Verkoudheid: Oorzaak, verspreiding en behandeling

Published by Redactie on juli 5, 2025 | Category riolering

Verkoudheid is een veelvoorkomende infectieziekte van de bovenste luchtwegen, die meestal wordt veroorzaakt door virussen. De meest voorkomende verwekker is het rhinovirus, dat verantwoordelijk is voor 30 tot 80% van alle gevallen. Daarnaast kunnen ook andere virussen zoals het coronavirus, het menselijke para-influenzavirus, het menselijke respiratoir syncytieel virus, adenovirussen, enterovirussen en metapneumovirussen een verkoudheid veroorzaken. In totaal zijn er meer dan tweehonderd verschillende virussen die in verband worden gebracht met verkoudheid.

Verspreiding van verkoudheid

De overdracht van verkoudheidsvirussen gebeurt vooral op twee manieren: via druppeltjes in de lucht en via direct contact met besmette voorwerpen. Bij het hoesten, niezen of spreken worden druppeltjes in de lucht verspreid, waardoor anderen deze kunnen inademen. Daarnaast kan het virus ook worden overgedragen via de handen, bijvoorbeeld bij het aanraken van een besmette deurknop of keukenapparaat. De virussen kunnen in de omgeving overleven en zo worden ze overgedragen van de handen naar de ogen of de neus, waar de infectie plaatsvindt.

In kinderdagverblijven en op school is de kans op besmetting groter, omdat daar veel kinderen met weinig weerstand onder vaak slechte hygiënische omstandigheden dicht bij elkaar zitten. De infecties worden dan meegenomen naar andere gezinsleden thuis. Er is geen bewijs dat luchtrecirculatie tijdens lijnvluchten een manier van overdracht is. Verkoudheid door het rinovirus is het besmettelijkst gedurende de eerste drie dagen dat de symptomen optreden. Daarna neemt het risico van infectie sterk af.

Symptomen van verkoudheid

De symptomen van verkoudheid omvatten hoesten, keelpijn, neusverstopping, een loopneus (rinorroe), hoofdpijn en lichte koorts. De symptomen ontstaan meestal geleidelijk en houden gemiddeld vijf tot tien dagen aan. Bij verkoudheid is het slijm vaak voller van structuur en gekleurd. De klachten kunnen ook variëren per persoon, afhankelijk van de aard van het virus en de lichaamssamenstelling.

Verkoudheid kan ook een symptoom zijn van het coronavirus. Bij kinderen kunnen er ook oorpijn en lichte koorts bij horen. Bij een verkoudheid is het vaak nodig om het lichaam te laten werken aan het oplossen van het virus. Het afweersysteem moet actief zijn om het virus te bestrijden, waardoor een verkoudheid meestal ongeveer een week duurt.

Behandeling en zelfzorg

Er is geen geneesmiddel tegen verkoudheid, maar er zijn wel manieren om de symptomen te verlichten. Pijnstillers kunnen helpen bij hoofdpijn en koorts. Decongestiva, zoals efedrine, fenylefrine en oxymetazoline, kunnen de neus helpen vrijmaken. Een hoestdrank kan gebruikt worden bij een geïrriteerde keel. Neussprays en hoestdrankjes kunnen de symptomen verlichten, maar zijn vaak niet erg effectief en zorgen er niet voor dat de verkoudheid korter duurt.

Een aantal praktische tips om de genezing te ondersteunen zijn: veel water drinken, geen alcohol drinken, stress voorkomen, warm aankleden, voldoende rusten, kippensoep eten en vitaminerijk voedsel eten. Stomen kan helpen bij het verlichten van de luchtwegen, maar versnelt de genezing niet. Een warme douche kan een alternatief zijn voor een stoombad.

Aanpak en preventie

Verkoudheid is besmettelijk vanaf het moment dat de eerste klachten ontstaan. De incubatietijd, oftewel de periode tussen het oplopen van het virus en het moment waarop je ziek wordt, is 2 tot 3 dagen. De virussen kunnen langdurig overleven in de omgeving, waardoor de kans op besmetting groter is. Het is daarom belangrijk om hygiëne te handhaven, zoals het vaak wassen van de handen en het vermijden van het aanraken van ogen, mond en neus.

Om de verspreiding van verkoudheid te beperken, is het aan te raden om uit de buurt te blijven van mensen die verkouden zijn. Als er verkoudheid heerst in je omgeving, is de kans groot dat je het verkoudheidsvirus aan je handen krijgt. Zorg dan dat je je neus, mond en ogen zo min mogelijk aanraakt. Daarnaast is het belangrijk om voorwerpen die door vele handen worden aangeraakt, regelmatig schoon te maken.

Verkoudheid bij kinderen

Kinderen raken in de eerste levensjaren vaak tien keer per jaar verkouden. Dit komt doordat ze nog geen volledig ontwikkeld immuunsysteem hebben en veel contact hebben met andere kinderen en volwassenen. De meeste verkoudheden verdwijnen vanzelf, maar soms is de verkoudheid complex en veroorzaakt ze andere symptomen. Verkoudheid bij baby’s duurt twee weken. Als het kind voldoende drinkt, niet suf of benauwd is en de koorts niet langer dan drie dagen aanhoudt, is er geen noodzaak om naar de huisarts te gaan. Raadpleeg altijd je huisarts wanneer je baby jonger is dan drie maanden en naast verkoudheid ook koorts heeft.

Conclusie

Verkoudheid is een veelvoorkomende infectieziekte van de bovenste luchtwegen, meestal veroorzaakt door virussen. De meest voorkomende verwekker is het rhinovirus. De verspreiding gebeurt via druppeltjes in de lucht of via direct contact met besmette voorwerpen. De symptomen omvatten hoesten, keelpijn, neusverstopping, een loopneus, hoofdpijn en lichte koorts. De behandeling bestaat uit het verlichten van de symptomen en het ondersteunend werken aan het immuunsysteem. Preventie is belangrijk om de verspreiding van verkoudheid te beperken. Bij kinderen is het belangrijk om de juiste zorg te bieden en eventuele complicaties te voorkomen.