Dakkapellen en de regels rond illegaal gebouwd of vergunningvrij bouwen

Published by Redactie on september 19, 2025 | Category dakkapel

Het plaatsen van een dakkapel is een populaire manier om extra licht en ruimte te creëren in een woning, bijvoorbeeld in een zolder. Echter, dit mag niet zonder regelmatig overleg met de gemeente of omgevingsdienst. Veel woningeigenaars zijn verbaasd door de complexiteit van de regels rondom vergunningen en beperkingen. In dit artikel wordt ingegaan op de regelgeving die van toepassing is op het plaatsen van een dakkapel, inclusief de situatie waarin een dakkapel illegaal is gebouwd. Alle informatie is gebaseerd op de beschikbare regelgeving en beleidsregels van de Nederlandse overheid.

Inleiding: Waarom een dakkapel?

Een dakkapel is een constructie die boven op een bestaand dak wordt geplaatst. Het doel is meestal om extra ruimte te creëren, zoals een extra kamer of een verhoogde zolder, of om meer natuurlijk licht in een ruimte te brengen. Een dakkapel kan ook functioneel zijn, zoals het opnemen van zonnepanelen of het aanbrengen van een ventilatieinstallatie. Omdat de constructie boven het bestaande dak ligt, heeft het echter een directe impact op het uitzicht van het gebouw en de omgeving, wat de reden is waarom regelgeving en vergunningen hierop gelden.

Hoewel het verleidelijk is om zonder vergunning te bouwen, is het belangrijk om de regels goed te begrijpen. In het bijzonder is er een risico dat een dakkapel illegaal is gebouwd, wat juridische en praktische gevolgen kan hebben. De regelgeving die van toepassing is, hangt af van factoren zoals de locatie van de dakkapel (voorkant, zijkant of achterkant van het gebouw), de vorm van het dak, en de afstanden tot de randen van het dakvlak of openbare ruimte.

In dit artikel worden de relevante regels op een overzichtelijke manier besproken, inclusief de situatie waarin de dakkapel illegaal is gebouwd en wat de gevolgen zijn.

Vergunningvrij of vergunningplichtig: Wat zijn de voorwaarden?

De regelgeving die van toepassing is op het plaatsen van een dakkapel is opgenomen in het Bouwbesluit en de lokaal geldende regelgeving. In sommige gevallen is het mogelijk om een dakkapel vergunningvrij te bouwen, maar dit is enkel toegestaan onder strikte voorwaarden. De volgende voorwaarden zijn van toepassing op vergunningvrij bouwen van een dakkapel:

Locatie van de dakkapel:
De dakkapel mag alleen op het achterdakvlak of op een zijdakvlak worden geplaatst. Het zijdakvlak mag echter niet naar openbaar toegankelijk gebied (zoals de weg of openbaar groen) gekeerd zijn.
Vorm van de dakkapel:
De dakkapel moet een plat dak hebben.
Hoogte van de dakkapel:
De dakkapel is, gemeten vanaf de voet van de dakkapel, niet hoger dan 1,75 meter.
Afstand tot de dakvoet:
De onderkant van de dakkapel ligt meer dan 0,5 meter, maar minder dan 1 meter boven de dakvoet.
Afstand tot de daknok:
De bovenkant van de dakkapel ligt meer dan 0,5 meter onder de daknok.
Afstand tot de zijkanten van het dakvlak:
De zijkanten van de dakkapel liggen meer dan 0,5 meter vanaf de zijkanten van het dakvlak.
Gebouwtype:
De dakkapel mag niet worden geplaatst op een tijdelijke woning, zoals een vakantiehuisje of een woning die niet permanent bewoond wordt.
Beschermde gebieden:
Als de werkzaamheden plaatsvinden aan een monument of in een beschermd stads- of dorpsgezicht aangewezen door het Rijk, is het mogelijk vergunningvrij te bouwen, maar dit vereist duidelijke beoordeling door de gemeente.
Bestaande bouwwerken:
Vergunningvrij bouwen is niet toegestaan op, aan of bij een bouwwerk dat illegaal is gebouwd of gebruikt wordt.

Deze voorwaarden zijn van toepassing op zowel het plaatsen van een nieuwe dakkapel als het aanpassen van een bestaande dakkapel. Als de voorwaarden niet worden nageleefd, is een omgevingsvergunning verplicht.

Situatie waarin een dakkapel illegaal is gebouwd

Een dakkapel is illegaal gebouwd als de werkzaamheden zijn uitgevoerd zonder de benodigde omgevingsvergunning en zonder dat de bouw voldoet aan de voorwaarden voor vergunningvrij bouwen. In dat geval is het bouwwerk niet legaal en kunnen juridische gevolgen volgen.

