De rol en functie van een standleiding in de binnenriolering

Published by Redactie on juli 5, 2025 | Category riolering

Een standleiding is een cruciale onderdeel van het binnenrioleringssysteem en speelt een belangrijke rol bij het waarborgen van een efficiënt en veilig afvoersysteem. In veel woningen, vooral in oudere woonwijken, wordt de standleiding gebruikt om vuilwater en hemelwater af te voeren. De standleiding zorgt voor een zuiver en efficiënt afvoerproces, waarbij de drukverschillen in de afvoerbuizen worden verijdeld. Dit artikel gaat in op de functie van de standleiding, de materialen waaruit deze is opgebouwd, de technieken voor herstel en renovatie, en de belangrijkste normen en richtlijnen die hierbij horen.

Wat is een standleiding?

Een standleiding is een verticale afvoerleiding die van het laagste punt van een gebouw naar het hoogste punt loopt. Deze leiding is van belang voor de beluchting en ontluchting van het binnenrioleringssysteem. De standleiding moet worden aangesloten op een ontspanningsleiding, zodat de binnenriolering in open verbinding staat met de buitenlucht. Hierdoor ontstaat er een balans tussen de druk in de afvoerleiding en de lucht in de buitenlucht, wat helpt bij het voorkomen van stankoverlast.

In de standleiding ontstaan twee soorten stromingen: het vallende water met afvalstoffen en een luchtstroming. Als een kleine hoeveelheid water wordt afgevoerd, loopt het langs de wanden van de standleiding naar beneden. Hierdoor ontstaat er een wrijving tussen de lucht en het vallende water, waardoor lucht wordt meegezogen. Als gevolg hiervan ontstaan er drukverschillen in de standleiding. In het bovenste gedeelte van de standleiding ontstaat een onderdruk en in het onderste gedeelte een overdruk.

Materialen en bouw van een standleiding

Sinds de jaren 60 worden binnenriolering en afvoeren voornamelijk uitgevoerd in kunststofmaterialen zoals PVC, PE en PP. Voor deze bouwperiode zien we nog veel standleidingen van gietijzer en nog tot op heden in veel in gebruik. Ook loden afvoeren of van koper zijn nog in gebruik en behoeven bij geen problemen niet te worden vervangen. De keuze van het materiaal hangt af van de leeftijd van het gebouw, de gebruikte technieken en de voorschriften van de bouwnormen.

De standleiding moet voldoen aan verschillende normen en richtlijnen. De NEN-EN 12056-2:2000 Binnenriolering onder vrij verval behandelt de standleiding en geeft richtlijnen voor het ontwerp en de berekening van huishoudelijk-afvalwatersystemen. Ook de Richtlijnen voor ontwerp, uitvoering en beheer van de NTR 3216 Riolering van bouwwerken geven belangrijke informatie over de standleiding.

Problemen met een standleiding

Er zijn verschillende problemen die kunnen optreden met een standleiding, waaronder lekkage, drukproblemen en stankoverlast. Lekkage kan voorkomen door onjuiste installatie, slijtage of schade aan de leiding. Bij drukproblemen kan het voorkomen dat er sprake is van borrelen of gorgelen van de afvoeren in bijvoorbeeld een badkamer. Dit is vaak het gevolg van drukverschillen in de standleiding.

Een veel voorkomend probleem is de stankoverlast die kan ontstaan als gevolg van het leegzuigen van de sifons. Dit gebeurt wanneer de standleiding niet correct is ontspannen. Daarnaast kan het gebruik van onjuiste onderdelen, zoals T-stukken, leiden tot problemen in de afvoer. Het is daarom belangrijk dat bij het aanbrengen van een standleiding rekening wordt gehouden met de juiste afmetingen en constructie.

Herstel en renovatie van een standleiding

Bij vaststelling van lekkage of gebreken aan een standleiding kan overgegaan worden naar herstel. Afhankelijk van de situatie kan worden overwogen om de leiding te openen. Veelal zal de installateur dit zelf doen aan de hand van een opgestelde rapportage. Met nieuwe technieken zoals relinen kan herstel zelfs uitgevoerd worden zonder hakken en breken. Relining is het renoveren van de standleiding met het trekken van een epoxy kous door bestaande leidingen. Hiermee kan de standleiding worden vernieuwd zonder dat de leidingen opgebroken moeten worden.

Daarnaast kan er ook worden gewerkt met het trekken van nieuwe flexibele leidingen door bestaande leidingen. Dit wordt vaak toegepast op rookgaskanalen en is altijd aan te bevelen bij het vernieuwen van ketels. Een nieuwe HR-ketel op bestaande oude rookgaskanalen geeft lekkage en gevaarlijke situaties. Bij het herstel van een standleiding is het belangrijk om rekening te houden met de juiste technieken en materialen, zodat de leiding opnieuw efficiënt en veilig werkt.

Onderhoud en inspectie van een standleiding

Voor een efficiënt en veilig afvoersysteem is het belangrijk om de standleiding regelmatig te onderhouden en te inspecteren. Lekkage van de standleiding kan vaak zonder hakken en breken worden opgespoord. Verschillende kleurstoffen of een rookproef kunnen leklocaties inzichtelijk maken. Daarnaast is er natuurlijk camera-inspectie mogelijk in de standleiding. In schachten voert Lekrecherche endoscopische camera-inspectie uit. Dit voorkomt onnodig openen van schachten op meerdere verdiepingen.

Een rookproef kan helpen bij het opsporen van problemen met de standleiding. Een rookmachine brengt onder geringe druk een grote hoeveelheid rook in de afvoeren. Zichtbaar wordt dan of er sprake is van een ontspanningsleiding en of er problemen zijn die stankoverlast veroorzaken. De rook is niet giftig en laat geen nadelige sporen achter. Wel kunnen brandmelders reageren. Bij complexe situaties is het daarom belangrijk om de uitvoering van een rookproef te melden bij de brandweer van de woonplaats tegen mogelijke "vals" melding van brand.

Aanbevelingen en toepassing

Bij het aanbrengen van een standleiding is het belangrijk om rekening te houden met verschillende factoren, waaronder de juiste diameter, de afstand tussen de leidingen en de afvoerlocaties. Voor de berekening van de diameter van de standleiding wordt gebruikgemaakt van de formule Qa = p * √som, waarbij Qa de samengestelde gelijktijdige afvoer is, p de gelijktijdigheidscoëfficiënt en som Q lozingstoestellen de som afvoerende lozingstoestellen.

De standleiding moet voldoen aan globale eisen, waaronder het gebruik van een ontspanningsleiding in nagenoeg dezelfde diameter als de standleiding. Daarnaast is het belangrijk om geen 45° T-stukken te gebruiken op de standleiding en geen T-stukken tegenover elkaar te plaatsen op dezelfde hoogte. Expansiestukken moeten aan de onderzijde worden geïnstalleerd, en de insteeklengte moet volgens aangegeven insteeklengte worden geplaatst.

Conclusie

Een standleiding speelt een cruciale rol in het binnenrioleringssysteem en is van groot belang voor een efficiënt en veilig afvoersysteem. De keuze van het materiaal, het ontwerp en de installatie bepalen de werking en levensduur van de standleiding. Bij het aanbrengen van een standleiding is het belangrijk om rekening te houden met de juiste afmetingen, technieken en materialen. Bovendien is het belangrijk om de standleiding regelmatig te onderhouden en te inspecteren om eventuele problemen vroegtijdig op te sporen.