Warmtepomp voor warm water: Duurzame oplossing voor verwarming en sanitair water

Published by Redactie on september 24, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Een warmtepomp is tegenwoordig een steeds populaire keuze voor duurzame verwarming en voorbereiding van warm tapwater in woningen. In dit artikel wordt ingegaan op warmtepompsystemen die specifiek geschikt zijn voor het opwekken van warm water, inclusief de technische werking, de verschillende soorten, de voordelen en nadelen, en de toepassing in de woningbouw. Op basis van de voorliggende bronnen wordt een overzicht gegeven van de technische en praktische aspecten van warmtepompen voor warm water, met een focus op duurzaamheid, efficiëntie en mogelijkheden voor combinatie met andere energiebronnen zoals zonnepanelen.

Wat is een warmtepomp voor warm water?

Een warmtepomp voor warm water is een technische installatie die warmte uit de omgeving (lucht, grond of water) opneemt en deze omzet in warm water dat gebruikt kan worden voor sanitair doel, zoals douchen, koken of het verwarmen van het huis. Het proces is vergelijkbaar met dat van een koelkast, waarbij warmte uit het ene milieu wordt verplaatst naar een ander, maar in dit geval wordt de warmte gebruikt om water op te warmen.

Er zijn verschillende varianten van warmtepompen voor warm water, zoals lucht-water-, water-water- en hybride warmtepompen. De keuze hangt af van factoren als het energieverbruik van de woning, de beschikbare ruimte, de isolatiegraad en het budget.

Werking van een warmtepomp voor warm water

De werking van een warmtepomp voor warm water kan worden samengevat in drie stappen:

Warmteopname: De warmtepomp haalt warmte op uit de lucht, de grond of het grondwater via een warmtewisselaar.
Compressie en opwarming: Het warmtedragende medium (meestal een gas zoals R410a of R32) wordt geëxpandeerd en gecomprimeerd, waardoor de temperatuur stijgt.
Afvoer van warmte: De warmte wordt afgegeven aan het water in een voorraadvat of direct in het sanitair water.

Door deze cyclus kan een warmtepomp meerdere kilowattuur aan warmte genereren per kilowattuur elektriciteit, waardoor het een efficiënte oplossing is.

Soorten warmtepompen voor warm water

Er zijn drie hoofdcategorieën van warmtepompen voor warm water, op basis van de bron van de warmte en de manier waarop deze wordt gebruikt. Elke categorie heeft voor- en nadelen, afhankelijk van de situatie van de woning.

1. Volledig elektrische warmtepomp (all-electric)

Een volledig elektrische warmtepomp zorgt zowel voor de verwarming van het huis als voor het opwekken van warm tapwater. Dit type warmtepomp vervangt traditionele cv-ketels volledig en is geschikt voor goed geïsoleerde woningen.

Voordelen:
- Geen gebruik van gas, wat leidt tot CO2-reductie.
- Mogelijkheid tot energiebesparing van tot 70% ten opzichte van gasverwarming.
- Kwalitatief hoogwaardig warm water.
- Goed te combineren met zonnepanelen voor zelfvoorzienendheid.
Nadelen:
- Hogere investeringskosten in vergelijking met een hybride warmtepomp.
- Geen buffer mogelijk bij plotselinge toename van warmtebehoefte.
- Kan minder efficiënt werken bij zeer lage buitentemperaturen.

2. Hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp werkt in combinatie met een traditionele cv-ketel. In de meeste gevallen zorgt de warmtepomp voor de verwarming in de woning, terwijl de cv-ketel verantwoordelijk is voor het opwekken van warm tapwater.

Voordelen:
- Lagere installatiekosten in vergelijking met een volledig elektrische warmtepomp.
- Behoud van de bestaande verwarmingsinstallatie.
- Snelle en betrouwbare warmteterugwinning in het tapwater.
- Goed functioneren in slecht geïsoleerde woningen.
Nadelen:
- Nog steeds gebruik van gas, wat leidt tot CO2-uitstoot.
- Geen volledige duurzaamheid.
- Beperkte energiebesparing op het tapwater.

3. Water-water warmtepomp

Een water-water warmtepomp haalt warmte uit het grondwater of oppervlaktewater en gebruikt deze om het sanitair water op te warmen. Deze variant is geschikt voor situaties waar grotere volumes warm water nodig zijn, zoals in grote gezinnen of in commerciële toepassingen.

