Lucht/water-warmtepompen: een duurzame keuze voor verwarming en warm water

Published by Redactie on september 24, 2025 | Category warmtepomp

Een lucht/water-warmtepomp is tegenwoordig een van de meest populaire keuzes voor duurzame verwarming in woningen, zowel nieuwbouw als renovatieprojecten. Dankzij een relatief lage investeringskost, eenvoudige installatie en het vermogen om warmte uit de omgevingslucht te onttrekken, zijn deze warmtepompen een aantrekkelijke optie voor mensen die overwegen om van gas af te stappen. In dit artikel bespreken we de werking, de voordelen en nadelen, de verschillende typen, en de installatieaspecten van lucht/water-warmtepompen, inclusief subsidies en de rol van isolatie.

Hoe werkt een lucht/water-warmtepomp?

Een lucht/water-warmtepomp maakt gebruik van technologie die vergelijkbaar is met die van een koelkast of airco. In plaats van warmte naar buiten te verwijderen, zoals een koelkast doet, zuigt de warmtepomp warmte uit de omgevingslucht en gebruikt deze om woningen te verwarmen en warm water te produceren. Dit proces verloopt in drie hoofdfasen:

Aanhalen van warmte: Een ventilator zuigt lucht aan naar een warmtewisselaar (verdamper) in de warmtepomp. De koelvloeistof in de warmtewisselaar verdampt bij lage temperatuur en neemt warmte op uit de lucht.
Compressie: De verdampte koelvloeistof wordt samengeperst door een compressor. Dit proces verhoogt de temperatuur van de damp, waardoor deze bruikbaar wordt voor verwarming.
Afgeven van warmte: De warmte van de koelvloeistofdamp wordt afgegeven in een condensor, waarbij warm water of warmte voor het verwarmingsnetwerk wordt geproduceerd.

Bij een lucht/water-warmtepomp is het warmtewisselproces gericht op het opwekken van warm water of het aandrijven van een verwarmingsinstallatie. In tegenstelling tot een lucht/lucht-warmtepomp, die direct lucht verwarmt of koelt, gebruikt een lucht/water-warmtepomp een waterkringloop om het warmtetransport te regelen.

Split- en monoblok-uitvoering

Lucht/water-warmtepompen komen in twee hoofduitvoeringen voor: monoblok en split.

Monoblok-uitvoering: Alle onderdelen, inclusief compressor en verdamper, bevinden zich binnen één apparaat. Deze uitvoering is geschikt voor installatie binnen of buiten, afhankelijk van de ruimte en geluidsbeperkingen. Het voordeel van deze uitvoering is dat de aannemer geen koelcertificaat nodig heeft, en dat de pompen vaak fluisterstil werken, waardoor ze dichter bij de leefruimte kunnen geplaatst worden.
Split-uitvoering: Deze uitvoering bestaat uit een binnenunit en een buitenunit. De buitenunit bevat de geluidsproducerende componenten zoals de compressor, verdamper en ventilator. De binnenunit bevat de condensor en hydraulische componenten. De splitsing maakt het mogelijk om de geluidsproducerende componenten buiten de woning te plaatsen, wat gunstig is voor het geluidsniveau binnen. Daarnaast biedt de split-uitvoering de mogelijkheid tot omkeerbaar functioneren, wat betekent dat de pomp in de zomer ook kan gebruikt worden voor koeling.

Let op: installatie van een lucht/water-warmtepomp in split-uitvoering vereist een erkend koelspecialist, omdat de koelkringloop afgesloten moet zijn.

Voordelen van een lucht/water-warmtepomp

Lucht/water-warmtepompen bieden een aantal belangrijke voordelen ten opzichte van andere verwarmingsmethoden, zoals gasverwarming of andere soorten warmtepompen.

1. Lage investeringskosten

Ten opzichte van grond/water- of water/water-warmtepompen zijn de investeringskosten voor een lucht/water-warmtepomp relatief laag. Dit komt voornamelijk doordat er geen graving of boring nodig is, zoals bij grond/water-warmtepompen. De buitenunit van een lucht/water-warmtepomp kan vrij flexibel geïnstalleerd worden, bijvoorbeeld op een voet of tegen een muur.

