Dakkapellen en ruimtelijke ordening: Juridische en bouwtechnische aandachtspunten bij aanvragen

Published by Redactie on september 14, 2025 | Category dakkapel

Inleiding

Het plaatsen van een dakkapel is een veelvoorkomende verbouwing die de functie van een woning kan verbeteren, bijvoorbeeld door extra woonruimte of een zonwering te bieden. Echter, wanneer dergelijke verbouwingen worden uitgevoerd zonder rekening te houden met de regels van de ruimtelijke ordening, kan het leiden tot juridische en bouwtechnische complicaties. In dit artikel wordt een diepgaand overzicht gegeven van de aandachtspunten bij het aanvragen van een vergunning voor een dakkapel, met name in het licht van de regelgeving rondom ruimtelijke ordening, goothoogte, bouwhoogte en welstandsbeoordeling.

Op basis van recente casussen en juridische oordelen blijkt dat de interpretatie van bouwnormen, zoals die vastgelegd zijn in bestemmingsplannen en planregels, cruciaal is voor het verloop van een vergunningstraject. Bovendien speelt de locatie van de dakkapel op het perceel, de zichtbaarheid van het bouwplan en de ruimtelijke beleving van de omgeving een rol in de beoordeling door gemeentelijke ambtenaren en rechtbanken.

Deze analyse is gebaseerd op betrouwbare bronnen zoals gemeentelijke praktijk, jurisprudentie en regelgeving, waardoor het artikel een waardevolle richtlijn vormt voor bouwmeesters, architecten, woningeigenaren en gemeentelijke medewerkers.

Juridische context: Dakkapellen en ruimtelijke ordening

Verplichte vergunningen en bestemmingsplannen

Een dakkapel valt meestal onder de categorie van ondergeschikte bouwwerken of bijgebouwen. Of dergelijke verbouwingen een vergunning vereisen, hangt af van de lokale regelgeving zoals vastgelegd in het bestemmingsplan. In veel gevallen geldt dat dakkapellen die binnen bepaalde maatregelen blijven, geen vergunning nodig hebben. Echter, als de dakkapel bepaalde normen overschrijdt – zoals in volume, hoogte of locatie – kan het handelen in strijd komen met de ruimtelijke ordening.

In het bestemmingsplan is vaak de maximaal toegestane goothoogte van een bouwwerk vastgelegd. Deze hoogte wordt gemeten vanaf het peil tot aan de druiplijn of het boeibord. Zoals uit jurisprudentie en regelgeving blijkt, wordt de goothoogte niet bepaald door de plaats waar de goot is aangebracht, maar door het punt waar het water vanaf druipt. Dit is een belangrijk juridisch onderscheid dat vaak wordt over het hoofd gezien bij aanvragen.

Rechtspraak en welstandsbeoordeling

In een recente uitspraak (ECLI:NL:RVS:2018:3032) is geoordeeld dat een dakkapel die aan de zij- of achterkant van een woning geplaatst is, niet automatisch in strijd is met het bestemmingsplan, mits de goothoogte niet overschreden wordt en de bouw niet leidt tot een overweldigend bezwaar voor de omgeving. De rechtbank benadrukte dat de welstandsbeoordeling een belangrijke rol speelt bij de beoordeling van dergelijke bouwplannen.

De welstandsbeoordeling richt zich op de ruimtelijke beleving van de omgeving en de invloed op het straatbeeld. In het geval van dakkapellen op de zijkant of achterkant van een woning, is het argument dat deze zichtbaar zijn vanuit het openbare domein, niet altijd sterk genoeg om de aanvraag te weigeren. De rechtspraak benadrukt dat de zichtbaarheid van het bouwplan vanaf de voorkant van het perceel bepalend is voor de welstandsbeoordeling. Aan de achter- en zijkant van het perceel is het straatbeeld minder bepalend.

Aanvraagprocedure en ambtelijke beoordeling

Bij het indienen van een vergunningaanvraag voor een dakkapel is het van belang dat het bouwplan duidelijk en volledig is. De aanvraag moet onder andere de volgende elementen bevatten:

De locatie van de dakkapel op het perceel
De afmetingen en vorm van het bouwplan
De hoogte van de dakkapel, inclusief eventuele vensters of openings
De invloed op het straatbeeld en de omgeving

Het ambtelijke welstandsadvies speelt een sleutelrol in de beoordeling. Ambtenaren moeten zich op grond van de wet en regelgeving in redelijkheid op een standpunt kunnen stellen. In een casus is het college bijvoorbeeld terecht geweest in het standpunt dat de dakkapel niet in strijd was met de redelijke eisen van welstand, omdat de bouw niet leidde tot een overweldigend bezwaar voor de omgeving.

Technische aandachtspunten bij het ontwerp van dakkapellen

Bouwhoogte en goothoogte

Een van de belangrijkste technische aandachtspunten bij een dakkapel is de bouwhoogte en de goothoogte. De bouwhoogte wordt gedefinieerd als de afstand vanaf het peil tot het hoogste punt van het bouwwerk. De goothoogte is de afstand tot de druiplijn of het boeibord. Beide maatgevende normen zijn vastgelegd in de planregels en worden gebruikt om te bepalen of een bouwplan de toegestane normen overschrijdt.

In een bestemmingsplan kan ook worden vermeld dat een bepaalde bouwhoogte is vastgelegd, waarbij afwijkingen slechts mogelijk zijn met een vrijstellingsvergunning. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer in een bestemmingsplan platte daken zijn toegestaan tot een bepaalde bouwhoogte. In dat geval is het niet mogelijk om met een dakkapel daarvan af te wijken.

