Lucht-water warmtepomp: Werking, voordelen en toepassingen in woningen

Published by Redactie on september 23, 2025 | Category warmtepomp

Een lucht-water warmtepomp is tegenwoordig een steeds populairder keuze voor de verwarming en koeling van woningen. Deze warmtepomp combineert milieuvriendelijkheid, energieefficiëntie en functionele voordelen. In dit artikel wordt uitgebreid ingegaan op de werking van een lucht-water warmtepomp, de verschillende typen (zoals monoblok en split), het rendement gemeten in COP (Coefficient of Performance), de voordelen t.o.v. andere warmtepomptypen en de toepassing in de praktijk. Ook worden de installatieaspecten en subsidies belicht, zodat bouwmeesters, renovateurs en woningeigenaars een duidelijk overzicht krijgen.

Wat is een lucht-water warmtepomp?

Een lucht-water warmtepomp onttrekt warmte uit de buitenlucht en gebruikt deze om water te verwarmen, dat vervolgens via het verwarmingssysteem van een woning wordt gebruikt voor verwarming (via radiatoren of vloerverwarming) en warm tapwater. Deze warmtepomp is een van de meest gebruikte verwarmingsystemen vanwege de relatief lage investeringskosten, de flexibiliteit in toepassing en de mogelijkheid om zowel verwarming als koeling te leveren.

Het verschil met een lucht-lucht warmtepomp (airco) is dat een lucht-water warmtepomp de warmte via water distribueert, terwijl een lucht-lucht warmtepomp direct in de lucht van een kamer verwarmt of koelt. De lucht-water variant is daarom geschikter als hoofdverwarmingssysteem, ook in combinatie met warm tapwater.

Werking van een lucht-water warmtepomp

De werking van een lucht-water warmtepomp kan worden samengevat in enkele stappen:

Warmte opname uit de buitenlucht: De buitenunit van de warmtepomp bevat een ventilator en een warmtewisselaar (verdamper), waar warme lucht uit de omgeving wordt opgenomen.
Koelmiddel verdamping: Het opgenomen koelmiddel verdampt in de verdamper bij lage temperatuur.
Compressie en temperatuurverhoging: De damp wordt samengeperst door een compressor, waardoor de temperatuur aanzienlijk stijgt.
Warmteoverdracht aan water: Het hete koelmiddel geeft zijn warmte af in een tweede warmtewisselaar (condensor), waar het water wordt opgewarmd.
Cyclus herhaling: Het koelmiddel condenseert en keert terug naar de verdamper om het proces opnieuw te beginnen.

Deze cyclus werkt ook bij lage buitentemperaturen, omdat de warmtepomp in staat is om warmte uit de lucht te onttrekken zelfs bij temperaturen onder nul graden Celsius.

Monoblok versus split-uitvoering

Er zijn twee hoofdtypen uitvoeringen van lucht-water warmtepompen: monoblok en split.

Monoblok

Bij een monoblok-uitvoering bevinden alle onderdelen van de warmtepomp – inclusief de compressor, ventilator en warmtewisselaars – zich in één enkele binnenunit. De verbindingsbuizen tussen binnen- en buitenruimte zijn enkel met water gevuld, waardoor de installatie sneller en eenvoudiger verloopt. Een monoblok is ook het stillest in werking en kan dichter bij de leefruimte worden geplaatst.

Voordeel van een monoblok: - Geen koelkringloop met koelmiddel buiten de warmtepomp. - Geen koelcertificaat vereist voor de installateur. - Eenvoudigere installatie.

Split

Een split-uitvoering bestaat uit een binnenunit en een buitenunit. De buitenunit bevat alle onderdelen die geluid produceren, zoals de compressor en ventilator. De binnenunit is daardoor compact en stil. Een split-uitvoering biedt bovendien de mogelijkheid tot omkeerbare werking, zodat de warmtepomp niet alleen verwarmt, maar ook in de zomer koeling kan leveren via convectoren of oppervlaktekoeling.

Voordeel van een split: - Verlaagde geluidniveaus in de woning. - Mogelijkheid tot koeling. - Flexibiliteit in plaatsing van de buitenunit.

Let op: Bij de installatie van een split-uitvoering is een erkend koelspecialist nodig, omdat de koelkringloop afgesloten moet worden.

Rendement: COP-waarde en efficiëntie

Het rendement van een lucht-water warmtepomp wordt uitgedrukt in de Coefficient of Performance (COP), wat het verhoudingsgetal is tussen het afgegeven vermogen en het toegevoegde elektriciteitsverbruik. Hoe hoger de COP-waarde, hoe efficiënter de warmtepomp werkt.