2. Eenvoudige installatie

De installatie van een lucht/water-warmtepomp is eenvoudiger dan die van andere warmtepompsoorten. Bij een monoblok-uitvoering kan de pomp volledig binnen of buiten geplaatst worden. Bij een split-uitvoering is de buitenunit verantwoordelijk voor het meeste lawaai, waardoor de binnenunit compact en stille is. Deze eenvoud maakt lucht/water-warmtepompen ideaal voor renovatieprojecten.

3. Laag geluidniveau

Moderne modellen zoals die van Viessmann zijn ontworpen met een Advanced Acoustic Design, waardoor het geluidsniveau sterk verlaagd is. Dit betekent dat de warmtepomp fluisterstil werkt, zelfs in directe buurt van de leefruimte. Bovendien zijn vervelende lage-frequentiegeluiden tot een minimum beperkt.

4. Flexibiliteit

Lucht/water-warmtepompen zijn zeer flexibel qua installatiemogelijkheden. Ze kunnen gebruikt worden in zowel nieuwbouw als bestaande woningen. Daarnaast kan het verwarmingssysteem aangesloten worden op bestaande radiatoren, wat het makkelijker maakt om van gasafhankelijkheid af te stappen zonder grote veranderingen aan het verwarmingssysteem.

5. Subsidies

Een lucht/water-warmtepomp kan eventueel in aanmerking komen voor subsidies. Deze subsidies zijn bedoeld om de overgang naar duurzame verwarmingssystemen te stimuleren en kunnen het aanschafbedrag aanzienlijk verlagen.

Nadelen en aandachtspunten

Hoewel lucht/water-warmtepompen veel voordelen bieden, zijn er ook enkele nadelen en aandachtspunten die je moet overwegen.

1. Afhankelijkheid van buitenluchttemperatuur

De efficiëntie van een lucht/water-warmtepomp hangt sterk af van de buitenluchttemperatuur. Bij zeer lage temperaturen kan de warmtewisselingscapaciteit van de pomp afnemen, wat kan leiden tot een verlaagde prestatie. In extreem koude omstandigheden kan een hybride oplossing (gas + warmtepomp) gunstiger zijn.

2. Geluids- en trillingsproblemen

Hoewel moderne modellen fluisterstil zijn, zijn de buitenunits van split-uitvoeringen nog steeds bron van geluid en trillingen. Goede plaatsing en eventueel het gebruik van een geluidsisolatiekast zijn belangrijk om het geluidsniveau binnen de toegestane normen te houden (maximaal 40 dB bij de buren).

3. Isolatie is essentieel

Om de efficiëntie van een warmtepomp te maximaliseren, is goede isolatie van de woning essentieel. Zonder voldoende isolatie verliest de woning warmte snel, waardoor de warmtepomp extra energie moet gebruiken om de gewenste temperatuur te behouden. Dit verlaagt de opbrengst van de warmtepomp en verhoogt de energiekosten.

4. Verhoging van elektriciteitsaansluiting

Een warmtepomp verbruikt elektriciteit om te werken. Aangezien warmtepompen vaak zwaardere belastingen genereren dan een traditionele gasverwarming, kan het nodig zijn om de elektriciteitsaansluiting aan te passen. Dit is vooral van toepassing op oudere woningen met een beperkte elektriciteitscapaciteit.

Typen lucht/water-warmtepompen

Er zijn verschillende typen lucht/water-warmtepompen, elk met zijn eigen eigenschappen en toepassingsgebieden.

1. Hybride (lucht-water) warmtepomp

Bij een hybride warmtepomp wordt de bestaande ketel behouden. De warmtepomp levert de meeste verwarming, maar op koudere dagen kan de ketel overnemen als het energieverbruik efficiënter is. Warm water wordt altijd via de ketel geproduceerd, wat betekent dat je geen extra boiler nodig hebt. Dit type warmtepomp is ideaal voor woningen waarin de verwarmingssystemen grotendeels intact zijn.

Voordelen van de hybride warmtepomp: - Goedkoper aan te schaffen en te installeren. - Lagere verwarmingskosten ten opzichte van gas. - Ongeveer 50% minder gasverbruik. - Behoud van bestaand tapwater systeem.

