Warmtepompkeuze voor woningen: Advies van de Consumentenbond en praktische overwegingen

De keuze voor een warmtepomp is momenteel een belangrijke beslissing voor veel Nederlandse huiseigenaren. In de context van het landbouw- en energiebeleid is de overgang van gasgebaseerde verwarmingssystemen naar warmtepompen verplicht voor wie hun cv-ketel vervangt. De Consumentenbond heeft hierover uitgebreid getest en advies gegeven, zowel qua kwaliteit van de producten als qua financiële en praktische overwegingen. Dit artikel biedt een overzicht van de huidige situatie, testresultaten en voor- en nadelen van warmtepompen, op basis van de laatste informatie uit betrouwbare bronnen.

Inleiding

De overgang naar duurzame verwarmingsoplossingen is verplicht geworden in Nederland, met name voor huiseigenaren die hun cv-ketel vervangen. Een warmtepomp is een van de meest gebruikte alternatieven. De Consumentenbond heeft verschillende warmtepompen getest en biedt hierover onderbouwd advies. Deze testen zijn uitgevoerd in samenwerking met andere Consumentenbonden in Europa, om zowel kwaliteit als veiligheid te waarborgen.

De keuze voor een warmtepomp is echter niet louter technisch. Het betreft ook een aanzienlijke investering, waarbij zowel de aanschafkosten, subsidies, energiekosten en terugverdientijd een rol spelen. Daarnaast zijn er regelgeving en beleidsmaatregelen zoals het energieplafond, die invloed kunnen hebben op de keuze en het gebruik van een warmtepomp.

In dit artikel worden de belangrijkste aspecten van het gebruik van warmtepompen besproken, op basis van de laatste publicaties van de Consumentenbond en andere betrouwbare bronnen.

Wat is een warmtepomp?

Een warmtepomp is een systeem dat warmte uit de lucht, grond of water haalt en gebruikt om een woning te verwarmen. Het principe is vergelijkbaar met dat van een koelkast, maar dan in de omgekeerde richting. In plaats van warmte uit een kamer af te voeren, trekt een warmtepomp warmte uit de omgeving en brengt deze in de woning.

Er zijn verschillende typen warmtepompen, waaronder:

• Lucht-water warmtepompen – trekken warmte uit de lucht.
• Grond-water warmtepompen – trekken warmte uit de grond.
• Water-water warmtepompen – trekken warmte uit oppervlaktewater.
• Hybride warmtepompen – combineren een warmtepomp met een gasketel, meestal voor de wintermaanden wanneer de warmtepomp minder efficiënt is.

De keuze voor een bepaald type warmtepomp hangt af van factoren zoals het type woning, isolatiegraad, beschikbaarheid van ruimte en energieverbruik. De Consumentenbond heeft beide all-electric en hybride warmtepompen getest, en biedt hierover concrete aanbevelingen.

Testresultaten van de Consumentenbond

De Consumentenbond heeft negen warmtepompen van verschillende merken getest, inclusief zowel all-electric als hybride modellen. De testresultaten zijn gebaseerd op meerdere criteria, waaronder energie-efficiëntie, geluidsproductie, klimaatimpact en gebruikersvriendelijkheid. Een belangrijk aspect van de testen is de beoordeling van internetveiligheid, aangezien veel warmtepompen tegenwoordig draadloos bediend kunnen worden via een app.

Energie-efficiëntie en klimaatimpact (70% van de beoordeling)

De energie-efficiëntie van een warmtepomp is bepalend voor de opbrengst en het energieverbruik. De Consumentenbond stelt dat de meeste testmodellen een redelijke COP (Coefficient of Performance) leveren. De COP geeft aan hoeveel warmte een warmtepomp per verbruikte eenheid elektriciteit kan genereren. Een COP van 3 betekent bijvoorbeeld dat voor elke 1 kW elektriciteit er 3 kW warmte wordt geleverd.

Daarnaast wordt er gekeken naar de klimaatimpact van de productie en het gebruik van de warmtepomp. Hierbij wordt rekening gehouden met het gebruik van koolstofarme elektriciteit, de levensduur van het apparaat en de duurzaamheid van de productieketen.

Installatie- en gebruiksgemak (25% van de beoordeling)

De eenvoud van installatie en het gebruiksgemak van een warmtepomp zijn belangrijke factoren voor veel huiseigenaren. De Consumentenbond stelt dat sommige modellen eenvoudiger te installeren zijn en beter toegankelijk zijn voor het gebruik van een smartphone-app. Ook de beschikbaarheid van ondersteuning en service is een aandachtspunt.

