Dakkapel op heuphoogte: Uitleg, toepassing en bouwrichtlijnen in het centrum van Tubbergen

Inleiding

Bij renovaties en nieuwbouw in historische dorpscentra zoals Tubbergen speelt de architectonische cohesie een belangrijke rol. Bouwmaatregelen, zoals de hoogte en vorm van een dakkapel, moeten niet alleen functioneel zijn, maar ook passen binnen de bestaande bouwkundige en visuele context. In het kader van het Beeldkwaliteitplan (BKP) van Tubbergen is de toepassing van dakkapellen en andere bouwelementen zoals kappen en terrassen nauwkeurig onderzocht. Dit artikel richt zich op de dakkapel op heuphoogte, een specifieke vorm van dakkapel die bij uitstek past in een historische dorpsgezichtsstructuur.

De informatie is gebaseerd op de uitspraken en voorstellen van betrokken partijen zoals IAA S&L, Ondernemersvereniging Tubbergen (OVT) en andere betrokken instanties. Aan de hand van deze bronnen worden relevante richtlijnen, toepassingsvoorbeelden en eventuele voorbehouden besproken.

1. Wat is een dakkapel op heuphoogte?

Een dakkapel op heuphoogte is een dakkapel die gerealiseerd wordt op de hoogte van de heuplijn van een dak. De heuplijn is het punt waar het zoldervlak van een hellend dak ontmoet wordt door het platte of horizontale dakoppervlak. Deze vorm van dakkapel is vaak zichtbaar vanuit straatniveau en heeft daardoor een belangrijke visuele invloed op het straatbeeld.

In het kader van het BKP voor Tubbergen wordt duidelijk dat het gebruik van zowel platte als hellende daken toegestaan is, zolang het ontwerp past binnen de historische context van de bebouwing. De gevels in het centrum van Tubbergen zijn grotendeels bebouwd met daken van één tot twee bouwlagen, en dakkapellen op heuphoogte vormen daar een logische uitbreiding van.

1.1. Toepassingsgebied en functionele voordeel

Dakkapellen op heuphoogte worden vaak gebruikt voor:

• Aanvullende ruimte boven een kelder of zolder.
• Uitzichtruimtes.
• Extra woonruimte in het dorp, waar bouwhoogtes beperkt zijn.

Het grote voordeel is dat deze dakkapellen visueel beter in het dorpsbeeld passen dan bijvoorbeeld dakkapellen die boven de normale daklijn uitsteken. Aangezien de dorpse bebouwing in Tubbergen meestal niet hoger is dan drie bouwlagen, is een dakkapel op heuphoogte een verstandige keuze om te voorkomen dat het straatbeeld wordt overrompeld door te grote of te hoge bouwelementen.

1.2. Bouwkundige kenmerken

De bouwkundige uitvoering van een dakkapel op heuphoogte hangt af van het bestaande dakontwerp. In Tubbergen zijn verschillende dakvormen aanwezig, waaronder:

• Hellende daken
• Zoldervlakken
• Kappen

De heuphoogte wordt bepaald aan de hand van deze constructie. Bij een hellend dak ligt de heuplijn bijvoorbeeld op de plek waar het hellende deel overgaat in een plat of horizontaal vlak. Een dakkapel die daarop aansluit, vormt een logische uitbreiding van het bestaande dakontwerp.

2. Bouwrichtlijnen en aanbevelingen

2.1. Richtlijnen voor kappen en dakkapellen

In het BKP van Tubbergen is een sectie gewijd aan kappen en dakkapellen. De aanbevelingen en richtlijnen zijn voornamelijk afkomstig van IAA S&L en de Ondernemersvereniging Tubbergen (OVT). Deze partijen hebben betrokkenheid in de visuele kwaliteit en functionele toepassing van bouwelementen in het dorp.

