Understeuning en belastingsverdeling bij het plaatsen van een dakkapel: de rol van de onderslagbalk in de constructie

Published by Redactie on september 20, 2025 | Category dakkapel

Het plaatsen van een dakkapel in een bestaande woning is een veelvoorkomende renovatie die niet alleen toevoegt aan het lichtgevoel en het comfort, maar ook de waarde van de woning kan verhogen. Echter, een dergelijke aanpassing vereist een zorgvuldige aanpak, vooral wat betreft de constructieve aspecten. Een belangrijk element bij deze aanpassing is de onderslagbalk, die een cruciale rol speelt in het ondersteunen van de dakkapel en het verzekeren van de stabiliteit van het bestaande dak. In dit artikel bespreken we de functie van de onderslagbalk bij een dakkapel, de constructieve maatregelen die nodig zijn, en de voordelen van het juist kiezen van materialen en afmetingen.

Wat is een onderslagbalk bij een dakkapel?

Een onderslagbalk is een dragende balk die wordt geplaatst onder de bestaande dakconstructie om het gewicht van een dakkapel op te vangen en door te geven aan de dragende structuur van het gebouw. Bij het aanbrengen van een dakkapel worden vaak delen van de bestaande dakconstructie verwijderd, wat kan leiden tot verlies van stevigheid. De onderslagbalk zorgt ervoor dat de belasting van de dakkapel en het dak gelijkmatig wordt verdeeld, waardoor doorbuigen en eventuele instabiliteit worden voorkomen.

Deze balken worden vaak gemaakt van hout of staal, afhankelijk van de grootte en het gewicht van de dakkapel. Ze worden horizontaal geplaatst en rusten op muren of kolommen om de krachten goed over te dragen naar de fundering.

Functies van de onderslagbalk bij een dakkapel

De onderslagbalk vervult meerdere essentiële functies in het kader van een dakkapel:

Versterking: De balk ondersteunt de doorgezaagde daksporen of gordingen en zorgt voor extra dragende kracht.
Belastingsverdeling: Het gewicht van de dakkapel en eventueel van het bestaande dak wordt gelijkmatig verdeeld, zodat puntbelasting wordt voorkomen.
Veiligheid: De balk verzekert de stabiliteit van zowel de dakkapel als het bestaande dak, waardoor het risico op doorzakken of scheuren in de muren wordt verkleind.

Het is belangrijk om bij het ontwerp van de dakkapel rekening te houden met deze functies, zodat de constructie niet alleen functioneel is, maar ook duurzaam en veilig.

Constructieve aandachtspunten bij het plaatsen van een dakkapel

Het aanbrengen van een dakkapel betekent dat de draagconstructie van het huis wordt aangepast. Dit heeft consequenties voor de belastingverdeling en de stabiliteit van de constructie. Daarom is het essentieel om een constructieberekening uit te voeren voor de onderslagbalk en andere ondersteunende elementen. Deze berekening zorgt voor veiligheid en stabiliteit van de dakconstructie.

Waarom is een constructieberekening nodig?

Wanneer je een dakkapel plaatst, verandert de draagconstructie van de woning. Zonder een berekening kunnen structurele problemen ontstaan, zoals:

Scheuren in de muren, veroorzaakt door verkeerde belastingverdeling.
Doorzakken van het dak, vooral bij grotere overspanningen.
Instabiliteit van de dakkapel zelf, wat kan leiden tot schade of zelfs tot gevaar voor de inwoners.

De berekening houdt rekening met de krachten op de onderslagbalk en het dak, en bepaalt welke materialen en afmetingen nodig zijn. Bovendien voorkomt het over- of onderdimensionering, wat leidt tot het juiste gebruik van materialen en het vermijden van onnodige kosten.

Voldoen aan regelgeving

In Nederland is het vereist om aan te tonen dat de woning veilig blijft bij het aanbrengen van wijzigingen zoals een dakkapel. Dit geldt vaak als een vereiste bij de vergunningsaanvraag. Zelfs wanneer je vergunningsvrij mag bouwen, blijft de verantwoordelijkheid bij jou als eigenaar om aan de veiligheidsregels te voldoen. Een constructieberekening helpt om aan deze eisen te voldoen en voorkomt eventuele problemen met de gemeente.

Ondersteuning in verschillende dakconstructies

De manier waarop een dakkapel in een bestaand dak wordt geplaatst, hangt af van het type dakconstructie. In Nederland zijn er twee hoofdtypen: gordingenkappen en sporenkappen. Elke constructie vereist een aparte aanpak bij het aanbrengen van een dakkapel.

Gordingenkappen

Een gordingendak bestaat uit gordingen, die horizontaal tegen het dakbeschot zijn bevestigd. Soms is er een spant (verticale balk) aanwezig om de gordingen te ondersteunen. Bij het maken van een gat in het dak voor de dakkapel, moeten enkele gordingen verwijderd worden. Dit verzwakt de constructie. Om dit te compenseren, wordt een raveling aangebracht, die de opening opvangt en de constructie versterkt.

Soms kunnen gordingen gebruikt worden als onderslagbalk of bovenslagbalk van de dakkapel. In andere gevallen zijn nieuwe horizontale balken nodig. Het is belangrijk om hierbij professioneel advies in te winnen, zodat de constructie niet alleen functioneel is, maar ook veilig.

Sporenkappen

Een sporenkap of klapdak bestaat uit verticale balken (sporen). Deze balken vormen een soort kruisvormige structuur, waarbij de ruimte tussen de balken vaak wordt opgevuld met isolatiemateriaal. Bij het plaatsen van een dakkapel in een sporenkap is meestal extra versterking van de dakconstructie nodig. Dit kan bijvoorbeeld bestaan uit het plaatsen van onderslagen (balken die van muur tot muur lopen). Ook moet het knieschot in staat zijn de krachten over te brengen naar de vloer. In de meeste gevallen zijn de bestaande knieschotten in sporenkappen goed genoeg voor deze functie.

