Bovenslagbalk en onderslagbalk bij het plaatsen van een dakkapel: constructieve overwegingen en toepassing

Published by Redactie on september 17, 2025 | Category dakkapel

Het plaatsen van een dakkapel is een waardevolle uitbreiding die het wooncomfort en de ruimte van een woning kan vergroten. Toch vereist het proces veel expertise, zowel qua technische uitvoering als qua constructieve aandachtspunten. Een belangrijk aspect bij de constructie van een dakkapel is het gebruik van een bovenslagbalk en een onderslagbalk, die de stabiliteit en belastingverdeling van het dak zorgen. In dit artikel bespreken we hoe deze elementen worden ingezet bij de plaatsing van een dakkapel in een gordingendak, wanneer ze nodig zijn en welke constructieve overwegingen hierbij van belang zijn. We richten ons hierbij uitsluitend op de informatie uit betrouwbare bronnen en volgen de technische richtlijnen die uit de bronnen zijn geëxtraheerd.

Inleiding

Bij het plaatsen van een dakkapel in een gordingendak is het essentieel om de structuur van het dak te behouden en eventueel te versterken. Een gordingendak bestaat uit horizontale balken (gordingen), die de dakbedekking dragen en het gewicht van het dak verdelen. Wanneer een gat in het dak wordt geboord om plaats te maken voor een dakkapel, moet het ontbrekende gewicht worden opgevangen. Dit gebeurt vaak via het gebruik van ravelingen of via het gebruik van bestaande of nieuwe bovenslagbalken en onderslagbalken.

Deze balken zijn horizontale houten elementen die worden ingezet om de belasting van het dak of van de dakkapel te versterken. De bovenslagbalk ligt bovenaan de dakkapel en ondersteunt de bovenkant van de constructie, terwijl de onderslagbalk onderaan de dakkapel zit en de onderkant van de dakkapel ondersteunt. Beide balken spelen een cruciale rol in de stabiliteit van de dakkapel en het dak.

In de volgende paragrafen bespreken we wanneer deze balken nodig zijn, hoe ze worden ingezet en welke constructieve overwegingen bij hun toepassing centraal staan.

Wat zijn onderslagbalk en bovenslagbalk?

Onderslagbalk

De onderslagbalk is een horizontale balk die onder de dakkapel wordt geplaatst en die de onderste rand van de dakkapel ondersteunt. Deze balk zorgt ervoor dat de belasting van de dakkapel wordt opgevangen en overgebracht naar de bestaande constructie van het dak. De onderslagbalk wordt meestal gebruikt wanneer gordingen uit de bestaande constructie worden verwijderd om ruimte te maken voor de dakkapel. Deze balk is vaak nodig om de stabiliteit van het dak te waarborgen, vooral bij oudere woningen waar de structuur minder robuust is.

Bovenslagbalk

De bovenslagbalk is een horizontale balk die boven de dakkapel wordt geplaatst. Deze balk zorgt ervoor dat de bovenkant van de dakkapel wordt ondersteund en dat de belasting van het dak en eventueel extra gewicht van de dakkapel wordt opgevangen. De bovenslagbalk kan ook dienen als aansluitingselement tussen de dakkapel en het bestaande dak. In sommige gevallen kan een bestaande gording als bovenslagbalk worden gebruikt, afhankelijk van de structuur van het dak.

Beide balken zijn dus essentieel bij de constructie van een dakkapel, omdat ze ervoor zorgen dat de dakkapel technisch correct en veilig is aangesloten op het bestaande dak. Het gebruik van deze balken is een technische keuze die wordt bepaald door de bestaande structuur van het dak, het type dakkapel en de vereisten inzake stabiliteit en veiligheid.

Wanneer zijn onderslagbalk en bovenslagbalk nodig?

Het gebruik van een onderslagbalk en een bovenslagbalk is niet altijd verplicht, maar hangt sterk af van de situatie van het dak en de grootte van de dakkapel. Hieronder geven we een overzicht van de situaties waarin deze balken worden ingezet.