2.1.1. Toegestane vormen en materialen

• Hellende kappen zijn toegestaan, evenals platte daken, mits de hoogte binnen het beoogde bouwbeleid valt.
• Kappen moeten een hoek hebben tussen 25 en 60 graden, afhankelijk van de bestaande dakconstructie.
• Geglazuurde pannen zijn niet toegestaan in het kader van het BKP. De OVT heeft hier echter opmerkingen bij gemaakt, aangevend dat er al gebruik gemaakt is van deze pannen in het centrum en dat dit niet per se negatief invloed heeft op het straatbeeld. Toch is er consensus dat grote oppervlakken met geglazuurde pannen wel problematisch zijn vanwege hun spiegelende werking.

2.1.2. Visuele harmonie

De visuele harmonie is een belangrijk criterium voor het toepassen van dakkapellen op heuphoogte. Het BKP stelt dat:

• De vorm en hoogte van de dakkapel moet passen binnen de bestaande bouwkundige context.
• De kleur en materiaalkeuze dient past en discreet te zijn, om niet in te vallen tegen het straatbeeld.
• De heuphoogte is een natuurlijke plek om een dakkapel aan te sluiten, zodat de visuele impact beperkt blijft.

De OVT benadrukte in de discussie dat visuele samenhang belangrijk is voor het straatbeeld van het dorp. Een dakkapel op heuphoogte helpt daarbij, mits het ontwerp past binnen de bestaande architectonische lijnen.

3. Voorbeelden en praktijktoepassing in Tubbergen

3.1. ‘t Oale Roadhoes: een voorbeeld van visuele integratie

Een van de meest opvallende gebouwen in Tubbergen is ‘t Oale Roadhoes. Dit gebouw, dat oorspronkelijk het gemeentehuis was, is een historisch en beeldbepalend element in het centrum van Tubbergen. Het is ontworpen in de vroege 20e eeuw door de Brabantse architect Hendrik Valk.

De gebouwvorm van ‘t Oale Roadhoes is karakteristiek en past goed in het straatbeeld, ook vanwege de visuele integratie van dakkapellen en heuvelvormige daken. De dakkapellen zijn zorgvuldig afgestemd op de bestaande bouwconstructie en sluiten visueel nauw aan bij de heuplijn van het dak. Dit maakt het een goed voorbeeld van een dakkapel op heuphoogte die visueel harmonisch is binnen het dorp.

3.2. Andere toepassingsgebieden

Daarnaast zijn er in het kader van het BKP diverse andere voorbeelden van gebouwen waar dakkapellen op heuphoogte worden toegepast. Deze vorm is vooral geschikt voor:

• Woningen in de historische bebouwing van Tubbergen.
• Horeca-activiteiten, zoals de huidige functie van ‘t Oale Roadhoes.
• Functionele uitbreidingen van woningen, zoals extra woonruimte of werkplaatsen.

De toepassing is bijzonder geschikt voor dorpscentra waar het bouwvolume en de hoogte strikt worden gereguleerd. Het vermijden van schaalsprongen in de bebouwing is hier een belangrijk beleidsdoel.

4. Praktische overwegingen bij een dakkapel op heuphoogte

4.1. Bouwkundige uitvoering

De bouwkundige uitvoering van een dakkapel op heuphoogte vereist een nauwkeurige afstemming met de bestaande dakconstructie. De volgende aspecten zijn van belang:

• Verbinding met de bestaande dakconstructie: De dakkapel moet stevig verbonden zijn met het bestaande dak. Dit is van groot belang voor de stabiliteit en lekkendichtheid van het bouwwerk.
• Isolatie en energie-efficiëntie: Omdat dakkapellen vaak uitgebreid worden gebruikt als woonruimte, is het noodzakelijk om goede isolatie toe te passen. Dit geldt zowel voor de gevels als voor het dakoppervlak.
• Luchtdichtheid: Bij de uitvoering van een dakkapel op heuphoogte is het belangrijk om de luchtdichtheid te waarborgen. Dit voorkomt luchtverlies en helpt bij het behouden van een warme en comfortabele inwendige ruimte.

