeving, bijvoorbeeld buren of gebruikers van het gebouw, om eventuele gevolgen van de verwijdering voor te bereiden.

2. Veiligheidsmaatregelen

De veiligheid van de werknemers en de omgeving is van groot belang. Tijdens de verwijdering moeten werknemers beschermende kleding, ademhalingsbescherming en handschoenen dragen. Het werkgebied moet zorgvuldig worden afgebakend om ongeaccordeerde toegang te voorkomen. Daarnaast is het belangrijk om ervoor te zorgen dat asbestvezels niet in de lucht komen of in de omgeving terechtkomen.

3. Techniek van verwijdering

Het verwijderen van asbestdakbeschot moet zorgvuldig worden uitgevoerd. Het materiaal wordt meestal natgemaakt om stofvorming te voorkomen. Vervolgens wordt het voorzichtig demonteren, waarbij de componenten worden verzameld in speciale plastic zakken of containers. Deze zakken worden vervolgens dubbel afgedekt en correct opgeslagen.

4. Afvalverwijdering

Het afval met asbestvezels moet conform de wetgeving worden afgevoerd. Dit betekent dat het afval wordt afgeleverd bij een erkend afvalverwerkingsbedrijf dat gespecialiseerd is in asbestafval. Het is verboden om dit soort afval zelf te verwerken of te dumpen.

Kosten van asbestsanering en nieuwe dakbedekking

De kosten van asbestsanering en vervanging van een dak variëren afhankelijk van de grootte van het dak, het type dakbedekking en de benodigde werkzaamheden.

1. Richtprijs asbestsanering

In onderstaande tabel zijn richtprijzen opgenomen voor de verwijdering van asbestdaken, op basis van het aantal vierkante meter:

Deze kosten zijn inclusief de inzet van een erkend bedrijf en alle benodigde veiligheidsmaatregelen.

2. Richtprijs nieuwe dakbedekking

Na verwijdering van een asbestdak moet er meestal een nieuwe dakbedekking worden aangelegd. De kosten van een nieuw dak variëren afhankelijk van het type en het materiaal. In de tabel hieronder zijn richtprijzen opgenomen voor een dak van 50 m², inclusief werk en btw:

Deze kosten zijn indicatief en kunnen variëren afhankelijk van de situatie van het dak, eventuele extra werkzaamheden en de keuze van het materiaal. Het is verstandig om meerdere vrijwillige offertes te vragen bij erkende bedrijven om een goed beeld te krijgen van de werkelijke kosten.

Conclusie

Asbest in daken is een onderwerp dat niet langer mag worden genegeerd. Tegenwoordig zijn er duidelijke richtlijnen en verplichtingen voor het verwijderen van asbestdaken, met name in bebouwde kom. Het is belangrijk om te weten hoe je asbest in daken herkent, wanneer het gevaarlijk kan worden en hoe het veilig kan worden verwijderd.

Deze kennis is niet alleen belangrijk voor eigenaren van woningen, maar ook voor bouwbedrijven, woningcorporaties en andere partijen die betrokken zijn bij de sanering en verbouwing van oude gebouwen. Het is verstandig om altijd een asbestdeskundige in te schakelen om een inventarisatie uit te voeren en eventueel een verwijdering uit te voeren.

Door asbestdaken veilig te verwijderen en te vervangen door modernere en duurzamere materialen, draagt iedereen bij aan een gezondere leefomgeving en een duurzamere toekomst.

Bronnen

1. Asbest golfplaat verboden
2. Asbest in daken
3. Asbest verwijderen van daken
4. Asbestvrij leven
5. Asbest verwijderen
6. Asbest herkennen in daken