Warmtepomp en Radiatoren: Combinatie Moeilijk of Mogelijk?

De overgang van een traditionele gasgestookte CV-ketel naar een warmtepomp brengt veel voordelen met zich mee, zoals lagere CO₂-uitstoot, toekomstbestendigheid en langere levensduur. Toch blijft velen in twijfel: is het mogelijk om een warmtepomp te combineren met bestaande radiatoren? In deze artikel geef ik een gedetailleerde uitleg over de mogelijkheden en eisen rondom het combineren van warmtepompen en radiatoren, op basis van actuele en betrouwbare informatie.

Inleiding

Een warmtepomp is een systeem dat warmte uit de omgeving (lucht, bodem of grondwater) haalt en gebruikt om woningen te verwarmen en warm water te leveren. Het is een duurzame en energie-efficiënte oplossing die steeds populairder wordt in Nederland. Echter, het combineren van een warmtepomp met bestaande radiatoren is niet altijd vanzelfsprekend. Dit heeft te maken met het feit dat een warmtepomp werkt met een lagere aanvoertemperatuur dan een traditionele CV-ketel, wat gevolgen heeft voor de warmteafgifte via radiatoren.

De vraag die dan centraal staat is: hoe kun je bepalen of je bestaande radiatoren geschikt zijn voor een warmtepomp? En wat zijn de mogelijke aanpassingen die je kunt doen als dat niet het geval is?

In deze artikel worden de technische principes van warmtepompen toegelicht, wordt ingegaan op de rol van radiatoren, en worden aanbevelingen gegeven voor het combineren van beide systemen. De focus ligt op feiten die zijn afgeleid uit betrouwbare bronnen en praktische voorbeelden uit de bouwpraktijk.

Hoe werkt een warmtepomp?

Een warmtepomp functioneert op een principe dat vergelijkbaar is met een koelkast, maar dan in omgekeerde richting. In plaats van warmte uit een ruimte te halen en af te voeren, haalt een warmtepomp warmte uit de omgeving en brengt deze naar binnen. Dit gebeurt via een cyclus van opname, compressie, warmteafgifte en expansie.

Volgens de uitleg van expert Jan Hoogmartens van Viessmann, werkt een warmtepomp als volgt:

1. Warmteopname: Een ventilator of circulatiesysteem haalt warmte uit de omgeving – lucht, grondwater of bodem.
2. Compressie: Het koelmiddel verdampt bij lage temperatuur en wordt samengeperst, waardoor de temperatuur stijgt.
3. Warmteafgifte: De verwarmde damp geeft energie af aan het verwarmingssysteem, zoals radiatoren of vloerverwarming.
4. Expansie en herhaling: Het koelmiddel koelt af en de cyclus herhaalt zich.

De efficiëntie van deze cyclus hangt sterk af van het ontwerp van het koelcircuit en de kwaliteit van de componenten. Een goed ontworpen warmtepomp garandeert stille werking, weinig trillingen en een lange levensduur.

Warmtepomp en Radiatoren: Belang van Aanvoertemperatuur

Een van de belangrijkste technische kenmerken van een warmtepomp is de aanvoertemperatuur. Traditionele gasgestookte CV-ketels werken meestal met aanvoertemperaturen van 65°C tot 80°C. Een warmtepomp daarentegen functioneert met lagere temperaturen, meestal tussen de 35°C en 50°C. Dit betekent dat radiatoren, die zijn ontworpen voor hogere temperaturen, minder efficiënt warmte afgeven bij lagere aanvoerwaarden.

Om te bepalen of je radiatoren geschikt zijn voor een warmtepomp, kun je de zogenaamde 50-graden-test uitvoeren. Hierbij stel je de aanvoertemperatuur van je CV-ketel in op 50°C en de thermostaat op de gewenste kamertemperatuur, bijvoorbeeld 21°C. Blijft je woning warm onder deze omstandigheden, zelfs bij koud weer, dan is het aannemelijk dat je radiatoren geschikt zijn voor een warmtepomp.

Deze test is ook nuttig als je simpelweg wilt testen of je woning goed geïsoleerd is en of je huidige systeem energie kunt besparen.

Rol van Isolatie en Rendement

Een warmtepomp functioneert het efficiëntst in een goed geïsoleerde woning. Hoe minder warmteverlies een woning heeft, hoe minder warmte er moet worden aangevoerd. Dit verlaagt zowel het energieverbruik als de energiekosten. Bovendien leidt het tot een hoger warmtecomfort.

Dus, voordat je overgaat op een warmtepomp, is het verstandig om te kijken of er nog mogelijkheden zijn voor extra isolatie. Denk aan het aanbrengen van extra isolatie in de muren, het dakraam of de vloeren. Ook het gebruik van lage temperatuur afgiftesystemen, zoals vloerverwarming of lage temperatuur radiatoren, kan het rendement van de warmtepomp aanzienlijk verbeteren.

Aanpassingen aan Radiatoren

Als blijkt dat je bestaande radiatoren niet voldoen aan de eisen van een warmtepomp, zijn er enkele aanpassingen mogelijk. Deze variëren van klein tot groot en kunnen afhankelijk van de situatie het verschil maken tussen een succesvolle en een ongeschikte installatie.

1. Grotere of extra radiatoren

Een eenvoudige en effectieve oplossing is het installeren van grotere of extra radiatoren. Hiermee wordt de oppervlakte vergroot die beschikbaar is voor warmteafgifte, wat compenseert voor de lagere aanvoertemperatuur. Deze aanpassing is vooral geschikt voor woningen met een hoge warmtebehoefte of een beperkt aantal bestaande radiatoren.