4.2. Reglementaire en bouwtechnische eisen

In het BKP van Tubbergen zijn ook richtlijnen opgenomen voor de bouw van dakkapellen. Deze richtlijnen zijn voornamelijk afkomstig van IAA S&L en de OVT. De belangrijkste regels zijn:

• Hoek van de kap: De kap moet een hoek tussen de 25 en 60 graden hebben. Dit is belangrijk voor de visuele harmonie en de technische uitvoering.
• Hoogtegrenzen: In het kader van het BKP worden schaalsprongen in de bebouwing voorkomen. Dit betekent dat dakkapellen niet te hoog mogen zijn, om niet in het straatbeeld te steken.
• Materiaalkeuze: De keuze van het materiaal moet passen binnen de bestaande architectonische context. Het gebruik van glazuur is niet toegestaan, aangezien dit visueel te opvallend is.

5. Invloed op het straatbeeld en de identiteit van Tubbergen

5.1. Visuele impact en straatbeeld

Het straatbeeld van Tubbergen is sterk gekarakteriseerd door een historische bebouwing die zich uitstrekt over een straatnetwerk met een radiale structuur. De Grotestraat is een belangrijk element in dit straatbeeld. Daarom is het van groot belang dat nieuwe bouwactiviteiten, zoals het aanleggen van een dakkapel op heuphoogte, goed aansluiten bij deze bestaande context.

In het kader van het BKP is duidelijk gemaakt dat visuele cohesie een belangrijk beleidsdoel is. De toepassing van een dakkapel op heuphoogte helpt bij het behoud van het historische straatbeeld, mits het ontwerp en de uitvoering passen binnen de bestaande bouwkundige lijnen.

5.2. Identiteit en historische context

Tubbergen is een dorp met een rijke historie en een sterk geïdentificeerde dorpsstructuur. De historische bebouwing, zoals de gebouwen aan de Grotestraat, vormt een belangrijk onderdeel van deze identiteit. Een dakkapel op heuphoogte is een bouwelement dat niet alleen functioneel is, maar ook visueel in deze context past.

De visuele harmonie en het behoud van de historische context zijn daarom essentiële overwegingen bij de keuze voor een dakkapel op heuphoogte. Het vermijden van schaalsprongen en het behoud van het straatbeeld zijn belangrijke doelen van het BKP en het lokale bouwbeleid.

6. Conclusie

De toepassing van een dakkapel op heuphoogte in een historische bebouwing zoals die van Tubbergen is een verstandige keuze. Deze vorm van dakkapel past goed in het bestaande straatbeeld en helpt bij het behoud van de visuele cohesie van het dorp. De richtlijnen en aanbevelingen uit het Beeldkwaliteitplan van Tubbergen benadrukken dat het gebruik van dakkapellen op heuphoogte zorgvuldig moet worden afgestemd op de bestaande bouwkundige context.

De bouwkundige uitvoering van dergelijke dakkapellen moet zorgvuldig worden afgestemd op de bestaande dakconstructie, en moet rekening houden met aspecten zoals hoogte, hoek, materiaalkeuze en energie-efficiëntie. Aanvullende richtlijnen uit het BKP, zoals de beperking van geglazuurde pannen en de voorkeur voor een homogene straatbeeldvorming, benadrukken de visuele relevantie van dergelijke bouwelementen.

Voor eigenaren, ontwerpers en bouwbedrijven is het belangrijk om deze richtlijnen te volgen om een dakkapel op heuphoogte zowel functioneel als visueel geschikt te maken voor het dorpsbeeld van Tubbergen. Op deze manier kan het straatbeeld worden behouden en versterkt, terwijl er tegelijkertijd ruimte is voor functionele uitbreidingen en renovaties.

Bronnen

1. CVDR661176
2. Lokale regelgeving Tubbergen