Afgezien van de constructieve aspecten, moet ook de afwerking van de dakkapel in overweging worden genomen. Denk aan gevelbekleding aan de buitenkant en hout of gipsplaat voor de binnenruimte.

Materialen en technieken voor de onderslagbalk

De keuze van materiaal voor de onderslagbalk hangt af van verschillende factoren, zoals het gewicht van de dakkapel, de overspanning, de toegankelijkheid en de kosten. De meest gebruikte materialen zijn hout, staal en beton. Elke optie heeft zijn eigen voordelen en nadelen.

Houten onderslagbalk

Een houten onderslagbalk is een veelgebruikte keuze, vooral bij kleinere dakkapellen. Hout is relatief licht en makkelijk te bewerken, wat het een handige keuze maakt bij renovaties. Het is echter belangrijk om rekening te houden met eventuele houtrot of schimmelvorming. Bij tekenen van rot kan een stalen hoek onder de balk worden gemonteerd om de functie van oplegging over te nemen.

Wanneer de balk onvoldoende steun heeft bij de oplegging of bij de poeren, kan men een ondersabelingsmortel aanbrengen. Dit is het opvullen van de kleine ruimte tussen de constructieonderdelen. Het is aan te bevelen om de balk iets te liften met een autokrik of wig, waarna een harde PVC afstandhouder de opening fixeert en de mortel kan worden aangebracht. Het is belangrijk dat de mortel goed uithardt voordat de balk belast wordt, wat meestal 24 tot 48 uur duurt.

Stalen onderslagbalk

Staal is een sterke en duurzame keuze, vooral bij grotere dakkapellen of bij constructies met een grote overspanning. Een stalen onderslagbalk kan zorgen voor extra stevigheid en vermindert het risico op doorbuigen. Het is echter belangrijk om rekening te houden met corrosie. Staal moet goed beschermd worden tegen vocht en slijtage.

In sommige gevallen kan een stalen lat of T-profiel gebruikt worden om de bestaande houten balken te verstevigen. Dit is een minimale ingreep die effectief kan zijn bij kleinere overspanningen. Als de overspanning 7 meter is en er een las op ongeveer 1 meter uit de dragende wand zit, is het plaatsen van een extra balk vaak voldoende. Echter, bij grotere belastingen kan het noodzakelijk zijn om de balken extra te verstevigen met constructielijm en slotbouten.

Beton

Bij zwaardere constructies kan beton als onderslagbalk gebruikt worden. Beton is zeer sterk en duurzaam, maar het is ook zwaar en moeilijker te bewerken. Het gebruik van beton is daarom meestal beperkt tot grote projecten of bij zware dakkapellen.

Praktische voorbeelden en oplossingen

Voorbeeld 1: Verstevigen van een houten balklaag

In een situatie waarin de houten balklaag van een zadeldak behoorlijk buigt, is het aanbevolen om een tweede balk onder te bevestigen. Deze extra balk kan aan beide zijden worden gekoppeld met constructielijm en slotbouten (M12 Hoh 400 mm). Na het liften van de balken met een autokrik of wig en het fixeren met een harde PVC afstandhouder, kan een ondersteunende mortel worden aangebracht. Dit helpt om de doorbuiging te voorkomen en de constructie te versterken.

Voorbeeld 2: Aanbrengen van een onderslagbalk bij een gordingendak

Bij het maken van een gat in een gordingendak voor een dakkapel, is het aanbrengen van een raveling noodzakelijk. Deze raveling dient als extra ondersteuning voor de gordingen die zijn verwijderd. Aanbevolen wordt om de raveling horizontaal te plaatsen en deze te verankeren in de muren of kolommen. Dit zorgt voor een gelijkmatige verdeling van de krachten en voorkomt doorzakken van het dak.

Veiligheid en duurzaamheid

Bij het aanbrengen van een dakkapel en het gebruik van een onderslagbalk, is het belangrijk om rekening te houden met zowel veiligheid als duurzaamheid. Een dakkapel moet niet alleen goed functioneel zijn, maar ook veilig en duurzaam zijn in gebruik. Dit betekent dat het gebruik van kwaliteitsmaterialen, een goede constructieberekening en een professionele uitvoering essentieel zijn.

Het gebruik van isolatiemateriaal is een ander belangrijk aspect. De dakkapel moet goed geïsoleerd zijn om energieverlies te voorkomen en een comfortabele inwendige temperatuur te waarborgen. Ook moet er aandacht worden besteed aan de afwerking, zoals gevelbekleding aan de buitenkant en wandafwerking aan de binnenkant.

Conclusie

Het aanbrengen van een dakkapel is een populaire renovatie die veel voordelen biedt, zoals extra licht, ruimte en waarde. Echter, een dergelijke aanpassing vereist een zorgvuldige aanpak, met name wat betreft de constructieve aspecten. De onderslagbalk speelt hierin een cruciale rol, omdat deze zorgt voor de ondersteuning en de belastingsverdeling van de dakkapel en het bestaande dak.

Het is belangrijk om rekening te houden met de functies van de onderslagbalk, de keuze van materialen, en de constructieve aandachtspunten bij het aanbrengen van de dakkapel. Een constructieberekening is onmisbaar om de veiligheid en stabiliteit van de constructie te garanderen. Daarnaast is het essentieel om te voldoen aan de regelgeving en om een professionele uitvoering te waarborgen.

Door een zorgvuldige aanpak en het juist kiezen van materialen en afmetingen, kan een dakkapel geplaatst worden die niet alleen functioneel is, maar ook duurzaam en veilig in gebruik.