Voordelen:
- Hoger rendement in vergelijking met lucht-water warmtepompen.
- Lage energieverbruik dankzij het stabiele warmtebron.
- Goed te combineren met zonnepanelen voor extra energiebesparing.
- Grote voorraadvattechnologie mogelijk voor constante warmtapcapaciteit.
Nadelen:
- Hoogere investeringskosten vanwege het boringproces.
- Vereist een milieuvergunning bij het gebruik van verticale boringen.
- Meer ruimte nodig voor de installatie van de warmtewisselaar en het voorraadvat.

Voorraadvat vs. directe opwarming

Een belangrijk keuzeaspect bij warmtepompen voor warm water is of het systeem een voorraadvat bevat of niet. Een voorraadvat is een reservoir waarin warm water opgeslagen kan worden, waardoor het altijd beschikbaar is, ook wanneer de warmtepomp niet in werking is. Daarentegen worden directe warmtepompen zonder voorraadvat gebruikt en zorgen voor directe opwarming van het water bij verbruik.

Voordelen van een voorraadvat

Grote reserves: Er is altijd warm water beschikbaar, zelfs bij piekverbruik.
Stabiele temperatuur: Het water in het vat blijft warm door een isolatieschicht.
Minder druk op de warmtepomp: De warmtepomp hoeft niet continu in werking te zijn.
Geschikt voor groepen: Ideaal voor woningen met meerdere gebruikers of in commerciële toepassingen.

Nadelen van een voorraadvat

Ruimtebeslag: De vaten kunnen groot zijn en veel plaats innemen.
Isolatie vereist: Het vat moet goed geïsoleerd zijn om warmteverlies te voorkomen.
Aansluiting: De aansluiting op het sanitair netwerk kan complex zijn.

Toepassing in woningen

De keuze van een warmtepomp voor warm water hangt af van verschillende factoren, waaronder de isolatiegraad van de woning, de grootte van het gezin, de beschikbaarheid van ruimte en het budget. Voor een goed geïsoleerde woning is een volledig elektrische warmtepomp een duurzame en efficiënte keuze. Voor een slecht geïsoleerde woning kan een hybride oplossing beter zijn, zodat de verwarming gedeeltelijk met een ketel kan gebeuren.

In commerciële toepassingen, zoals scholen, sportzalen of restaurants, zijn water-water warmtepompen vaak de beste keuze vanwege de hoge warmtapcapaciteit en het hoge rendement. Deze systemen kunnen warmte leveren tot 65°C, wat nodig is voor professionele keukeninstallaties of sanitair gebruik in grote aantallen.

Vergunningen en regelgeving

Het installeren van een warmtepomp voor warm water kan bij bepaalde situaties vergunningen vereisen. De vereisten kunnen variëren per gemeente, maar op basis van de beschikbare informatie zijn de volgende situaties van toepassing:

Grote drijfkracht: Als de warmtepomp een vermogen heeft van meer dan 200 kW, is een vergunning vereist.
Verticale boringen: Bij het gebruik van verticale boringen voor een geothermische warmtepomp is een milieuvergunning nodig.
Gevaarlijke stoffen: Als de warmtewisselaar gebruikmaakt van gevaarlijke stoffen (behalve water met glycol), is een vergunning vereist.
Geluidseisen: De buitenunit moet voldoen aan geluidseisen (maximaal 40 dB bij de buren). Dit geldt met name voor hybride en airco-systemen.

Het is belangrijk om vooraf te controleren of er specifieke vergunningen of regelgevingen gelden in de gemeente waar de woning zich bevindt.

Combinatie met zonnepanelen

Een warmtepomp voor warm water werkt goed samen met zonnepanelen. Door de elektriciteit die met zonnepanelen wordt opgewekt, kan de warmtepomp efficiënter werken en zo bijdragen aan een volledig duurzaam energieplatform. Veel moderne warmtepompen zijn "Smart Grid Ready", wat betekent dat ze slim kunnen omgaan met het opgewekte energie en automatisch inschakelen wanneer er voldoende zonlicht is.

De combinatie van zonnepanelen en warmtepomp is een interessante optie voor woningen die zich willen ontdoen van gas en volledig duurzaam willen worden. Het leidt tot lage energiekosten en een klein koolstofvoetspoor.

Voordelen en nadelen van warmtepompen voor warm water

Voordelen

Duurzaam: Geen gebruik van fossiele brandstoffen bij volledig elektrische systemen.
Energiebesparing: Tot 70% minder energie nodig in vergelijking met traditionele systemen.
Minder onderhoud: Langer levensduur dan cv-ketels.
Flexibiliteit: Goed te combineren met andere energiebronnen.
Kwaliteit van het water: Betere temperatuurcontrole en minder risico op legionella.

