Welstandscriteria voor dakkapellen: regels voor plaatsing, afmetingen en beoordeling in woningbouwprojecten

Published by Redactie on september 15, 2025 | Category dakkapel

Inleiding

Bij woningbouwprojecten en renovaties spelen dakkapellen een belangrijke rol in het optimaliseren van de binnenspace onder het dak. Echter, de plaatsing van dakkapellen is onderworpen aan een aantal welstandscriteria die ervoor zorgen dat de esthetiek van het gebouw, de veiligheid en het welzijn van de omgeving worden gewaarborgd. Deze criteria zijn vaak vastgelegd in lokale regelgeving en worden beoordeeld door de welstandscommissie.

Deze artikel behandelt de belangrijkste welstandscriteria voor dakkapellen zoals die voorkomen in de regelgeving van een gemeente, en bevat een overzicht van de toegestane afmetingen, afstanden, vormen en materialen. De nadruk ligt op de specifieke regels per dakvorm, zoals zadeldaken, lessenaardaken, tent- of piramidedaken en asymmetrische kappen. Bovendien worden aandachtspunten bij het plaatsen van dakkapellen in combinatie met bestaande bouwkundige kenmerken zoals wolfseinden en vlieringsconstructies besproken.

Welstandscriteria voor dakkapellen: basisregels

Dakkapellen zijn toegestaan in zowel het voorkant- als achterdakvlak van een woning. De regels voor de plaatsing van dakkapellen zijn afhankelijk van de dakvorm, de hellingsgraad van het dak en de aanwezigheid van andere bouwkundige kenmerken zoals wolfseinden of vlieringen. In de volgende paragrafen worden de belangrijkste welstandscriteria per dakvorm uiteengezet.

Algemene regels voor dakkapellen

Afstand tot goot/dakvoet: De afstand tussen de dakkapel en de goot of dakvoet moet verticaal gemeten minimaal 0,50 meter bedragen en maximaal 1,00 meter.
Afstand tot zijkant: De afstand tussen de dakkapel en de zijkant van het dakvlak (midden bouwmuur of eindgevel) moet minimaal 1,00 meter bedragen. In gevallen waarbij de zijgevel gelegen is aan de weg of openbaar groen, geldt deze afstand ook bij kilkepers.
Afstand tot nok: De afstand tot de nok moet verticaal minimaal 0,50 meter bedragen.
Maximaal aantal dakkapellen: Op het achterdakvlak mogen maximaal twee dakkapellen worden geplaatst. Op het zijdakvlak is slechts één dakkapel toegestaan.
Maatvoering:
- De hoogte van de dakkapel mag maximaal 50% zijn van de geprojecteerde hoogte van het dakvlak, met een maximum van 1,50 meter gemeten vanaf de voet van de dakkapel tot de bovenzijde van het boeiboord (daktrim).
- De breedte mag in totaal maximaal 50% zijn van de breedte van het dakvlak, met een maximum van 3,00 meter gemeten tussen de buitenzijde van de zijwanden.
Vorm:
- De dakkapel moet plat afgedekt zijn.
- Maximaal 0,10 meter overstek is toegestaan.
- De hoogte van het boeiboord mag maximaal 0,25 meter bedragen.
Materiaal- en kleurgebruik:
- Het materiaal- en kleurgebruik moet afgestemd zijn op het hoofdgebouw.
- Kozijnen moeten voldoen aan de kleur- en materiaalrichtlijnen voor voor- of zijgevels.
- Voorvlakken mogen enkel met glas worden afgedekt; dichte panelen zijn niet toegestaan.
- Zijwanden van de dakkapel moeten in een donkere kleur worden uitgevoerd of afgewerkt in de kleur van het dakvlak.
Niet toegestaan op bijgebouwen of aanbouwen.
Voldoening aan het gebiedsgerichte beoordelingskader.

Welstandscriteria per dakvorm

Zadeldak (<30° hellingshoek)

Dakkapellen op zadeldaken met een hellingshoek kleiner dan 30° zijn in de meeste gevallen niet wenselijk. Dit komt doordat de vrije hoogte onder het dak meestal te beperkt is, waardoor een dakkapel hoog in het dakvlak moet worden geplaatst. Dit heeft tot gevolg dat de bovenzijde van de dakkapel vrijwel gelijk ligt aan de nok. De vrije hoogte binnen de dakkapel is dan minder dan 2,70 meter, wat het nut van de ruimte beperkt. Daarnaast wordt het silhouet van het dak te sterk aangeraakt.

Een reguliere dakkapel voldoet hier aan de redelijke eisen van welstand en is daarom niet toegestaan. In uitzonderlijke gevallen kan een dakopbouw wél worden gerealiseerd. Deze is echter altijd vergunningplichtig en wordt voorgelegd aan de welstandscommissie voor goedkeuring.

Zadeldak (>30° hellingshoek)

Zadeldaken met een hellingshoek groter dan 30° zijn vrijwel altijd geschikt voor het plaatsen van een dakkapel. Deze dakvorm wordt door de gemeente vaak met een plat dak op de dakkapel beoordeeld. De afmetingen en afstanden die hierboven zijn genoemd zijn hier van toepassing.

Zadeldak met wolfseind

Bij zadeldaken met een wolfseind gelden specifieke aanvullende regels. De wolfseinden moeten vrij blijven van dakkapellen om het silhouet van het dak te behouden. Daarnaast zijn de zijdakvlakken geschikt voor dakkapellen en moeten deze behandeld worden zoals bij een normaal zadeldak. De breedte van de dakkapel moet in dit geval worden bepaald op basis van de dakbreedte ter hoogte van het boeiboord van de dakkapel.

