Is een dakkapel een bijbehorend bouwwerk? Wat je moet weten

Published by Redactie on september 19, 2025 | Category dakkapel

Bij het plannen van een verbouwing of verbetering van een woning is het belangrijk om te weten welke bouwwerken vergunningvrij zijn en welke niet. De definitie van een “bijbehorend bouwwerk” speelt hierin een cruciale rol, omdat dit bepaalt of een bouwproject ingevuld kan worden binnen de regels voor vergunningvrije bouw. Een dakkapel is een veelvoorkomend bouwproject, maar is een dakkapel automatisch een bijbehorend bouwwerk? En wat zijn de voorwaarden die gelden in dat geval?

Deze vraag komt regelmatig aan de orde bij eigenaren die overwegen om een dakkapel aan te leggen of uitbreidingen te doen aan hun woning. In dit artikel bespreken we op basis van juridisch en bouwkundig onderbouwde informatie, wat een dakkapel inhoudt, wanneer deze als bijbehorend bouwwerk wordt aangemerkt, en wat de relevante regels en beperkingen zijn. We gebruiken voor deze uitleg de inhoud van juridische uitspraken, regelgeving en praktijkvoorbeelden uit de bronnen.

Wat is een bijbehorend bouwwerk?

Een bijbehorend bouwwerk is een verzamelnaam voor alle bouwwerken met een dak die naast het hoofdgebouw op een erf worden gebouwd. Onder deze categorie vallen bijvoorbeeld een aanbouw, schuur of overkapping. Een bijbehorend bouwwerk is volgens de juridische definities altijd verbonden aan een hoofdgebouw dat op hetzelfde perceel staat. Als er geen hoofdgebouw is, kan er ook geen sprake zijn van een bijbehorend bouwwerk.

Bijbehorende bouwwerken zijn functioneel verbonden met het hoofdgebouw en dienen meestal als aanvulling op de woonfunctie of het gebruik van het erf. Ze kunnen groter zijn dan het hoofdgebouw, maar het hoofdgebouw is noodzakelijk voor de verwezenlijking van de bestemming van het perceel.

Voorbeelden van bijbehorende bouwwerken

Aan- of uitbouw
Carport
Schuur
Berging
Bijgebouw
Overkapping

Het gebruik van een uniforme term voor deze bouwwerken helpt om regelgeving te vereenvoudigen. Zo gelden voor bijbehorende bouwwerken vergunningsregels die grotendeels hetzelfde zijn. Bijvoorbeeld: bijbehorende bouwwerken mogen alleen vergunningsvrij op het achtererf worden gebouwd en mogen niet hoger zijn dan 5 meter.

Een bijbehorend bouwwerk kan zelfs een groot parkeergarage zijn. Zo is er juridisch voorbeeld van een vijflaags parkeergarage met een capaciteit van 1.728 auto’s die is aangemerkt als bijbehorend bouwwerk, omdat het functioneel verbonden was met een hoofdgebouw (in dit geval een vliegveld). Ook een duivenhok kan in bepaalde gevallen als bijbehorend bouwwerk worden beschouwd, zolang het functioneel verbonden is met het hoofdgebouw.

Wat is een dakkapel?

Een dakkapel is een bouwwerk dat bovenop een bestaand dak is aangebracht. Het kan dienen als extra leefruimte, zoals een zolderkamer of een lichtgevel. In de praktijk zijn dakkapellen vaak vergunningvrij, mits ze aan specifieke voorwaarden voldoen. Deze voorwaarden kunnen per gemeente verschillen, afhankelijk van het bestemmingsplan en de lokaal toepasselijke regels.

Er zijn verschillende vormen van dakkapellen, zoals: - Zadeldak - Dakramen - Zonweringen - Dakopbouwen

Welstandscriteria voor dakkapellen

In sommige gemeenten zijn er specifieke welstandscriteria voor dakkapellen. Deze criteria zijn bedoeld om de esthetiek, de welstand en het stedebouwkundig evenwicht in het gebied te bewaren. Voorbeelden van dergelijke criteria zijn:

De afstand tot de nok en de goot moet minstens 0,50 meter zijn.
Bij meerdere dakkapellen moet er sprake zijn van een regelmatige rangschikking.
Het materiaal en de kleur van de dakkapel moeten afgestemd zijn op het hoofdgebouw.
De dakkapel mag niet op een aanbouw of bijgebouw worden geplaatst.