Bescherming van persoonsgegevens (5% van de beoordeling)

Aangezien veel warmtepompen internetverbinding nodig hebben, wordt er gekeken naar de beveiliging van persoonsgegevens. De Consumentenbond controleert of de apps versleuteld communiceren en of er standaard veiligheidsmaatregelen zijn genomen, zoals correcte wachtwoordbeheersing.

Aanschaf- en installatiekosten

De aanschafkosten van een warmtepomp zijn aanzienlijk. Een hybride warmtepomp kost tussen 4.000 en 7.000 euro, inclusief installatie maar exclusief de cv-ketel. Een all-electric warmtepomp is doorgaans duurder, met een prijs vanaf ongeveer 6.500 euro. Deze kosten kunnen echter gedeeltelijk worden gecompenseerd door subsidies en het laagere energieverbruik.

De Consumentenbond benadrukt dat het kabinet een subsidie verstrekt tot en met 2030. Deze subsidie bedraagt gemiddeld 30% van de aanschafkosten. Daarnaast is het gasverbruik gemiddeld gedaald, terwijl het stroomverbruik is gestegen. De Installatiemonitor Warmtepompen rapporteert dat een hybride warmtepomp gemiddeld 60% gasbesparing oplevert, maar het stroomverbruik stijgt met ongeveer 1.500 kWh per jaar.

De totale investering bij een hybride warmtepomp kan eenvoudig de 10.000 euro overschrijden, vooral als de bestaande cv-ketelinstallatie aangepast moet worden. Hierbij moet ook rekening worden gehouden met eventuele aanpassingen aan de meterkast.

Terugverdientijd en energiekosten

De terugverdientijd van een warmtepomp wordt geschat op 7 tot 15 jaar, afhankelijk van de energieprijzen en het verbruik. Door de hoge gasprijzen is de terugverdientijd momenteel korter dan verwacht. De Consumentenbond benadrukt dat huishoudens met een investering in een warmtepomp hier baat bij kunnen hebben.

Het energieplafond, ingevoerd door het kabinet, kan echter het gebruik van warmtepompen beïnvloeden. Het energieplafond zet een grens van 1.200 kuub gas en 2.400 kWh stroom per huishouden. Daarboven wordt het huidige tarief gerekend. De Consumentenbond ziet hierin een risico: huishoudens met een warmtepomp verbruiken gemiddeld meer stroom en kunnen hierdoor extra kosten maken. In de praktijk zou dit kunnen leiden tot het uitzetten van de warmtepomp en het terugkeren naar gas.

Daarnaast zijn de warmtetarieven gekoppeld aan de gasprijs, wat volgens de Consumentenbond kan leiden tot hogere kosten voor huiseigenaren die aangesloten zijn op een warmtenet. Er wordt pleidooi gedaan voor een specifieke regeling voor warmtetarieven om de verwarring en mogelijke kostenstijging te voorkomen.

Verplichte overgang naar warmtepompen

In 2026 wordt het verplicht om een warmtepomp te installeren bij het vervangen van een cv-ketel. Echter, deze verplichting geldt alleen voor wie een nieuwe cv-ketel nodig heeft. Er is dus een lange overgangsperiode, vooral omdat de gemiddelde levensduur van een cv-ketel ongeveer 15 jaar is. Huiseigenaren die hun cv-ketel in 2025 vervangen, zullen pas in 2040 aan een warmtepomp hoeven te denken.

Er zijn ook uitzonderingen. Huizen die niet geschikt zijn voor een warmtepomp, bijvoorbeeld vanwege onvoldoende isolatie of ruimte voor installatie, hoeven niet te overgaan. Daarnaast zijn woningen die op korte termijn aangesloten worden op een warmtenet niet verplicht tot het installeren van een warmtepomp.

De Consumentenbond benadrukt dat de bewering dat “iedereen” in 2026 een warmtepomp moet hebben, niet waar is. Het gaat alleen om huiseigenaren die een cv-ketel vervangen.

Hybride versus all-electric warmtepompen

Er zijn twee hoofdtypen warmtepompen: hybride en all-electric (volledig elektrisch). Een hybride warmtepomp combineert een warmtepomp met een gasketel, wat vooral nuttig is in de wintermaanden wanneer de warmtepomp minder efficiënt is. Een all-electric warmtepomp is volledig afhankelijk van elektriciteit.

