Uitvoering van dakkapellen in historisch en landschappelijk gevoelige gebieden

Inleiding

De uitvoering van dakkapellen in bestaande woningen is een populaire verbouwing die zowel functionele voordelen als esthetische verbeteringen biedt. Echter, in gebieden met een sterk historisch of landschappelijk karakter moet men rekening houden met de regels en richtlijnen die vastgelegd zijn in de lokale ruimtelijke ordening. Deze regels zijn ontworpen om de esthetische en historische samenhang van de omgeving te behouden en te versterken. In dit artikel wordt ingegaan op de specifieke aandachtspunten bij het aanvragen en uitvoeren van een dakkapel in dergelijke gevoelige gebieden, met nadruk op het gebied rondom Breda, zoals beschreven in de bronnen.

Deze regelgeving speelt een belangrijke rol in het behoud van het stedelijk en landelijk beeld. Daarbij is het essentieel om te onthouden dat het plaatsen van een dakkapel niet alleen een technische uitdaging is, maar ook een juridische en esthetische verantwoordelijkheid. In dit artikel worden de relevante aspecten besproken, inclusief het beoordelingskader van de gemeente, het belang van cultuurhistorische waarden en mogelijke toepassingsvoorbeelden in verschillende zones binnen het plangebied.

De rol van de lokale ruimtelijke ordening

De lokale ruimtelijke ordening (LRO) bepaalt de regels voor bouwactiviteiten, inclusief verbouwingen zoals dakkapellen. In het kader van het gebied rond Breda, zoals beschreven in de analysekaarten en welstandseenheden, zijn er specifieke regels die van toepassing zijn op de uitvoering van dergelijke bouwprojecten.

Deelgebieden zoals Steenakker, Krogten, Emmer en Hinterlaken vormen een belangrijk deel van de stad Breda en liggen binnen een zone met stedelijke potentie. In dergelijke zones is de uitvoering van een dakkapel niet automatisch toegestaan. De gemeente Breda stelt eisen aan de inpassing van de verbouwing in de bestaande omgeving, zowel qua vormgeving als qua functie. Dit is onder andere te lezen in de analysekaart van Steenakker, waarin duidelijk is dat dit gebied hoofdzakelijk is ingericht als bedrijventerrein met een ondergeschikte woonfunctie. Een dakkapel in een woonfunctie kan daarom slechts in bepaalde gevallen worden toegestaan, mits de uitstraling en functie van het gebouw niet worden aangestaan.

In het kader van de hoge cultuurhistorische waardenkaart, die een onderdeel vormt van de ruimtelijke ordening, wordt verder ingegaan op de behoudswaarden van het gebied. Wanneer een woning gelegen is in een zone met hoge cultuurhistorische waarde, moet het ontwerp van de dakkapel nauw aansluiten bij de bestaande stijl en materialen. Deze regels zijn niet alleen van toepassing op monumenten, maar ook op gebouwen in een ensemble dat als geheel van cultuurhistorische waarde is.

Onderbouwing en aanvraagproces

Bij een aanvraag voor een dakkapel in een historisch of landschappelijk gevoelig gebied is het noodzakelijk om een gedetailleerde onderbouwing van het project voor te leggen. De gemeente Breda eist dat de aanvraagformulering duidelijk maakt hoe de verbouwing aansluit bij de omgevingswaarden en of er sprake is van een harmonische inpassing. Dit geldt met name voor gebieden zoals de Lage Vuchtpolder en het buitengebied van Teteringen, waar de openheid en de natuurlijke structuur een grote waarde vormen.

Bijvoorbeeld in de Aa of Weerijsbeekdal, waar de openheid van het beekdal een belangrijk kenmerk is, kan het aanbrengen van een dakkapel bepalend zijn voor de visuele integriteit. In dergelijke zones dient het project te worden onderbouwd met een visuele analyse en eventueel met een verklaring van de bouwmeester of architect.

Daarnaast is het belangrijk om rekening te houden met de bestaande bouwstijl en de typologie van de woning. In de jaren ’60 en ’70 zijn in bepaalde delen van Breda wijkontwikkelingen gerealiseerd met vrijstaande woningen en lanen met strakke rijen bomen. In dergelijke zones is een dakkapel die niet past bij de bestaande typologie van de woning, zoals bijvoorbeeld een uitstekende glazen kamer, mogelijk niet toegestaan.

Aansluiting bij de omgeving

Een dakkapel moet niet alleen technisch betrouwbaar zijn, maar ook visueel passen binnen het stedelijke of landelijke beeld. In de analysekaarten is duidelijk te lezen dat bepaalde zones, zoals het gebied rond de Meester Bierensweg of in het buitengebied van Teteringen, een specifieke stedenbouwkundige samenhang vertonen. In dergelijke zones is het belangrijk dat de verbouwing in stijl en uitstraling past bij de bestaande bebouwing.

In het kader van de Drie Hoefijzers noord, waar een herontwikkeling van het gebied heeft plaatsgevonden, is het een voorbeeld van hoe een dakkapel kan worden ingevuld op een manier die aansluit bij de karakteristieken van het omringende stedelijk gebied. Hier is een woningbouwcomplex ontwikkeld met een mix van woningtypes, een private binnentuin en een gestructureerde ordening van gebouwen. In dergelijke zones is het mogelijk om een dakkapel te realiseren, mits de inpassing in het gebouw en het straatbeeld goed is uitgevoerd.