Nadelen van de hybride warmtepomp: - Verbruik van gas blijft aanwezig, wat betekent dat het niet 100% duurzaam is. - Vaste lasten voor gas blijven. - Besparing is beperkt tot verwarming, niet tot warm water.

2. All-electric (lucht-water) warmtepomp

Een all-electric warmtepomp gebruikt uitsluitend elektriciteit en geen gas. Deze oplossing is volledig gasloos en dus duurzamer. Het is ideaal voor mensen die hun woning volledig willen verduurzamen.

Voordelen van de all-electric warmtepomp: - Geen gasverbruik of CO2-uitstoot. - Volledig toekomstbestendig. - Betere prestaties in combinatie met zonnepanelen of slimme regelingen.

Nadelen van de all-electric warmtepomp: - Vaak hogere aanschafkosten. - Kan vereisen om verwarmingssystemen aan te passen (zoals radiatoren of vloerverwarming). - Verhoging van elektriciteitsaansluiting is vaak nodig.

Slimme warmtepompen

Een moderne ontwikkeling is de slimme warmtepomp, die in combinatie kan werken met slimme thermostaten, zonnepanelen en dynamische energiecontracten. Deze systemen kunnen het verbruik optimaliseren op basis van energietarieven en weersomstandigheden. Dit zorgt voor een betere energie-efficiëntie en lagere kosten.

Toekomstbeeld

De toekomst van warmtepompen ligt in de integratie met slimme technologieën. Denk aan een systeem waarbij de warmtepomp automatisch aanpasst aan de energieprijzen, of waarbij zonnepanelen de warmtepomp aansturen. Dit maakt het mogelijk om energie op te slaan wanneer de tarieven laag zijn en te gebruiken wanneer het nodig is. Dit type aanpak is essentieel voor het optimaliseren van het energieverbruik in een duurzame woning.

Lucht/water-warmtepompen versus andere warmtepompsoorten

1. Lucht/water versus lucht/lucht

Een lucht/lucht-warmtepomp verwarmt of koelt direct lucht, wat het geschikt maakt voor systemen zoals de luchtbehandeling of airco. De voordeel is dat deze warmtepomp relatief goedkoop is en gemakkelijk te installeren. Echter, voor warm water is een extra investering in een warmtepompboiler nodig. Bovendien is het van belang dat koeling via goed geïsoleerde leidingen plaatsvindt om condensvorming en vochtproblemen te voorkomen.

2. Lucht/water versus grond/water of water/water

Grond/water- en water/water-warmtepompen onttrekken warmte aan de grond of aan het grondwater. Deze systemen zijn doorgaans efficiënter dan lucht/water-warmtepompen, maar vereisen een grotere investering en een ingewikkelder installatieproces. Graving of boring is vaak nodig, wat de kosten en tijd verhoogt. Daarnaast is een officiële vergunning vaak vereist, in tegenstelling tot lucht/water-warmtepompen.

Keuzes bij aanschaf en installatie

Bij de aanschaf en installatie van een lucht/water-warmtepomp zijn er verschillende factoren die je moet overwegen:

Type uitvoering (monoblok of split)
Vermogen van de warmtepomp
Geluidsniveau en plaatsing van de buitenunit
Subsidies en financiële voordelen
Isolatiegraad van de woning
Elektriciteitsaansluiting en eventuele uitbreiding
Combinatie met zonnepanelen of slimme regelingen

Het is verstandig om dit alles te bespreken met een erkend installateur of energieadviseur. Zij kunnen je helpen bij het kiezen van het juiste model en het plannen van de installatie.

Conclusie

Lucht/water-warmtepompen zijn een duurzame, efficiënte en flexibele oplossing voor verwarming en warm water in zowel nieuwbouw als bestaande woningen. Ze bieden voordelen op het vlak van investeringskosten, eenvoudige installatie, laag geluidniveau en subsidies. Echter, het is belangrijk om rekening te houden met de invloed van de buitenluchttemperatuur, geluidsproblemen, isolatie en elektriciteitsaansluiting.

Voor mensen die overwegen om van gas af te stappen, is een lucht/water-warmtepomp een aantrekkelijke keuze. Door de juiste keuze van model, uitvoering en installatie, kun je jouw woning duurzaam en efficiënt verwarmen, terwijl je tegelijkertijd bijdraagt aan een groene toekomst.