Geschiedenis van het rioleringssysteem en de invloed op interieurontwerp

Published by Redactie on juli 5, 2025 | Category riolering

Het ontstaan van het rioleringssysteem is een belangrijk onderdeel van de menselijke beschaving en heeft zowel de hygiëne als het interieurontwerp in de loop der eeuwen aanzienlijk beïnvloed. Het systeem van riolering, dat begon met eenvoudige afvoerbuizen en zich uitbreidde tot complexe netwerken, heeft niet alleen de gezondheid van mensen verbeterd, maar ook de manier waarop ruimtes worden ontworpen en gebruikt. In dit artikel worden de geschiedenis en de technologische ontwikkeling van het rioleringssysteem besproken, evenals de impact op het interieurontwerp en de hygiëne in huishoudens.

Oorsprong en vroege ontwikkeling

De geschiedenis van het rioleringssysteem dateert al vanaf de oudheid. Volgens bron [1] werden in de Romeinse tijd al rioleringen aangelegd, die fungeerden als een voorloper van het moderne riolingsysteem. Deze riolen dateren al van voor onze jaartelling en waren erg primitief. In eerste instantie werden deze riolstelsels gebruikt voor de afvoer van water vanaf tempels en paleizen. Verder in onze jaartelling werden door de Romeinen rioleringen aangelegd. In bron [9] staat dat het ontstaan van rioleringen eeuwen terug gaat en dat er al in de oudheid gebruik is gemaakt van stelsels die qua functie overeenkomen met wat wij heden ten dage een riolering noemen. De Romeinen verbeterden het systeem door aquaducten aan te leggen, waardoor water op grote schaal kon worden afgevoerd.

In Nederland, zoals aangegeven in bron [4], was het tot halverwege de vorige eeuw niet overal mogelijk om een rioleringssysteem aan te leggen. In sommige steden waren de toiletvoorzieningen zelfs zeer primitief. Wie in vorige eeuwen door Amsterdam liep, ontkwam niet aan de stank van de grachten. Bij gebrek aan betere voorzieningen moesten inwoners hun ontlasting in de grachten lozen. Dit zorgde vaak voor een uitbraak van besmettelijke ziektes.

Het ontstaan van het moderne rioleringssysteem

De opkomst van moderne rioleringssystemen begon pas in de negentiende eeuw, toen de industriële ontwikkeling en de groei van steden zoals Amsterdam een noodzaak maakten. In bron [9] wordt duidelijk dat de gemeente Amsterdam in de jaren 1832 tot 1866 drie uitbraken van cholera had, wat leidde tot duizenden doden. Het ontbreken van schoon drinkwater en een rioleringssysteem waren de belangrijkste oorzaken. De gemeente Amsterdam vond het voorafgaand aan dergelijke epidemieën, niet haar taak om een riolering aan te leggen. Op zijn best hadden huizen een gemetselde beerput. De meeste bewoners maakten gebruik van een emmertje of een zogenaamd gemakkoffertje, die ze leegden in gracht of goot.

De drie grote uitbraken van cholera in de negentiende eeuw in Amsterdam leidden tot het besef dat er iets moet gebeuren. In 1870 komt er een rioleringssysteem aan de gang, hoewel er nog geen waternetwerk ligt in Amsterdam, biedt het Liernurstelsel een prima oplossing. Dit was een gesloten buizenstelsel waar fecaliën door middel van onderdruk in reservoirs werd opgevangen en van daaruit afgevoerd naar een centraal punt. De fecaliën werden verwerkt tot meststof. Amsterdam had de hoop om met de verkoop van de meststoffen de kosten van het Liernurstelsel werden gedrukt. Helaas leverde het Liernurstelsel leverde zowel technisch als financieel niet de gewenste resultaten.

De overgang naar het gemengde en gescheiden riool

De ontwikkeling van het riolingsysteem ging verder in de jaren 1900. In bron [9] staat dat in 1906 gestart werd met de aanleg van een zogenaamde gemengd rioolstelsel in Amsterdam. Met gemengd wordt bedoeld dat zowel het afval- en regenwater in 1 rioolstelsel werd afgevoerd. In 1930 werd in Amsterdam begonnen met de aanleg van een gescheiden rioolsysteem. In een gescheiden riool wordt afvalwater van huishoudens en bedrijven gescheiden afgevoerd naar de rioolzuiveringsinstallatie. Regenwater wordt meestal apart afgevoerd en op het oppervlakte water geloosd.

Deze technische ontwikkelingen rond het riool in Amsterdam zijn de gezondheidsrisico’s aanvaardbaar gemaakt en kun je weer zwemmen in de Amsterdamse grachten. De technologie van het riolingsysteem heeft dus ook invloed gehad op de hygiëne en het interieurontwerp van de stedelijke ruimtes.

Invloed op interieurontwerp en hygiëne

De aanleg van een rioleringssysteem heeft niet alleen de hygiëne aanzienlijk verbeterd, maar ook de manier waarop ruimtes worden ontworpen. In de loop der eeuwen werden toiletten en afvoerinstallaties steeds geavanceerder. In bron [11] wordt het eerste moderne toilet uitgelegd, dat in 1775 werd geïnitieerd door Alexander Cummings. Zijn grote innovatie was de sifon, een S-vormige pijp waarin schoon water de pot afsloot van het riool. Deze sifon voorkwam dat de geuren uit het toilet omhoog konden kruipen, waardoor de wc voor het eerst zonder problemen bij iemand thuis kon worden geïnstalleerd.

In de jaren 1800 werd het toilet steeds gecompliceerder. In 1849 produceerde Thomas Twyford de eerste toiletten van keramiek. Jaren later bedacht Thomas Crapper de vlotter, waarmee de waterstroom in de spoelbak met een kurk automatisch kon worden afgesloten. De wet van het Britse parlement in 1848 waarin de installatie van toiletten in nieuwe huizen verplicht werd gesteld, was een grote stap voorwaarts. In Nederland werd het toilet pas in 1910 bij wet vastgelegd dat huizen moesten beschikken over een apart toilet.

De moderne toiletten zijn niet alleen hygiënischer, maar ook esthetischer. Het ontwerp van toiletten en afvoerinstallaties heeft een belangrijke invloed gehad op het interieurontwerp van huishoudens, kantoren en openbare ruimtes.

Conclusie

Het riolingsysteem is een belangrijk onderdeel van de menselijke beschaving en heeft de hygiëne en het interieurontwerp in de loop der eeuwen aanzienlijk beïnvloed. Van de eenvoudige afvoerbuizen tot de moderne rioleringssystemen zijn er grote technologische ontwikkelingen geweest. De impact van het riolingsysteem is zichtbaar in de hygiëne, de gezondheid en het interieurontwerp van ruimtes. Het ontwerp van toiletten en afvoerinstallaties heeft een belangrijke invloed gehad op het interieurontwerp van huishoudens, kantoren en openbare ruimtes.

Bronnen

uitvinder