Deze regels zijn bedoeld om te voorkomen dat dakkapellen het silhouet van het gebouw of de omgeving te sterk beïnvloeden. In sommige gevallen is een dakkapel vergunningplichtig, bijvoorbeeld als het boven het toegestane percentage van de gevelbreedte uitkomt of als het niet past binnen het gebiedsgerichte beoordelingskader van de gemeente.

Is een dakkapel een bijbehorend bouwwerk?

De vraag of een dakkapel een bijbehorend bouwwerk is, hangt af van meerdere factoren. In de meeste gevallen is een dakkapel niet automatisch een bijbehorend bouwwerk, maar kan het wel functioneel verbonden zijn met het hoofdgebouw. Het verschil ligt in de juridische kwalificatie van het bouwwerk.

1. Dakkapel als uitbreiding van het hoofdgebouw

Een dakkapel kan worden aangemerkt als een uitbreiding van het hoofdgebouw, maar in juridische zin is het geen bijbehorend bouwwerk. Dit komt doordat een dakkapel geen apart bouwwerk is met een eigen dak, maar een uitbreiding van het bestaande dak. De juridische definitie van een bijbehorend bouwwerk vereist een aparte constructie met een eigen dak die functioneel verbonden is met het hoofdgebouw.

In een uitspraak is vastgelegd dat een balkon, ook zonder dak, kan worden aangemerkt als bijbehorend bouwwerk, omdat het een uitbreiding vormt van de woonfunctie van het hoofdgebouw. Hieruit blijkt dat het aanwezig zijn van een dak niet de enige bepaling is voor een bijbehorend bouwwerk, maar dat het functionele verbondenheid en de bestemming van het bouwwerk bepalen of het onder deze categorie valt.

2. Dakkapel als apart bouwwerk

In bepaalde gevallen kan een dakkapel ook als een apart bouwwerk worden beschouwd. Dit is bijvoorbeeld het geval bij een dakopbouw die volledig los staat van het hoofdgebouw. In dat geval kan de dakkapel onder bepaalde voorwaarden als bijbehorend bouwwerk worden aangemerkt, mits het functioneel verbonden is met het hoofdgebouw en voldoet aan de regels voor bijbehorende bouwwerken.

Een dergelijke dakkapel is dan niet vergunningvrij, maar kan ingevuld worden binnen de regels voor bijbehorende bouwwerken, zoals hoogtebeperkingen (maximaal 5 meter) en afstandseisen (minimaal 2 meter vanaf openbare wegen of groen).

3. Dakkapel als verandering van het hoofdgebouw

Een dakkapel kan ook worden aangemerkt als een verandering van het hoofdgebouw, in plaats van als een bijbehorend bouwwerk. Dit is bijvoorbeeld het geval bij het aanbrengen van een dakramen of het verhogen van het dakoppervlak. In dit geval kan de dakkapel onder vaste regels vallen die van toepassing zijn op veranderingen in het hoofdgebouw.

In de praktijk is het belangrijk om te bepalen of een dakkapel als uitbreiding, verandering of apart bouwwerk wordt beschouwd, omdat dit bepalend is voor de toepasselijke regels en of er een bouwvergunning nodig is.

Juridische voorbeelden

Er zijn verschillende juridische uitspraken geweest over de vraag of een dakkapel een bijbehorend bouwwerk is. In een uitspraak is vastgelegd dat een balkon, ook zonder dak, kan worden aangemerkt als bijbehorend bouwwerk. In een andere uitspraak is duidelijk gesteld dat een balkon met een buitentrap ook als bijbehorend bouwwerk wordt beschouwd, omdat het functioneel verbonden is met het hoofdgebouw.

Bij een glazen achtergevel die een groot deel van de gehele achtergevel beslaat, is er echter sprake van een volledige gevelverandering, en niet van een bijbehorend bouwwerk. Ook gevelbekleding die bijna het gehele oppervlak van de gevel beslaat, is niet vergunningvrij, omdat het niet onder de categorie bijbehorende bouwwerken valt.

In een andere juridische context is vastgelegd dat een duivenhok dat functioneel verbonden is met het hoofdgebouw en de planregeltjes voldoet, als bijbehorend bouwwerk kan worden aangemerkt, zelfs als het niet voorzien is van een dak.