1. Wanneer gordingen worden verwijderd

Bij een gordingendak is het vaak nodig om gordingen te verwijderen om ruimte te maken voor de dakkapel. Het verwijderen van gordingen kan leiden tot een verzwakking van de dakconstructie. In dit geval zijn extra constructieve maatregelen nodig, zoals het plaatsen van een raveling of het gebruik van een bovenslagbalk en/of onderslagbalk. Deze balken zorgen ervoor dat de belasting die eerder op de verwijderde gordingen rustte, nu op andere balken of constructieelementen wordt overgebracht. Zo blijft de structuur van het dak stabiel en veilig.

2. Afhankelijk van de grootte van de dakkapel

De grootte van de dakkapel bepaalt ook of een onderslagbalk of bovenslagbalk nodig is. Een kleinere dakkapel die slechts een gedeelte van het dak gebruikt, kan in sommige gevallen zonder extra balken worden geplaatst. Dit is bijvoorbeeld het geval als gordingen worden gebruikt als bovenslagbalk of als er genoeg ruimte is in de bestaande constructie om de dakkapel te ondersteunen zonder extra balken.

Een grotere dakkapel, die een groter gedeelte van het dak betreft, vereist in de meeste gevallen wel extra balken om de stabiliteit van de constructie te waarborgen. Deze balken zorgen ervoor dat de dakkapel niet alleen stevig is, maar ook dat het bestaande dak niet verzwakt wordt door de aanpassingen.

3. Afhankelijk van de structuur van het bestaande dak

Het type dak bepaalt ook of een onderslagbalk of bovenslagbalk nodig is. In een gordingendak is het vaak mogelijk om bestaande gordingen te gebruiken als onderslagbalk of bovenslagbalk. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer de gordingen zich op de juiste hoogte bevinden en voldoende sterk zijn om de dakkapel te ondersteunen. In andere gevallen, zoals bij een sporenkap of klapdak, zijn extra horizontale balken vaak nodig om de dakkapel correct te ondersteunen.

In het geval van een sporenkap bestaat het dak uit verticale balken (sporen) die horizontaal zijn opgevuld met isolatiemateriaal. Hier is het vaak noodzakelijk om extra balken, zoals onderslagbalken, aan te brengen om de dakkapel te ondersteunen. Dit is een typische situatie waarin een prefab dakkapel vaak beter geschikt is dan een traditionele dakkapel, omdat de constructie sneller en betrouwbaarder wordt afgehandeld.

4. Bij oudere woningen

Oudere woningen hebben vaak een minder robuuste dakconstructie dan nieuwbouw. In deze gevallen is het vaak nodig om extra versterking toe te voegen bij het plaatsen van een dakkapel. Hierbij worden onderslagbalken en bovenslagbalken vaak ingezet om de structuur van het dak te behouden en eventuele verzwakkingen te voorkomen. In oudere woningen is het ook vaak noodzakelijk om de bestaande constructie extra te onderzoeken en eventueel aan te passen om ervoor te zorgen dat de dakkapel veilig kan worden geplaatst.

Constructieve overwegingen bij het gebruik van onderslagbalk en bovenslagbalk

Bij het gebruik van een onderslagbalk of bovenslagbalk zijn er een aantal constructieve overwegingen van belang. Deze overwegingen gaan niet alleen over de technische uitvoering, maar ook over de veiligheid, duurzaamheid en wooncomfort van de dakkapel en het dak.

1. Versterking van de dakconstructie

Het verwijderen van gordingen om ruimte te maken voor de dakkapel kan leiden tot een verzwakking van de dakconstructie. Het gebruik van onderslagbalken en bovenslagbalken is daarom vaak nodig om de structuur van het dak te behouden. Deze balken zorgen ervoor dat de belasting van de dakkapel en het bestaande dak op een veilige manier wordt opgevangen.

2. Gewichtsverdeling

De dakkapel voegt extra gewicht toe aan de dakconstructie. Het is daarom belangrijk dat de versterking in staat is om dit gewicht op te vangen. Bij oudere woningen kan het nodig zijn om de constructie extra te onderzoeken en eventueel aan te passen. In sommige gevallen zijn extra balken nodig om de gewichtsverdeling te verbeteren en te voorkomen dat het dak verzwakt.