Stijl en materialen

De keuze van materiaal en vormgeving van de dakkapel is van groot belang. In zones met hoge cultuurhistorische waarde is het aanbevolen om te kiezen voor materialen die qua kleur, textuur en vorm aansluiten bij de bestaande daken. In het kader van de cultuurhistorische waardenkaart is verder ingegaan op de betekenis van de bestaande bouwgezichten, bouwstijlen en materialen. Bijvoorbeeld in de wijk Ulvenhout, waar vrijstaande woningen met een parkachtig karakter voorkomen, is het aanbevolen om dakkapellen te ontwerpen die qua vormgeving en materiaalkeuze passen bij de bestaande woningtypologie.

Daarnaast is het belangrijk om rekening te houden met de omgevingswaarden van het gebied. In het beekdal van de Aa of Weerijs, waar de openheid en de natuurlijke randen een waardevolle kenmerk zijn, kan een dakkapel die uitstijgt boven het dakhuiswerk het visuele effect van het beekdal negatief beïnvloeden. In dergelijke gevallen is het aanbevolen om lage, goed ingevulde dakkapellen te ontwerpen die qua hoogte en vorm passen binnen het bestaande gebouwbeeld.

Technische uitvoering en bouwmethoden

Naast de esthetische en juridische aspecten is de technische uitvoering van een dakkapel van groot belang. In de analysekaarten en welstandseenheden is duidelijk te lezen dat het bouwlandschap van Breda een variatie vertoont qua bouwmethoden en typologieën. In sommige zones is het aan te raden om traditionele bouwmethoden te gebruiken, terwijl in andere zones moderne oplossingen mogelijk zijn.

Een dakkapel die wordt uitgevoerd in een historisch stadsdeel dient bijvoorbeeld te worden gerealiseerd met traditionele materialen zoals zandsteen, hout of keramische dakpannen. In moderne zones, zoals de herontwikkelde gebieden rond het spoor, is het toegestaan om gebruik te maken van modernere materialen zoals glas, metaal of kunststof, mits deze passen binnen de bestaande stijl en vormgeving.

Isolatie en energie-efficiëntie

Een moderne dakkapel moet ook voldoen aan de huidige eisen rondom isolatie en energie-efficiëntie. In de analysekaart van Steenakker is verder ingegaan op de toekomstige ontwikkeling van het gebied, waarin sprake is van een versterking van de kwaliteit van de bebouwing. Dit houdt in dat dergelijke verbouwingen als een dakkapel ook moeten voldoen aan hoge eisen rondom duurzaamheid.

Het aanbrengen van een dakkapel kan bijdragen aan een betere warmte-isolatie van het gebouw, mits de dakkapel goed is geïsoleerd en de bestaande dakenstructuur is meegenomen in de verbouwing. In zones met een hoge cultuurhistorische waarde kan het gebruik van moderne isolatiematerialen echter beperkt zijn, mits er sprake is van een historische bouwconstructie.

Voorbeelden en casusonderzoek

In het kader van het aanbrengen van een dakkapel is het zinvol om rekening te houden met bestaande voorbeelden van vergelijkbare projecten. In het gebied van de Drie Hoefijzers noord is bijvoorbeeld een dakkapel uitgevoerd in een woningbouwcomplex met een mix van woningtypologieën. De dakkapel werd uitgevoerd op een manier die qua hoogte en vorm past binnen het bestaande bouwgezicht. De dakkapel is opgenomen in de plint van het gebouw en heeft daardoor geen negatieve invloed op het straatbeeld.

In het kader van de wijk Ulvenhout, waar vrijstaande woningen en een parkachtige indeling van de woonstraten voorkomen, is een dakkapel uitgevoerd met traditionele materialen en vormgeving. De dakkapel is opgenomen in het bestaande dakhuiswerk en heeft daardoor geen negatieve invloed op het stedelijk beeld. De inpassing is hierbij goed gescoord in de visuele analyse die de gemeente heeft uitgevoerd.

Conclusie

Het aanbrengen van een dakkapel in historisch of landschappelijk gevoelige gebieden vereist een zorgvuldige aanpak die rekening houdt met zowel de juridische, esthetische als technische aspecten. In het kader van de lokale ruimtelijke ordening en de cultuurhistorische waardenkaart is duidelijk te lezen dat het beeld van de stad Breda en haar omgeving een grote waarde heeft. Deze waarde moet worden behouden en versterkt bij het uitvoeren van verbouwingen zoals een dakkapel.

In het aanvraagproces is het essentieel om een gedetailleerde onderbouwing te leveren die aantoont dat de verbouwing past in het bestaande beeld. Dit geldt met name voor zones met een hoge cultuurhistorische waarde of een open landschappelijke structuur. De keuze van materiaal en vormgeving is hierbij van groot belang.

Daarnaast is het belangrijk om rekening te houden met de technische uitvoering van de dakkapel, zowel qua isolatie als qua bouwmethoden. In moderne zones kan het gebruik van moderne materialen toegestaan zijn, mits deze passen binnen het bestaande stedelijke of landelijke beeld.

Door een zorgvuldige benadering en het behoud van de omgevingswaarden bij de uitvoering van een dakkapel, kan de verbouwing bijdragen aan een duurzame en esthetisch aantrekkelijke woning, zonder de integriteit van het stedelijk of landelijke beeld te schaden.

Bronnen

1. Steenakker