Verzamelleiding riolering: Aanleg, afmetingen en belangrijke aandachtspunten

Published by Redactie on juli 2, 2025 | Category riolering

In de bouw en sanitaire installaties is de verzamelleiding een essentieel onderdeel van het rioleringssysteem. De verzamelleiding zorgt ervoor dat afvalwater van verschillende toestellen en apparaten naar de centrale afvoer leidt. Het is belangrijk dat de aanleg en het ontwerp van de verzamelleiding voldoen aan de geldende normen, zoals NEN 3215 en NTR 3216, om verstoppingen, stankoverlast en functionele problemen te voorkomen.

Aanleg van de verzamelleiding

De verzamelleiding moet op het juiste afschot worden aangelegd. Volgens NEN 3215 moet het afschot van liggende verzamelleidingen voor afvalwaterrioleringen liggen tussen 5 mm/m en 20 mm/m. Dit betekent dat de leiding per meter maximaal 2 centimeter naar beneden loopt. Een te groot afschot kan leiden tot te snelle stroming van het water, waardoor vuil en afval niet goed meegenomen worden. Daardoor ontstaan er verstoppingen. Een te klein afschot kan juist leiden tot het neerslaan van vuil in de buis, wat op den duur ook tot verstoppingen kan leiden.

In de praktijk wordt vaak een afschot van 10 mm/m aanbevolen. Dit is eenvoudig te onthouden en biedt enige marge ten opzichte van het minimum-afschot. Bij liggende leidingen van keukens wordt vaak een afschot van 20 mm/m toegepast om vet en vuil te voorkomen dat op de binnenkant van de buis neerslaat. Bij regenwaterleidingen is het afschot minder cruciaal voor verstoppingen, maar wel belangrijk voor de capaciteit. Daarom wordt een minimum afschot van 5 mm/m aanbevolen om plasvorming te voorkomen.

Afmetingen en diameter

De diameter van de verzamelleiding is afhankelijk van de hoeveelheid afvalwater dat wordt afgevoerd. De afmeting moet worden bepaald op basis van de basisvafvoer van de aangesloten lozingstoestellen die gelijktijdig kunnen lozen op die leiding. Bijvoorbeeld, als er meerdere sanitairtoestellen op de verzamelleiding zijn aangesloten, moet de diameter hierop aangepast worden. Als de diameter te klein is, is de kans aanwezig dat de stankafsluiter wordt leeggezogen, wat stankoverlast tot gevolg heeft.

De standaarddiameter van de verzamelleiding is meestal 50 mm. In sommige gevallen kan de diameter iets kleiner zijn, zoals 40 mm, maar dit moet goed worden beoordeeld. Bij een te kleine diameter kan de afvoer niet adequaat functioneren. Het is daarom belangrijk om bij de aanleg van de verzamelleiding rekening te houden met de grootte van de woning, het aantal aangesloten toestellen en de afvoercapaciteit.

Aansluitingen en ontspanningsleidingen

Bij de aanleg van de verzamelleiding is het belangrijk om rekening te houden met de aansluitingen en de positie van de ontspanningsleiding. De ontspanningsleiding dient te worden aangesloten op de standleiding. Het aansluitpunt op de standleiding is het enige punt waarbij 90 graden bochten toegestaan zijn. Een liter vallend water in de standleiding kan meer dan 30 liter lucht met zich meedragen. Die lucht moet uit een ontspanningsleiding worden gehaald. De ontspanningsleiding gaat door het dak naar buiten en moet eenzelfde diameter hebben als de standleiding. Voor een woning hoeft die leiding bijna nooit groter te zijn dan 90 mm.

De aansluiting moet vlakbij een sprongstuk worden gemaakt met 2 x 45 graden met 25 cm ertussen zodat het water daar vloeiend doorheen kan en er voldoende ruimte blijft voor lucht. Als in een standleiding een sprongstuk moet worden gebruikt, gelden er aansluitvrije zones tussen een halve meter vóór de sprong, tijdens de sprong en een meter na de sprong. In de sprongstukken kunnen namelijk te grote over- of onderdrukverschillen optreden waardoor sifons worden leeggetrokken.

Ontwerp en bouwprincipes

Bij het ontwerpen van het rioleringssysteem moet worden gekeken naar de positie van de standleiding, de verzamelleiding en de ontspanningsleiding. De standleiding moet zo laag mogelijk worden geplaatst, zodat de verzamelleiding op het juiste afschot kan worden aangelegd. Bij het verleggen van de standleiding moet rekening worden gehouden met de afstand tot de aansluitingen en de positie van de badkamer of keuken.

Bij het aanleggen van de riolering is het belangrijk om te vermijden dat er te veel richtingsveranderingen zijn. Elke bocht haalt snelheid uit de stroming van het water. Bochten van 45 graden verdienen de voorkeur boven haakse bochten. Wanneer er bij een toilet twee haakse bochten vlak achter elkaar zijn aangebracht, kan bij een toiletspoeling de waterstroom zo worden belemmerd dat de inhoud van het waterslot in het toilet leeg wordt gezogen.

Belangrijke aandachtspunten

Er zijn meerdere veelgemaakte fouten bij de aanleg van binnenriolering, waaronder:

Te lage montage van aansluitpunt: Het aansluitpunt moet op de juiste hoogte worden geplaatst om te voorkomen dat er stank overlast ontstaat.
Verkeerd afschot: Een te groot of te klein afschot kan leiden tot verstoppingen en problemen met de afvoer.
Ontbreken van (goede) ontspanningsleiding: Een ontspanningsleiding is essentieel voor het voorkomen van stankoverlast en moet goed worden aangesloten.
Geen aansluiting vlakbij een sprongstuk: Bij het aanleggen van een sprongstuk moet er rekening worden gehouden met de aansluitvrije zones.
Te kleine diameter van de verzamelleiding: Een te kleine diameter kan leiden tot verstoppingen en problemen met de afvoercapaciteit.
Te veel bochten in de verzamelleiding: Te veel bochten kunnen leiden tot een verminderde stroming van het water en verstoppingen.

Conclusie

De verzamelleiding speelt een cruciale rol in het rioleringssysteem van een woning. Het ontwerp, de diameter en het afschot zijn belangrijk om te bepalen hoe efficiënt het afvalwater kan worden afgevoerd. Er zijn meerdere veelgemaakte fouten bij de aanleg van binnenriolering, waaronder verkeerd afschot, te kleine diameter en te veel bochten. Door rekening te houden met de geldende normen, zoals NEN 3215 en NTR 3216, en de juiste aanleg te kiezen, kan worden voorkomen dat er problemen ontstaan met de afvoer.

Bronnen

verzamelleiding