3. Aansluiting op bestaande constructie

De aansluiting van de dakkapel op de bestaande constructie moet nauwkeurig uitgevoerd worden. Dit geldt zowel voor de houtconstructie als voor de afwerking. Het is belangrijk dat de dakkapel technisch en esthetisch goed aansluit op het bestaande dak. Bij het gebruik van een onderslagbalk of bovenslagbalk moet ervoor gezorgd worden dat deze balken goed worden aangesloten op de bestaande constructie en dat er geen sprake is van losse verbindingen of onvoldoende ondersteuning.

4. Waterdichtheid en isolatie

Naast de constructieve aspecten is de waterdichtheid en isolatie van de dakkapel ook van groot belang. De dakkapel moet geïsoleerd worden om thermische bruggen te voorkomen en het wooncomfort te waarborgen. Daarnaast moet de dakkapel waterdicht zijn om lekkages en schimmelvorming te voorkomen. Bij het gebruik van onderslagbalken en bovenslagbalken moet ervoor gezorgd worden dat de isolatie en waterdichtheid goed worden aangebracht en dat er geen gaten of aansluitingsproblemen zijn.

Uitvoering van de constructie

Het plaatsen van een dakkapel en het gebruik van onderslagbalken en bovenslagbalken vereist een aantal essentiële stappen. Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste fasen.

1. Verwijdering van de dakbedekking

Het eerste wat moet gebeuren is het verwijderen van de bestaande dakbedekking in de regio waar de dakkapel geplaatst wordt. Dit gebeurt meestal op basis van een constructietekening om ervoor te zorgen dat de opening in het dak nauwkeurig aangebracht wordt. Bij een gordingendak zijn dit meestal gordingen en eventuele spanten die moeten worden verwijderd om ruimte te maken voor de dakkapel.

2. Versterking van de dakconstructie

Omdat het verwijderen van gordingen de structuur verzwakt, is versterking van de dakconstructie noodzakelijk. Er worden ravelingen geplaatst om de opening op te vangen. Ravelingen zijn extra balken die de belasting overbrengen van de verwijderde gordingen naar de rest van de constructie. In sommige gevallen zijn onderslagbalken en bovenslagbalken nodig om de dakkapel extra te ondersteunen.

3. Het gat in het dak maken

Nadat de versterking is aangebracht, wordt het gat in het dak gemaakt. Dit gebeurt op basis van de constructietekening en moet precies uitgevoerd worden om de dakkapel later goed te kunnen plaatsen. Het gat moet aansluiten op de bestaande constructie en de afwerking moet zorgvuldig aangebracht worden om waterdichtheid te waarborgen.

4. Plaatsing van de dakkapel

De dakkapel zelf kan op twee manieren worden geplaatst: als een kant-en-klare (prefab) dakkapel of als een traditionele dakkapel. Bij een prefab dakkapel wordt de dakkapel afgeleverd als een complete constructie die met een kraan op het dak wordt gebracht en vervolgens op het dakoppervlak gemonteerd wordt. Bij een traditionele dakkapel wordt eerst de houten constructie opgebouwd. Deze constructie wordt in één dag wind- en waterdicht gemaakt, zodat het gat in het dak al snel gesloten is.

5. Afwerking van de dakkapel

Nadat de dakkapel is geplaatst, volgt de afwerking. Dit omvat het plaatsen van kozijnen, beglazing en eventuele rolluiken. De buitenzijde van de dakkapel wordt geïsoleerd en waterdicht gemaakt. De keuze van het afwerkmateriaal heeft invloed op de uiteindelijke esthetiek van de dakkapel. Binnenin wordt de dakkapel eventueel afgewerkt naar wens, bijvoorbeeld met timmerwerk of afwerkingen die aansluiten op de rest van de woning.

