Eternit Dakkapellen in 1983: Toepassing, Kenmerken en Invloed op Bouwpraktijk

Published by Redactie on september 17, 2025 | Category dakkapel

Inleiding

In de Nederlandse bouwgeschiedenis speelden Eternit dakkapellen in de jaren tachtig een belangrijke rol. In 1983, met name, was Eternit nog een actieve speler op de markt van asbestcement producten, waaronder dakkapellen. Deze producten werden breed toegepast in land- en stadsbouw, vooral in agrarische en industriële gebouwen. De toepassing van Eternit dakkapellen was sterk gerelateerd aan de bouwtechnieken van de periode, de beschikbaarheid van materialen en de behoefte aan lichtgewicht, duurzame en brandveilige oplossingen. Aan de hand van historische bouwdocumentatie en productkenmerken is duidelijk dat Eternit in die tijd ook dakkapellen leverde die specifiek ontworpen waren voor het afdekken van dakafvoeren, vensters en andere lichtafvoeren. In deze artikel wordt ingegaan op de toepassing van Eternit dakkapellen in 1983, hun technische kenmerken en de rol die ze speelden in de bouwpraktijk van die tijd. Daarnaast worden de veranderingen in regelgeving en marktpraktijk besproken, die uiteindelijk leidden tot een volledig verbod op asbesthoudende producten, inclusief dakkapellen.

Eternit en de Productie van Dakkapellen in de Jaren Tachtig

Eternit, een van de grootste producenten van asbestcement producten in Nederland, was in de jaren tachtig verantwoordelijk voor een breed gamma aan golfplaten, hulpstukken en speciale producten zoals dakkapellen. De firma had vanaf 1937 een fabriek in Goor en was een actieve speler op de markt van agrarische en industriële bouwmaterialen. In de jaren zeventig en tachtig was Eternit betrokken bij de productie van diverse soorten asbestcement golfplaten, waaronder ook dakkapellen, die als afdekking voor luchtdoorsneden of lichtafvoeren dienst deden.

In de jaren tachtig, inclusief 1983, leverde Eternit dakkapellen in verschillende uitvoeringen. Deze dakkapellen waren gemaakt van asbestcement en werden vaak gebruikt bij het afdekken van lucht- en lichtafvoeren in daken van agrarische gebouwen, zoals stallen, schuren en lagere koeienstallen (ligboxstallen). De dakkapellen werden bevestigd aan de randen van het dak en dienden zowel als afdekking als beveiliging tegen weersinvloeden.

De technische kenmerken van Eternit dakkapellen in 1983 zijn goed te reconstrueren aan de hand van historische bouwdocumentatie. Deze dakkapellen waren in lichtgrijs, donkergrijs of rood leverbaar en konden eventueel worden satineerd. Eternit produceerde ook zogenaamde flensplaten, die speciaal ontworpen waren voor dakdoorvoeren en vensters. De producten werden in combinatie gebruikt met Eternit golfplaten, waardoor het dak een geheel vormde.

In 1983 had Eternit zijn kleurengamma uitgebreid, met het toevoegen van bruin. Dit betekende dat dakkapellen en andere Eternit producten nu in meer kleuren beschikbaar waren, waardoor de esthetische kwaliteit verbeterde. Daarnaast werden in die tijd ook twee extra typen golfplaten geproduceerd: de Romana en de Bardit. Hoewel deze vooral als gevelbekleding werden gebruikt, was het niet ondenkbaar dat ze ook in combinatie met dakkapellen werden toegepast in het dakafvoersysteem.

De technische vooruitgang in de jaren tachtig, zoals het gebruik van satineerde oppervlakken en uitgebreide kleurenpaletten, zorgde voor een verbetering van zowel de duurzaamheid als het uiterlijk van Eternit dakkapellen. Hierdoor werden ze niet alleen functioneel, maar ook esthetisch aantrekkelijk voor bouwmeesters en eindgebruikers.

Toepassing in Agrarische en Industriële Bouw

De toepassing van Eternit dakkapellen in 1983 was vooral gericht op agrarische en industriële gebouwen. In de agrarische sector was het gebruik van Eternit golfplaten en dakkapellen in de jaren tachtig op zijn hoogtepunt. De bouw van ligboxstallen, zoals vermeld in de historische documentatie, was een typische toepassing waarin Eternit dakkapellen werden gebruikt. Deze stallen vereisten lichtgewicht, duurzame en brandveilige oplossingen, waardoor asbestcement producten zoals Eternit golfplaten en dakkapellen de voorkeur kregen.