Voorbeeld COP-waarden:

Bij een buitentemperatuur van 7 °C naar een afgifte van 35 °C: COP ≈ 4,4
Bij 7 °C naar 45 °C: COP ≈ 3,6

De COP-waarde daalt wanneer de buitentemperatuur lager is of wanneer de afgifte-temperatuur hoger ligt. Dit betekent dat de warmtepomp efficiënter werkt bij hogere buitentemperaturen en lagere verwarmingsniveaus.

Voordelen van een lucht-water warmtepomp

Milieuvriendelijk

Lucht-water warmtepompen gebruiken vaak milieuvriendelijke koelmiddelen en produceren geen verbrandingsproducten, zoals koolstofdioxide of stikstofoxiden. Daarnaast draagt het gebruik van een warmtepomp bij aan een lagere CO₂-uitstoot ten opzichte van traditionele verwarmingsystemen.

Energie-efficiënt

Een warmtepomp gebruikt elektriciteit om warmte te onttrekken aan de omgeving, waardoor de energieopbrengst hoger is dan bij verbrandingsinstallaties. Bijvoorbeeld: een COP van 4 betekent dat voor elke 1 kWh elektriciteit er 4 kWh warmte wordt geleverd.

Duurzaam en toekomstbestendig

Lucht-water warmtepompen voldoen aan de huidige en toekomstige wettelijke eisen rondom energiezuinigheid en klimaatneutraal bouwen. Ze zijn een geschikte keuze voor passieve huizen of renovaties met energiezuinige doelstellingen.

Veelzijdig toepasbaar

Bijna elke woning is geschikt voor een lucht-water warmtepomp. Er is geen specifieke grondstructuur of bodemtemperatuur nodig zoals bij een bodem-water warmtepomp. Ook is het niet nodig om een diepe gracht of put aan te leggen.

Subsidies en belastingvoordelen

In Nederland zijn er diverse subsidies beschikbaar voor de aanschaf van een warmtepomp, zoals de Subsidie Warmte (SW) of regionale programma’s. Daarnaast kan het gebruik van een warmtepomp leiden tot een lagere energielast op de energie- en CO₂-rekening.

Installatie en onderhoud

Bij de installatie van een lucht-water warmtepomp dient rekening te worden gehouden met de volgende aspecten:

Locatie van de buitenunit

De buitenunit moet op een stabiele en toegankelijke locatie worden geplaatst. Dit kan op een terras, muur of in de tuin. De afstand tot de woning en leefruimte is afhankelijk van het geluidniveau en de luchtcirculatie.

Aansluiting op het verwarmingssysteem

De warmtepomp moet correct worden aangesloten op de verwarmingsinstallatie (radiatoren of vloerverwarming) en eventueel een buffervat of warmwaterboiler. Een professionele installateur moet deze verbindingen zorgvuldig aanbrengen.

Onderhoud

Lucht-water warmtepompen vereisen weinig onderhoud, maar regelmatige inspecties en schoonmaak van de buitenunit (filter en ventilator) zijn aanbevolen. Bij split-uitvoering is het ook belangrijk om de koelkringloop en compressoren te controleren.

Toepassing in de praktijk

Lucht-water warmtepompen zijn geschikt voor zowel woningen als commerciële gebouwen. Voor woningen zijn er verschillende producten beschikbaar, zoals:

Aquarea High Performance: Geschikt voor verwarming, warm tapwater en eventueel koeling.
Vitocal lucht/water warmtepompen: Beschikbaar in monoblok of split-uitvoering.
Hybrox van Alpha innotec: Werkt met natuurlijk koelmiddel en is geschikt voor hybride of all-electric opstellingen.

De keuze van het juiste model hangt af van het energieverbruik, het type verwarmingssysteem en de ruimtelijke situatie van de woning.

Samenvatting

Een lucht-water warmtepomp is een efficiënte, milieuvriendelijke en veelzijdige oplossing voor het verwarmen en koelen van woningen. Het onttrekt warmte uit de buitenlucht en gebruikt deze om water op te warmen, wat vervolgens via het verwarmingssysteem wordt gebruikt. Er zijn twee hoofdtypen uitvoeringen: monoblok en split, elk met hun eigen voor- en nadelen. Het rendement van een warmtepomp wordt uitgedrukt in de COP-waarde, die aangeeft hoe efficiënt de warmtepomp werkt. De installatie vereist een professionele aannemer en kan eventueel voordelen opleveren via subsidies. Voor woningeigenaren, bouwmeesters en renovateurs is een lucht-water warmtepomp een slimme keuze voor de toekomst.