Voor- en nadelen van prefab en traditionele dakkapel

Bij het plaatsen van een dakkapel is het mogelijk om te kiezen tussen een prefab dakkapel en een traditionele dakkapel. Beide opties hebben hun eigen voordelen en nadelen, die van invloed zijn op de constructie, de uitvoering en de esthetiek van de dakkapel.

Prefab dakkapel

Een prefab dakkapel wordt afgeleverd als een complete constructie die direct op het dak wordt geplaatst. De voordelen van een prefab dakkapel zijn:

Snelheid van uitvoering: Een prefab dakkapel kan sneller worden geplaatst, omdat de constructie al volledig is vervaardigd.
Weerbestendigheid: Een prefab dakkapel is meestal direct wind- en waterdicht, zodat het gat in het dak snel kan worden afgesloten.
Precisie: Omdat de dakkapel al vooraf is vervaardigd, zijn er minder kans op fouten of aansluitingsproblemen.
Mindere afhankelijkheid van het weer: Omdat de constructie snel klaar is, is er minder kans dat het werk wordt onderbroken door regen of wind.

De nadelen van een prefab dakkapel zijn:

Minder aansluiting op het bestaande dak: Omdat de dakkapel vooraf is vervaardigd, is er minder flexibiliteit bij de aansluiting op het bestaande dak.
Minder aangepaste afwerking: Een prefab dakkapel wordt vaak met standaardafwerking geleverd, wat minder aansluit op de rest van het huis.

Traditionele dakkapel

Bij een traditionele dakkapel wordt eerst de houten constructie opgebouwd. Deze constructie wordt in één dag wind- en waterdicht gemaakt, zodat het gat in het dak al snel gesloten is. De voordelen van een traditionele dakkapel zijn:

Flexibiliteit bij aansluiting: Een traditionele dakkapel kan beter aansluiten op het bestaande dak en kan aangepast worden aan de structuur van het huis.
Mogelijkheid tot aangepaste afwerking: Bij een traditionele dakkapel is het vaak mogelijk om de afwerking volledig aan te passen aan de rest van het huis.
Mogelijkheid tot het gebruik van bestaande gordingen: In sommige gevallen kunnen bestaande gordingen gebruikt worden als onderslagbalk of bovenslagbalk, wat leidt tot een betere aansluiting en minder versterking.

De nadelen van een traditionele dakkapel zijn:

Langere uitvoeringstijd: Een traditionele dakkapel vereist meerdere dagen voor de uitvoering, wat leidt tot een langere bouwperiode.
Hoge afhankelijkheid van het weer: Omdat de constructie niet direct wind- en waterdicht is, is het belangrijk dat het gat in het dak snel wordt afgesloten. In Nederland, waar het vaak regent, is dit een nadeel.

Conclusie

Het plaatsen van een dakkapel in een gordingendak vereist een zorgvuldige aanpak, zowel qua technische uitvoering als qua constructieve aandachtspunten. De keuze voor het gebruik van een bovenslagbalk en een onderslagbalk is een essentieel onderdeel van deze aanpak. Deze balken zorgen ervoor dat de structuur van het dak behouden blijft en dat de dakkapel veilig en stabiel is aangesloten.

De keuze om deze balken te gebruiken hangt af van de situatie van het dak, de grootte van de dakkapel en de vereisten inzake stabiliteit en veiligheid. Bij oudere woningen is het vaak noodzakelijk om extra balken aan te brengen om de structuur te versterken. In sommige gevallen kunnen bestaande gordingen gebruikt worden als onderslagbalk of bovenslagbalk, wat leidt tot een betere aansluiting en minder versterking.

Bij de uitvoering van een dakkapel is het belangrijk om zowel de technische aspecten als de esthetische aansluiting te overwegen. Het gebruik van prefab of traditionele dakkapel kan bepalen hoe snel het werk kan worden afgerond en hoe goed de dakkapel aansluit op het bestaande dak. In beide gevallen is het essentieel om de structuur van het dak te behouden en eventueel extra balken aan te brengen om de stabiliteit en veiligheid van de dakkapel te waarborgen.