De dakkapellen van Eternit werden gebruikt voor het afdekken van luchtafvoeren, lichtafvoeren en andere doorvoeren in daken. Deze elementen zorgden voor een betere ventilatie en lichtdoorlaatbaarheid in grote ruimtes. In industriële hallen, zoals schuren en lagere stallen, was het gebruik van dakkapellen essentieel om het binnenklimaat te verbeteren en de luchtcirculatie te faciliteren. De lichtgewicht en corrosiebestendige eigenschappen van Eternit dakkapellen maakten deze producten ideaal voor zulke toepassingen.

De montage van Eternit dakkapellen volgde een gestandaardiseerde methode. De dakkapellen werden bevestigd aan de randen van de Eternit golfplaten en vastgezet met klinken. De afdekking was zodanig ontworpen dat het regenwater goed kon afstromen en er geen lekkages ontstonden. In combinatie met de satineerde oppervlakken en kleurvariëteiten kon het dak niet alleen functioneel zijn, maar ook esthetisch aantrekkelijk voor de eindgebruiker.

Ook in industriële hallen en lagere stallen was de toepassing van Eternit dakkapellen in 1983 zeer belangrijk. Deze gebouwen vereisten doorgaans een grote lichtdoorlaatbaarheid en goede ventilatie, iets wat Eternit dakkapellen efficiënt konden leveren. De lichtgewicht aard van de producten maakte het mogelijk om grote overspanningen te realiseren zonder dat het constructieve systeem te zwaar werd. Dit was een groot voordeel in de agrarische bouw, waar grootschalige daken vaak nodig waren.

De combinatie van Eternit dakkapellen met andere Eternit producten, zoals golfplaten en hulpstukken, zorgde voor een geïntegreerd dakafvoersysteem. Dit maakte het bouwproces sneller en efficiënter, aangezien alle elementen uit hetzelfde productieproces kwamen en goed compatibel met elkaar waren.

Veranderingen in Regelgeving en Marktpositie in de Jaren Tachtig

In de jaren tachtig begon de regelgeving rondom asbesthoudende producten geleidelijk aan te veranderen. Vanaf 1978 was spuitasbest al verboden, en in 1983 was het gebruik van losgebonden asbestproducten al niet langer toegestaan. Deze wetswijzigingen hadden gevolgen voor de productie en toepassing van Eternit dakkapellen, aangezien deze producten asbestcement bevatten.

De productie van asbestcement golfplaten en hulpstukken, waaronder dakkapellen, nam in de jaren tachtig sterk toe, maar tegelijkertijd werd duidelijk dat de gezondheidsrisico’s van asbest niet langer te negeren waren. Ondanks het verbod op spuitasbest en losgebonden asbestproducten in 1983, bleef Eternit zijn producten op de markt brengen. De toepassing van asbestcement golfplaten en dakkapellen in agrarische en industriële gebouwen bleef dus voortduren.

De regelgeving van die tijd was echter al een signaal dat de asbestindustrie op een einde zou lopen. In 1983 was het gebruik van asbestcement producten nog toegestaan, maar in de jaren daarna werd het gebruik en de productie van asbesthoudende materialen steeds strikter gereguleerd. In 1994 werd er een algemeen verbod op het verkopen en gebruiken van asbest in Nederland ingevoerd, en in 2005 was het gebruik van asbest volledig verboden, inclusief het op voorraad hebben van asbesthoudende producten.

De positie van Eternit in de markt veranderde ook naarmate de regelgeving steeds strenger werd. Ondanks de verboden op asbesthoudende producten bleef Eternit actief in de bouwsector, maar met de overgang naar kunststof en andere alternatieve materialen in de jaren tachtig en negentig, verloren asbestcement producten aan populariteit.

In 1983 was Eternit nog een belangrijke speler op de markt van asbestcement producten, maar de toekomst van de productie en toepassing van asbestcement dakkapellen was al in twijfel getrokken. De toepassing van kunststofgolfplaten en -dakkapellen begon in die tijd ook steeds sterker aan de opmars, aangezien deze producten lichtgewicht, corrosiebestendig en schadelijk-vrij waren.