De Consumentenbond stelt dat hybride warmtepompen in de praktijk een gunstigere opbrengst kunnen opleveren, vooral in koele winters. All-electric modellen zijn echter efficiënter op lange termijn, mits de elektriciteit duurzaam is. De keuze tussen deze twee typen moet gemaakt worden op basis van het energieverbruik, de bouwkenmerken van de woning en de persoonlijke voorkeuren van de huiseigenaar.

Praktische overwegingen voor huiseigenaren

Voor huiseigenaren die overwegen om over te stappen op een warmtepomp, zijn er enkele belangrijke overwegingen:

1. Isolatiegraad van de woning

Een warmtepomp werkt efficiënter in goed geïsoleerde woningen. De Consumentenbond raadt aan om eerst de isolatie van het huis te verbeteren, voordat een warmtepomp wordt geïnstalleerd. Dit kan de energiekosten verder verlagen en de levensduur van het systeem verlengen.

2. Beschikbaarheid van ruimte

De installatie van een warmtepomp vereist voldoende ruimte, zowel binnen als buiten het huis. Bijvoorbeeld, een lucht-water warmtepomp vereist een buitenunit, terwijl een grond-water warmtepomp een grondleiding nodig heeft.

3. Financiële planning

Het investeren in een warmtepomp vereist zorgvuldige financiële planning. Huiseigenaren moeten rekening houden met de aanschafkosten, subsidies, eventuele aanpassingen aan de installatie en de verwachte terugverdientijd. De Consumentenbond benadrukt dat subsidies beschikbaar zijn tot 2030, maar deze moeten tijdig worden afgewikkeld.

4. Energieprijzen en energieplafond

Het energieplafond kan het gebruik van een warmtepomp beïnvloeden. Huishoudens die veel stroom gebruiken, kunnen hier extra kosten mee maken. Het is daarom belangrijk om het energieverbruik te analyseren en eventueel maatregelen te nemen om het te verlagen, bijvoorbeeld door het installeren van een zonnepaneel of het verbeteren van de isolatie.

Service en ondersteuning

De Consumentenbond benadrukt de belangrijkheid van goede service en ondersteuning bij de keuze voor een warmtepomp. Veel installateurs zijn gecertificeerd en ervaren, maar het is verstandig om te controleren of de installateur geregistreerd staat bij betrouwbare organisaties. Warmte Experts, bijvoorbeeld, biedt landelijke dekking met meer dan 30 aangesloten installateurs, die allemaal gecertificeerd zijn en professionele service bieden.

Daarnaast is het belangrijk om rekening te houden met de garantie van de warmtepomp en eventuele extra servicecontracten. De Consumentenbond raadt aan om dit tijdens de aankoop te bespreken en duidelijke afspraken te maken.

Conclusie

De keuze voor een warmtepomp is een belangrijke beslissing voor huiseigenaren die hun cv-ketel vervangen. De Consumentenbond heeft uitgebreid getest en biedt hierover concrete aanbevelingen. De aanschafkosten zijn aanzienlijk, maar subsidies en het lagere energieverbruik kunnen de investering in de loop van de tijd terugverdienen.

De verplichte overgang naar warmtepompen is gepland voor 2026, maar deze verplichting geldt alleen voor wie een nieuwe cv-ketel nodig heeft. Er zijn uitzonderingen voor huizen die niet geschikt zijn voor een warmtepomp of die op korte termijn aangesloten worden op een warmtenet.

Het energieplafond kan het gebruik van een warmtepomp beïnvloeden, vooral voor huishoudens die veel stroom verbruiken. Het is daarom belangrijk om het energieverbruik te analyseren en eventueel maatregelen te nemen om dit te verlagen.

In de praktijk is het raadzaam om eerst de isolatie van de woning te verbeteren, voldoende ruimte voor de installatie te checken en de financiële planning zorgvuldig te maken. Ook de keuze tussen een hybride en all-electric warmtepomp moet goed overwogen worden.

Samenvattend is een warmtepomp een duurzame en efficiënte verwarmingsoplossing, maar het vereist zorgvuldige voorbereiding en overleg met betrouwbare installateurs en adviseurs.

Bronnen

1. De beste warmtepomp voor jou, door ons getest
2. Warmtepomp vervangt cv-ketel per 2026, wat betekent dit voor huishoudens?
3. Hoe wij warmtepompen testen
4. Plan energieplafond doet niets voor wie huis verwarmt met elektriciteit, zegt Consumentenbond
5. Nee, een hybride warmtepomp is niet voor iedereen verplicht in 2026
6. Warmte Experts