Deze situatie kan zich voordoen in meerdere gevallen:

Foutieve interpretatie van de regels:
Het kan zijn dat de woningeigenaar denkt dat de dakkapel vergunningvrij is, maar dit is niet het geval. Bijvoorbeeld, als de dakkapel op de voorkant van het gebouw wordt geplaatst, is er in de meeste gevallen een omgevingsvergunning nodig.
Niet-naleving van de voorwaarden:
Het is mogelijk dat de dakkapel niet voldoet aan de benodigde afstanden, hoogte of locatievoorwaarden. Bijvoorbeeld, een dakkapel die te hoog is (meer dan 1,75 meter) of die direct grenst aan een openbare weg.
Bouwwerk op een tijdelijke woning:
Een dakkapel die wordt geplaatst op een vakantiehuisje of een woning die niet permanent bewoond wordt, is automatisch illegaal.
Bouwwerk in een beschermd stads- of dorpsgezicht of bij een monument:
In dergelijke gebieden zijn er extra eisen. Als deze niet worden nageleefd, is het bouwwerk illegaal.
Bouw op een illegaal bouwwerk:
Als het hoofdbouwwerk illegaal is gebouwd, is een dakkapel bovenop dat bouwwerk automatisch ook illegaal.

Een illegaal gebouwde dakkapel kan op verschillende manieren worden aangepakt:

Informatieaanvraag bij de gemeente:
De gemeente kan worden gevraagd om een beoordeling van de situatie. In sommige gevallen is het mogelijk om een retroactieve vergunning aan te vragen, mits het bouwwerk aan de regels voldoet.
Aanpassing van het bouwwerk:
Als het bouwwerk niet aan de regels voldoet, kan het worden aangepast zodat het wél legaal is. Dit kan bijvoorbeeld gaan om het verlagen van de hoogte, het verleggen van de locatie of het aanpassen van het ontwerp.
Verwijdering van het bouwwerk:
In ernstige gevallen kan de gemeente bepalen dat het bouwwerk moet worden verwijderd. Dit is meestal het geval als het bouwwerk niet te maken kan worden legaal of als het schade oplevert aan de omgeving.

Een belangrijk aspect is dat het illegale bouwen van een dakkapel ook financiële gevolgen kan hebben, zoals het niet verkoopbaar maken van het bouwwerk of het risico op boetes.

Aanvullende regels per dakvorm

De regelgeving varieert ook per type dak. De beschikbare regelingen geven aan dat het plaatsen van een dakkapel afhankelijk is van de vorm van het dak. Hieronder worden de relevante regels per daktype besproken.

Zadeldak met hellingshoek < 30°

Een zadeldak met een hellingshoek kleiner dan 30° heeft een zeer beperkte vrije hoogte onder het dak. Hierdoor zou een dakkapel hoog in het dakvlak moeten worden geplaatst, waardoor het dicht bij de daknok komt. Dit heeft tot gevolg dat het dakvlak en het silhouet van het gebouw te sterk worden aangetast, wat welstandshalve ongewenst is. Daarom is het plaatsen van een reguliere dakkapel op zo’n dak niet goed mogelijk. In dergelijke gevallen is een dakopbouw een betere optie, maar dit is vergunningplichtig en moet aan de welstandscommissie worden voorgelegd.

Zadeldak met hellingshoek > 30°

Een zadeldak met een hellingshoek groter dan 30° is vrijwel altijd geschikt voor het plaatsen van een dakkapel. De gemeente streeft naar een plat dak op de dakkapel. Dit type dak is dus gunstig voor vergunningvrij bouwen, mits alle andere voorwaarden zijn nageleefd.

Zadeldak met wolfseind

Er zijn geen specifieke regels voor het plaatsen van een dakkapel op een zadeldak met wolfseind genoemd in de beschikbare bronnen. Het is aan te raden om hierbij contact op te nemen met de gemeente voor een beoordeling van de situatie.

Asymmetrische kap

Een asymmetrische kap heeft aan één zijde een vrij groot en fors dakvlak. Het plaatsen van een dakkapel hoog in het dakvlak leidt tot een onevenwichtig beeld, wat welstandshalve ongewenst is. In dergelijke gevallen dient de dakkapel in het andere, kortere dakvlak te worden gerealiseerd. De volgende voorwaarden zijn van toepassing:

De dakkapel mag niet worden geplaatst in een dakvlak waar al een (gedeeltelijke) gootdoorbreking aanwezig is.
De breedte van de dakkapel in het langste dakvlak mag maximaal 70% van de breedte van het dakvlak zijn, met een maximum van 5,00 meter gemeten tussen de zijwanden van de dakkapel.
De afstand van de dakkapel tot de zijkant van het dakvlak moet minimaal 1,00 meter zijn.
De afstand van de dakkapel tot de goot moet verticaal gemeten worden en liggen tussen 0,50 meter en 1,00 meter.