Zadeldak met vliering

Zadeldaken met vliering hebben doorgaans een te geringe hoogte om een extra gebruiksruimte onder het dak te creëren. Hierdoor heeft het plaatsen van een dakkapel geen functioneel nut. Bovendien kan een dakkapel hoog in het dakvlak tot een onevenwichtig beeld leiden. In dergelijke gevallen wordt het aanbrengen van dakkapellen niet aanbevolen, zeker wanneer de gootlijn is doorbroken door gevelopbouwen.

Lessenaarsdak

Bij lessenaardaken gelden dezelfde welstandscriteria als bij zadeldaken. Echter, wanneer de hellingshoek kleiner is dan 30°, is een dakkapel niet wenselijk. Bij een hellingshoek groter of gelijk aan 30° is een dakkapel aanvaardbaar, mits deze zich in het onderste deel van het dakvlak bevindt.

Tent- of piramidedak

Tent- of piramidedaken hebben een in een punt toelopende hoekkepers, wat het beeld van het dak bepaalt. Hierdoor zijn de toegestane afmetingen van dakkapellen zeer beperkt. De volgende aanvullende regels gelden:

Afstand tot hoekkepers: Minimaal 1,00 meter.
Breedte aan voorkant: Maximaal 25% van de breedte van het betreffende dakvlak ter hoogte van het boeiboord van de dakkapel.
Breedte aan achterkant: Maximaal 40% van de breedte van het betreffende dakvlak ter hoogte van het boeiboord van de dakkapel.

Asymmetrische kap

Bij asymmetrische kappen is het aanbrengen van een dakkapel hoog in het dakvlak niet wenselijk, omdat dit tot een onevenwichtig beeld leidt. Als een dakkapel toch gewenst is voor de bovenste verdieping, dient deze in het andere, kortere dakvlak te worden gerealiseerd.

Daarnaast gelden de volgende aanvullende regels:

Geen dakkapel in een dakvlak met een (gedeeltelijke) gootdoorbreking door geveloptrekking.
Hoogte van het dakvlak: In het langste dakvlak is een dakkapel met een inwendige hoogte tot de verdiepingsvloer voorstelbaar.
Twee dakkapellen boven elkaar in het langste dakvlak zijn niet toegestaan.
Breedte in langste dakvlak: Maximaal 70% van de breedte van het dakvlak, met een maximum van 5,00 meter gemeten tussen de zijwanden.
Afstand tot zijkant en hoekkepers: Minimaal 1,00 meter, gemeten aan de bovenzijde van de dakkapel.
Afstand tot goot: Verticaal gemeten, minimaal 0,50 meter en maximaal 1,00 meter.

Gebruik van dakkapellen in combinatie met andere bouwkundige kenmerken

Dakkapellen en wolfseinden

Wolfseinden vormen een belangrijk visueel element van het dak en moeten daarom vrij blijven van dakkapellen. In gevallen waarbij de zijdakvlakken geschikt zijn, moeten deze behandeld worden zoals bij een zadeldak. De beperkte maat van het wolfseind is ongeschikt voor toevoegingen, terwijl de zijdakvlakken geschikt zijn.

Dakkapellen en vlieringsconstructies

Vlieringsconstructies beperken de beschikbare hoogte onder het dak. Hierdoor is het functioneel nut van een dakkapel beperkt. Het aanbrengen van een dakkapel in het dakvlak kan tot een onevenwichtig beeld leiden. Daarom wordt het aanbrengen van dakkapellen in dergelijke gevallen niet aanbevolen.

Aanvullende criteria en beoordeling

Aanvragen en afwijzingen

Wanneer een aanvraag voor een dakkapel afwijkt van de beleidsregels, wordt deze voorgelegd aan de welstandscommissie. Als het advies van de welstandscommissie positief is, brengt de commissie een gemotiveerd schriftelijk advies uit. Wanneer het advies negatief is, kan de bouwvergunning worden geweigerd of er kan geen instemming worden gegeven met de melding. In alle gevallen waarin de beleidsregels niet voorzien, nemen burgemeester en wethouders de beslissing.

Toezicht en handhaving

De afdeling Bouw- en gebruikskwaliteit is verantwoordelijk voor het toezicht op de naleving van de beleidsregels. Tegen dakkapellen die voor de inwerkingtreding van de regels legaal zijn geplaatst en afwijken van de huidige beleidsregels, wordt geen bestuurlijk opgetreden.

Conclusie

De plaatsing van dakkapellen is onderworpen aan een reeks welstandscriteria die gericht zijn op het behoud van het visuele en functionele evenwicht van het gebouw en de omgeving. Deze criteria zijn afhankelijk van de dakvorm, de hellingshoek en de aanwezigheid van andere bouwkundige kenmerken. Voor elk type dak zijn specifieke regels vastgelegd die het aanbrengen van dakkapellen reguleren.

Bij woningbouwprojecten en renovaties is het van belang om deze regels nauwkeurig te bestuderen en te volgen. In gevallen van afwijkingen van de beleidsregels is het noodzakelijk om de aanvraag voorgelegd te worden aan de welstandscommissie voor goedkeuring. De toezichtsfunctie ligt bij de afdeling Bouw- en gebruikskwaliteit, die verantwoordelijk is voor de naleving van de regels.

Voor professionals, DIY-ers en eigenaars die overwegen om dakkapellen aan te brengen, is het aanbevolen om deze richtlijnen als uitgangspunt te nemen. Dit zorgt voor een beter begrip van de technische en regelgevende aspecten van dakkapellen en helpt bij het creëren van een functionele en esthetische ruimte onder het dak.

Bronnen

gelijkehoogte