Praktische regels voor dakkapellen

Naast juridische overwegingen zijn er ook praktische regels die van toepassing zijn bij het aanbrengen van een dakkapel. Deze regels zijn vaak lokaal van aard, aangevuld met gemeentelijke welstandscriteria. De volgende aspecten zijn vaak bepalingen bij het aanleggen van een dakkapel:

1. Hoogtebeperkingen

Een dakkapel mag niet hoger zijn dan 5 meter, tenzij het op het hoofdgebouw is aangebracht.
In sommige gevallen kan een dakkapel hoger zijn, mits het functioneel verbonden is met het hoofdgebouw en voldoet aan de regels voor bijbehorende bouwwerken.

2. Afstandseisen

De afstand tot de voorgevelrooilijn mag niet worden overschreden.
De afstand tot openbare wegen of groen moet minstens 2 meter zijn.
Binnen een afstand van 3 meter van de zijdelingse erfafscheidingen mag alleen worden gebouwd als de openheid van het gebied en de licht- en bezonningssituatie niet in ernstige mate worden geschaad.

3. Materiale en kleurgebruik

Het materiaal en de kleur van de dakkapel moeten afgestemd zijn op het hoofdgebouw.
Zijwanden van de dakkapel moeten in donkere kleur of in de kleur van het dakvlak afgewerkt zijn.
Vaste ramen of glasgevels zijn toegestaan, maar dichte panelen zijn niet toegestaan.

4. Beperkingen op aan- en uitbouwen

Aan- en uitbouwen zijn alleen toegestaan aan de achter- of zijgevel.
Ze mogen slechts één bouwlaag hebben.
Ze mogen niet op een dakkapel worden geplaatst.

5. Specifieke bepalingen per dakvorm

Een zadeldak met een hellingshoek kleiner dan 30° is meestal niet geschikt voor het plaatsen van een dakkapel, omdat de vrije hoogte onder het dak te beperkt is.
Een zadeldak met een hellingshoek groter dan 30° is vrijwel altijd geschikt voor een dakkapel. De gemeente streeft vaak naar een plat dak op de dakkapel.

Samenvatting: Wanneer is een dakkapel een bijbehorend bouwwerk?

De kwalificatie van een dakkapel als bijbehorend bouwwerk hangt af van meerdere factoren:

Functionele verbondenheid: De dakkapel moet functioneel verbonden zijn met het hoofdgebouw, zoals een uitbreiding van de woonfunctie of een aanvulling op het gebruik van het erf.
Constructieve eigenschappen: Een bijbehorend bouwwerk moet een aparte constructie zijn met een eigen dak. Een dakkapel die geïntegreerd is in het hoofdgebouw voldoet in de meeste gevallen niet aan deze criteria.
Planregeltjes: De dakkapel moet voldoen aan de lokaal geldende regels, zoals hoogtebeperkingen, afstandseisen en materiale aansluiting op het hoofdgebouw.
Juridische context: In juridische uitspraken is duidelijk gesteld dat een dakkapel in bepaalde gevallen kan worden aangemerkt als bijbehorend bouwwerk, mits het voldoet aan de relevante criteria en functioneel verbonden is met het hoofdgebouw.

In de meeste gevallen is een dakkapel niet automatisch een bijbehorend bouwwerk, maar kan het wel onder bepaalde voorwaarden worden aangemerkt als zodanig. Het hangt cruciaal af van de constructieve en functionele verbondenheid met het hoofdgebouw en van de lokaal geldende regels.

Conclusie

Wanneer het gaat om het aanbrengen van een dakkapel, is het belangrijk om duidelijk te weten of deze als bijbehorend bouwwerk kan worden aangemerkt. Een bijbehorend bouwwerk is een bouwwerk met een eigen dak dat functioneel verbonden is met het hoofdgebouw. In de meeste gevallen is een dakkapel niet automatisch een bijbehorend bouwwerk, maar kan het in bepaalde gevallen worden aangemerkt als zodanig, mits het voldoet aan de relevante criteria.

Het is daarom aan te raden om bij het plannen van een dakkapel te controleren of het lokaal geldende regels en welstandscriteria van toepassing zijn. In sommige gevallen kan een dakkapel vergunningvrij zijn, in andere gevallen is een bouwvergunning nodig. Door de juiste kwalificatie te bepalen en de relevante regels te volgen, kan men voorkomen dat er juridische of bouwkundige complicaties ontstaan.