Alternatieve Materialen en hun Invloed op de Bouwpraktijk

Naast asbestcement producten zoals Eternit dakkapellen begonnen in de jaren tachtig ook kunststoffen en andere alternatieve materialen aan de opmars in de bouwsector. PVC-golfplaten, bijvoorbeeld, werden steeds meer toegepast in agrarische en industriële gebouwen. Deze platen waren lichtgewicht, corrosiebestendig en makkelijk te monteren, wat ze een aantrekkelijke optie maakte voor bouwmeesters en eindgebruikers.

PVC-golfplaten werden beschikbaar in verschillende uitvoeringen, waaronder doorzichtige en diffuus licht doorlatende varianten. De lichtdoorlatendheid was een belangrijk voordeel, omdat het zorgde voor een betere lichtverdeling in grote ruimtes zoals schuren en stallen. Daarnaast waren PVC-golfplaten ook beschikbaar in glasheldere vormen, met een wapening van glasdraad. Deze varianten waren vooral geschikt voor toepassingen waar veel licht nodig was.

Niet alleen PVC, ook PMMA (polymethylmethacrylaat), beter bekend als perspex of plexiglas, begon in die tijd een rol te spelen in de bouwsector. PMMA had een hoge lichtdoorlatendheid, maar de hoge prijs beperkte de toepassing vooral tot specifieke gevallen. De producten waren vooral geschikt voor lichtafvoeren en dakkapellen in luxe of functionele gebouwen.

Een andere ontwikkeling in de jaren tachtig was de introductie van zelfdragende lichtstraten, gemaakt van voorgebogen tonvormige elementen van gvp, versterkt met nylon. Deze lichtstraten werden vooral toegepast in industriehallen en andere grote gebouwen. De lichtstraten zorgden voor een uniforme verlichting en verbeterden het binnenklimaat.

De opkomst van kunststoffen en andere alternatieve materialen had geleidelijk invloed op de bouwpraktijk. Ondanks de sterke positie van asbestcement producten zoals Eternit dakkapellen in 1983, begonnen bouwmeesters en eindgebruikers steeds meer over te stappen naar kunststoffen. Dit was niet alleen vanwege de verbeterde eigenschappen van kunststoffen, maar ook vanwege de toenemende regelgeving rondom asbest.

De jaren tachtig waren dus een tijd van transitie in de bouwsector. Terwijl Eternit dakkapellen en andere asbestcement producten nog steeds breed werden toegepast, begonnen kunststoffen en alternatieve materialen steeds sterker aan de opmars. Deze ontwikkeling zorgde voor een verandering in bouwpraktijk en voorkeuren van bouwmeesters en eindgebruikers.

Conclusie

Eternit dakkapellen in 1983 speelden een belangrijke rol in de agrarische en industriële bouw. Deze producten werden gebruikt voor het afdekken van luchtafvoeren, lichtafvoeren en andere doorvoeren in daken. De technische kenmerken van Eternit dakkapellen maakten ze geschikt voor zowel functionele als esthetische toepassingen. In 1983 was Eternit nog een actieve producent van asbestcement producten, aangezien het gebruik van asbestcement niet volledig verboden was. De regelgeving was echter al sterk in beweging, en de toekomst van asbesthoudende producten was in twijfel getrokken.

Hoewel Eternit dakkapellen in 1983 nog breed werden toegepast, begon in die tijd ook de opmars van kunststoffen en alternatieve materialen. PVC-golfplaten en lichtstraten werden steeds meer toegepast in agrarische en industriële gebouwen, aangezien deze producten lichtgewicht, corrosiebestendig en schadelijk-vrij waren. De verandering in bouwpraktijk en voorkeuren van bouwmeesters en eindgebruikers zorgde voor een langzaam afnemende positie van asbestcement producten in de markt.

De historische documentatie van Eternit dakkapellen in 1983 geeft een duidelijk beeld van de rol die deze producten speelden in de bouwsector. De technische kenmerken, toepassingsgebieden en veranderingen in regelgeving en marktpositie worden goed onderbouwd door de beschikbare informatie. Deze data tonen aan dat Eternit dakkapellen in 1983 nog steeds een relevante positie hadden in de bouwsector, maar dat de toekomst van asbesthoudende producten al in twijfel was gesteld.