Nadelen

Hoog investeringen: De aanschafkosten zijn aanzienlijk.
Afhankelijk van elektriciteit: Bij stroomonderbreking is er geen warm water beschikbaar.
Installatiecomplexiteit: Installatie vereist technische kennis en in sommige gevallen vergunningen.
Buurklachten bij hybride systemen: De buitenunit kan geluid maken, wat leidt tot klachten bij de buren.

Gebruik van warmtepompen in de woningbouw

In de woningbouw zijn warmtepompen voor warm water steeds vaker ingezet in nieuwe bouwprojecten en renovaties. Deze systemen voldoen aan de huidige wettelijke eisen voor energie-efficiëntie en duurzaamheid, en ze sluiten goed aan bij de doelstellingen van de overheid om CO2-uitstoot te beperken.

Voor bestaande woningen is een warmtepomp vaak een interessante optie bij de renovatie, vooral als het huis goed is geïsoleerd. Het biedt een langdurige oplossing voor warm water en verwarming, zonder het gebruik van gas.

Technische specificaties en productvoorbeelden

A.O. Smith Enevator Store

De Enevator Store is een voorbeeld van een commerciële warmtepompboiler die geschikt is voor woningen met een hoge warmtapcapaciteit. Het is een monoblock systeem met een inhoud van 455 liter en een vermogen van 8 kW. Het is ontworpen voor toepassingen waarin een warmtapcapaciteit van 1.000 liter per uur nodig is bij een temperatuur van 38°C. Deze boiler is geschikt voor woningen met veel verbruik, zoals grote gezinnen of woningen met een zwembad.

Vaillant water-water warmtepomp

Vaillant biedt water-water warmtepompen aan die goed functioneren in combinatie met zonnepanelen. Het systeem is Smart Grid Ready, wat betekent dat het slim kan omgaan met opgewekte energie. De warmtepomp haalt warmte uit grondwater en gebruikt deze om het sanitair water op te warmen. Deze techniek is geschikt voor woningen met goede toegang tot grondwater.

Energiebesparing en rendement

Een warmtepomp voor warm water biedt aanzienlijke energiebesparing in vergelijking met traditionele systemen. De COP (Coefficient of Performance) is een maat voor het rendement van een warmtepomp. Een COP van 3 betekent dat voor elke 1 kilowattuur elektriciteit, er 3 kilowattuur aan warmte wordt opgewekt. Veel warmtepompen hebben een COP van 3 tot 5, afhankelijk van de omgevingstemperatuur en de technische specificaties.

De energiebesparing is vooral duidelijk bij volledig elektrische warmtepompen. In vergelijking met een elektrische cv-ketel of een gasketel is er sprake van een aanzienlijke kostendaling op de langere termijn.

Duurzaamheid en CO2-uitstoot

De keuze voor een warmtepomp voor warm water is een belangrijke stap richting duurzaamheid. Bij een volledig elektrische warmtepomp is er geen CO2-uitstoot bij het gebruik, zolang de elektriciteit duurzaam wordt opgewekt. Bij het gebruik van zonnepanelen wordt het systeem zelfs volledig zelfvoorzienend.

Bij hybride systemen is er wel CO2-uitstoot vanwege het gebruik van gas, maar deze is aanzienlijk lager dan bij traditionele gasverwarming. In de toekomst, wanneer elektriciteit uit duurzame bronnen wordt gebruikt, zullen ook hybride systemen steeds duurzamer worden.

Conclusie

Een warmtepomp voor warm water biedt een duurzame en efficiënte oplossing voor het opwekken van warm water in woningen en commerciële toepassingen. Er zijn verschillende varianten beschikbaar, van volledig elektrische systemen tot hybride en water-water oplossingen. De keuze hangt af van factoren zoals de isolatiegraad van de woning, het budget, de beschikbaarheid van ruimte en de energiebehoefte.

Bij het installeren van een warmtepomp voor warm water is het belangrijk om rekening te houden met de vereisten voor vergunningen, geluidseisen en technische specificaties. De combinatie met zonnepanelen kan leiden tot een volledig duurzaam energieplatform en een aanzienlijke kostenbesparing op de lange termijn.

In de woningbouw en renovatie zijn warmtepompen voor warm water een waardevolle optie om de energie-efficiëntie te verbeteren en de CO2-uitstoot te beperken. Het is een investering met een langdurig rendement die aansluit bij de huidige doelstellingen voor duurzame woningbouw.