Schilddak

Geen specifieke regels voor het plaatsen van een dakkapel op een schilddak zijn beschikbaar in de bronnen. Ook hier is het aan te raden om contact op te nemen met de gemeente voor een beoordeling van de situatie.

Aanvullende welstandscriteria en lokale regelgeving

Naast de algemene voorwaarden voor vergunningvrij bouwen zijn er ook lokale regelgevingen en welstandscriteria die van toepassing kunnen zijn. Deze hangen af van de specifieke omgeving van het bouwwerk en het beleid van de gemeente.

Beleidsregels van de gemeente

De gemeente kan specifieke beleidsregels opstellen die afwijken van de nationale regelgeving. Deze regels kunnen bijvoorbeeld betrekking hebben op de toegestane hoogte van een dakkapel, de toegestane locatie, of de toegestane afstanden tot andere bouwwerken. In het kader van deze beleidsregels kan het ook mogelijk zijn om in uitzonderlijke gevallen een retroactieve vergunning aan te vragen.

Welstandscriteria

Welstandscriteria zijn regels die worden opgesteld om het welzijn van de omgeving te waarborgen. Deze kunnen bijvoorbeeld betrekking hebben op de openheid van het gebied, de licht- en bezonningssituatie op aangrenzende percelen, of de aanpassing aan het stadsbeeld. In sommige gevallen kan de gemeente vragen om een bezonningsdiagram of andere documentatie om te beoordelen of het bouwwerk aan de welstandscriteria voldoet.

Beperkingen voor bijgebouwen en aan- en uitbouw

De beschikbare regelgeving bevat ook beperkingen voor het plaatsen van een dakkapel op bijgebouwen of aan- en uitbouw. De volgende voorwaarden zijn van toepassing:

Gothoogte van bijgebouwen: Maximaal 4 meter.
Afstand tot de erfafscheiding: Binnen een afstand van 3 meter van de zijdelingse erfafscheidingen mag alleen worden gebouwd als de openheid van het gebied en de licht- en bezonningssituatie op aangrenzende percelen niet in ernstige mate worden geschaad.
Afstand tot de voorgevelrooilijn: De afstand die het bestemmingsplan voorschrijft ten aanzien van aan- en uitbouwen en bijgebouwen mag niet worden overschreden.
Oppervlakte van een kas of tuinberging: Maximaal 12 m² en een bouwhoogte van maximaal 2,7 meter.
Plaatsing van een kas of tuinberging: Slechts achter of naast een woongebouw.

Wat te doen bij een illegaal gebouwde dakkapel?

Als een dakkapel illegaal is gebouwd, zijn er verschillende stappen die de woningeigenaar kan ondernemen om de situatie te verbeteren:

1. Contact opnemen met de gemeente

De eerste stap is om contact op te nemen met de gemeente om de situatie te bespreken. De gemeente kan een beoordeling uitvoeren en eventueel adviseren of het bouwwerk kan worden gemaakt legaal of of het moet worden verwijderd.

2. Retroactieve vergunning aanvragen

In sommige gevallen is het mogelijk om een retroactieve vergunning aan te vragen, mits het bouwwerk aan de regels voldoet. Dit is echter niet altijd mogelijk en vereist een grondige beoordeling door de gemeente.

3. Aanpassing van het bouwwerk

Als het bouwwerk niet aan de regels voldoet, kan het worden aangepast zodat het wél legaal is. Dit kan bijvoorbeeld gaan om het verlagen van de hoogte, het verleggen van de locatie of het aanpassen van het ontwerp.

4. Verwijdering van het bouwwerk

In ernstige gevallen kan de gemeente bepalen dat het bouwwerk moet worden verwijderd. Dit is meestal het geval als het bouwwerk niet te maken kan worden legaal of als het schade oplevert aan de omgeving.

Conclusie

Het plaatsen van een dakkapel is een populaire manier om extra licht en ruimte te creëren in een woning. Echter, het is belangrijk om de regels en beperkingen goed te begrijpen. In sommige gevallen is het mogelijk om een dakkapel vergunningvrij te bouwen, maar dit is enkel toegestaan onder strikte voorwaarden. Als een dakkapel illegaal is gebouwd, kunnen er juridische en praktische gevolgen volgen.

De regelgeving varieert per type dak en per locatie, en het is aan te raden om contact op te nemen met de gemeente voor een beoordeling van de situatie. In sommige gevallen is het mogelijk om het bouwwerk te maken legaal of om een retroactieve vergunning aan te vragen. In ernstige gevallen kan de gemeente bepalen dat het bouwwerk moet worden verwijderd.

Het is belangrijk om bewust te bouwen en te zorgen dat alle regels en beperkingen worden nageleefd. Dit zorgt voor een veilige en legale uitbreiding van de woning en voorkomt onnodige complicaties in de toekomst.