Invloed op het dakvlak en constructie

Een dakkapel kan het bestaande dakvlak onderbreken, wat technisch gezien invloed kan hebben op de constructie van de woning. Bijvoorbeeld, wanneer een dakkapel een groot deel van het schuine dakvlak wegneemt en geplaatst wordt op de voor- of achtergevel, kan dit leiden tot een constructieve wijziging van het hoofdgebouw. Dit kan met betrekking tot de bouwhoogte en goothoogte van het gehele bouwwerk gevolgen hebben.

In een casus is aangevoerd dat het bouwplan van een dakkapel leidde tot een constructieve wijziging van de woning, wat de goothoogte in de praktijk overschreed. In de rechtspraak is echter geoordeeld dat het feit dat een bouwplan de constructie van de woning wijzigt, niet automatisch leidt tot een overschrijding van de toegestane goothoogte, mits de druiplijn niet overschreden wordt.

Zijwanden en boeiborden

Een belangrijk detail bij het ontwerp van een dakkapel is de aanwezigheid van zijwanden en boeiborden. In een casus is geconstateerd dat het bouwplan van een dakkapel een boeibord bevatte dat langer was dan de goot daaronder. De rechtspraak stelde dat dit niet automatisch leidt tot een overschrijding van de goothoogte, omdat de goothoogte gedefinieerd wordt tot aan de druiplijn of het boeibord, afhankelijk van wat het hoogste punt is.

Daarnaast is de lengte van het boeibord een detail dat in de praktijk vaak wordt genegeerd, maar dat wel van invloed kan zijn op de visuele impact van het bouwplan. De rechtspraak benadrukt dat de visuele impact een rol speelt in de welstandsbeoordeling, maar niet in de juridische beoordeling van of een bouwplan in strijd is met de ruimtelijke ordening.

Praktijkvoorbeeld: Aanvraagprocedure voor een dakkapel in Veldhoven

Context en expertise

In de gemeente Veldhoven is een project gestart waarbij expertise op het gebied van vergunningverlening is ingezet om aanvragen voor bouw en verbouwingen sneller en efficiënter te behandelen. Door de inzet van specialistische kennis zijn projecten die eerder stil hadden gelopen, nu toch kunnen doorgaan.

Een van de activiteiten waarbij expertise is ingezet, is het behandelen van aanvragen voor dakkapellen, aanbouwen, bergingen en overkappingen. Deze verbouwingen vallen vaak onder het handelen in strijd met de regels van de ruimtelijke ordening, maar door een duidelijke procedure en juridisch onderbouwde adviezen is het mogelijk om vergunningen te verlenen die rekening houden met zowel de wettelijke kaders als de belangen van de omgeving.

Verantwoordelijkheid van de gemeente

De gemeente Veldhoven heeft een duidelijke missie: “we zijn er voor de burgers”. Hieruit blijkt dat de gemeente streeft naar een transparante en betrokken aanpak, waarbij burgers, bedrijven en instellingen worden gestimuleerd tot eigen verantwoordelijkheid. Bij het aanvragen van een vergunning voor een dakkapel is het van belang dat de aanvrager zich bewust is van de regelgeving en het verloop van het vergunningstraject.

Verloop van het vergunningstraject

Het verloop van een vergunningstraject voor een dakkapel omvat meestal de volgende stappen:

Aanvragen van een ambtelijk welstandsadvies: Bij het indienen van de aanvraag wordt een ambtelijk advies verstrekt, waarin wordt beoordeeld of het bouwplan in strijd is met de ruimtelijke ordening.
Beoordeling door het college: Het college (bestaande uit burgemeester en wethouders) beoordeelt de aanvraag, rekening houdend met het ambtelijke advies en eventuele bezwaren.
Bezwaarprocedure: Mocht er bezwaar zijn tegen de aanvraag, dan kan dit worden ingediend en moet het college zijn besluit verdedigen.
Rechtsvervolging: Mocht het college beslissen om de aanvraag te weigeren, dan kan de aanvrager een juridische procedure aangaan.

In een recente casus in Veldhoven is het ambtelijke advies van een VTH-professional ingezet om een duidelijk en onderbouwd advies te formuleren. Hierdoor is het college in staat om beslissingen te nemen die rekening houden met zowel juridische als praktische aspecten.

Conclusie

De bouw van een dakkapel kan een waardevolle verbouwing zijn, maar het is belangrijk om rekening te houden met de regelgeving rondom ruimtelijke ordening, goothoogte en welstandsbeoordeling. Juridische uitspraken en jurisprudentie tonen aan dat de beoordeling van een dakkapel niet alleen gebaseerd is op de juridische normen, maar ook op de ruimtelijke beleving van de omgeving.

Een dakkapel die aan de zijkant of achterkant van een woning geplaatst is, hoeft niet automatisch in strijd te zijn met het bestemmingsplan, mits de goothoogte niet overschreden wordt en de bouw niet leidt tot een overweldigend bezwaar. De rechtspraak benadrukt dat de zichtbaarheid van het bouwplan vanaf de voorkant van het perceel bepalend is voor de welstandsbeoordeling.

Voor woningeigenaren, bouwmeesters en gemeentelijke ambtenaren is het van belang om zich bewust te zijn van deze aandachtspunten bij het indienen van een aanvraag. Door een duidelijke procedure en juridisch onderbouwde adviezen kan het vergunningstraject efficiënter en transparanter verlopen, wat gunstig is voor zowel de woningeigenaar als de gemeente.