2. Kermi-radiatoren met therm-x2-technologie

Een innovatieve oplossing zijn de Kermi-radiatoren met therm-x2-technologie. Deze radiatoren zijn ontworpen om efficiënt te werken bij lage aanvoertemperaturen. Het unieke ontwerp zorgt voor snelle opwarming en een maximaal warmtestraal, waardoor het comfort vergroot wordt. Daarnaast passen deze radiatoren goed in diverse interieurstijlen en zijn ze geschikt voor zowel CV-systemen als warmtepompen.

3. Elektrische radiatoren als aanvulling

In sommige gevallen is het verstandig om elektrische radiatoren toe te passen als aanvulling op een warmtepomp. Dit is bijvoorbeeld het geval in ruimtes waar extra snelheid van warmteafgifte gewenst is, zoals de badkamer. Elektrische radiatoren kunnen ook voorzien zijn van handdoekverwarmingsfuncties, wat extra comfort biedt. Het is echter belangrijk om hierbij voorzichtig te zijn, aangezien dit extra elektriciteitsverbruik betekent.

4. Vloerverwarming in combinatie met radiatoren

Vloerverwarming is een ideale aanvulling op warmtepompen. Het werkt met zeer lage aanvoertemperaturen en zorgt voor een gelijkmatige warmteverdeling in de woning. In combinatie met radiatoren kan vloerverwarming het warmtecomfort verder verbeteren, terwijl het ook het rendement van de warmtepomp verhogen.

Hybride Oplossingen

Niet altijd is een volledig elektrische warmtepomp de beste keuze. In koude winters of in woningen met hoge warmtebehoefte kan een hybride warmtepomp een betere oplossing zijn. Dit is een systeem dat bestaat uit een warmtepomp en een HR-ketel op gas. Op koude dagen of wanneer extra warm water nodig is, neemt de HR-ketel automatisch het over. Dit zorgt voor een beter rendement en vermindert het risico op onvoldoende verwarming.

Hybride systemen zijn vooral geschikt voor woningen die niet volledig zijn geïsoleerd of waar de huidige verwarmingsinstallatie niet in staat is om met lage aanvoertemperaturen te functioneren.

Keuze van de Juiste Warmtepomp

De keuze van de juiste warmtepomp hangt af van verschillende factoren, zoals de grootte van de woning, het type verwarmingssysteem, het isolatie-niveau en de gewenste warmteafgifte. Er zijn verschillende typen warmtepompen beschikbaar, waaronder:

• Lucht-water warmtepompen: haalt warmte uit de lucht en brengt deze naar binnen.
• Water-water warmtepompen: haalt warmte uit grondwater of oppervlaktewater.
• Grond-water warmtepompen: haalt warmte uit de bodem via grondstaven.

De meest populaire optie is de lucht-water warmtepomp, vooral omdat deze eenvoudig te installeren is en weinig ruimte inneemt. Echter, in gebieden met veel grondwater kan een water-water warmtepomp efficiënter zijn.

Voorbeelden van warmtepompen die geschikt zijn voor combinatie met radiatoren zijn de Remeha Elga Ace Warmtepomp en de Nefit-Bosch Compress 5800i AW Warmtepomp. Deze modellen zijn ontworpen voor het werken met lage aanvoertemperaturen en zijn geschikt voor woningen met bestaande radiatoren, mits deze zijn getest en eventueel aangepast.

Advies Tijdens de Installatie

Het combineren van een warmtepomp met bestaande radiatoren vereist niet alleen technische kennis, maar ook een goed begrip van het energieverbruik en het warmtecomfort in de woning. Daarom is het verstandig om diverse installateurs te raadplegen voor een goed advies. Een ervaren installateur kan bepalen of je radiatoren geschikt zijn en welke aanpassingen nodig zijn.

Daarnaast is het belangrijk om een warmtetechnisch advies of een energielabel op te vragen. Deze documenten geven inzicht in de warmtebehoefte van de woning en de mogelijkheden voor verbetering. Ze kunnen ook helpen bij het kiezen van de juiste warmtepomp en het bepalen van eventuele isolatieverbeteringen.

Conclusie

De combinatie van een warmtepomp en bestaande radiatoren is mogelijk, maar vereist een aantal voorwaarden. De meeste radiatoren zijn ontworpen voor hoge aanvoertemperaturen, terwijl warmtepompen functioneren met lagere temperaturen. Dit betekent dat radiatoren soms aangepast moeten worden om optimaal te functioneren met een warmtepomp.

Een goed uitgevoerde 50-graden-test kan helpen bij het bepalen van de geschiktheid van bestaande radiatoren. Daarnaast zijn aanpassingen zoals het installeren van grotere of extra radiatoren, het gebruik van vloerverwarming of het toepassen van speciale radiatoren zoals Kermi-radiatoren met therm-x2-technologie, effectieve oplossingen. In sommige gevallen kan een hybride warmtepomp de beste keuze zijn, vooral in koude winters of in woningen met hoge warmtebehoefte.

Omdat de efficiëntie van een warmtepomp sterk afhankelijk is van het isolatie-niveau van de woning, is het verstandig om vooraf te kijken naar mogelijkheden voor extra isolatie. Dit vermindert het warmteverlies en zorgt voor een hoger comfort.

Het combineren van warmtepompen en radiatoren is dus een realistische optie, maar vereist wel een goed doordachte aanpak, professioneel advies en eventuele aanpassingen. Door deze stappen te volgen, kun je ervoor zorgen dat jouw warmtepomp niet alleen functioneert, maar ook efficiënt en comfortabel is in gebruik.

Bronnen

1. Warmtepomp – Drents Energie Lokaal
2. Warmtepompen – Technische Unie
3. Combineer radiatoren met warmtepompen – Instamat
4. Hoe werkt een warmtepomp – Viessmann