Warmtepompen in Nederland: groei, groenbeleid en toekomstige trends

Published by Redactie on september 24, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

In recente jaren heeft de groei van warmtepompen in Nederland een spectaculaire ommekeer doorgemaakt. In 2024 was het totaal aantal geïnstalleerde warmtepompen al opgelopen tot 2,6 miljoen stuks, wat 17 procent hoger is dan een jaar eerder. De overheid en de energiebranche zien warmtepompen als een essentieel onderdeel van de overgang naar een duurzamere energievoorziening. Dit artikel geeft een overzicht van de huidige stand van zaken, de veranderingen in beleid en technologie, en de toekomstige trends die van invloed zijn op de warmtepompmarkt in Nederland.

De huidige marktstand van warmtepompen in Nederland

Aantal en soorten warmtepompen

In 2024 bestond het Nederlandse park van warmtepompen uit drie hoofdtypen:

Lucht-luchtwarmtepompen (airco's): 72% van het totaal, met 1.898.700 stuks.
Lucht-waterwarmtepompen: 22%, met 574.480 stuks.
Bodem- of waterwarmtepompen: 6%, met 161.020 stuks.

Hoewel lucht-luchtwarmtepompen het grootste aandeel vertegenwoordigen, leveren deze niet de meeste energie. Dit komt doordat deze typen vaak alleen gebruikt worden voor koeling, en niet voor verwarming. De meeste energie uit warmtepompen komt voort uit lucht-waterwarmtepompen. In 2024 levert dit type ongeveer de helft van de hernieuwbare warmte die via warmtepompen wordt opgewekt. Lucht-luchtwarmtepompen leveren circa een kwart, en bodem- of waterwarmtepompen het laatste kwart.

De toename van het aantal warmtepompen is te verklaren door zowel het toenemende aantal nieuwe installaties als het relatief kleine aantal uitgeschakelde apparaten. In 2024 zijn er bijvoorbeeld 35 procent minder bodem- of waterwarmtepompen verkocht dan in 2023, maar het totaal aantal geïnstalleerde systemen is toch toegenomen.

Jaarcijfers en trends

De toename van warmtepompen in Nederland is niet nieuw, maar heeft in de afgelopen jaren snelheid gekregen. Tabel 1 geeft een overzicht van de verkoopcijfers per type warmtepomp vanaf 2010 tot 2024:

Jaar	Bodem- of waterwarmtepompen (x 1000)	Lucht-luchtwarmtepompen (x 1000)	Lucht-waterwarmtepompen (x 1000)
2010	30,29	17,65	27,10
2011	36,05	52,69	30,53
2012	41,26	86,42	32,93
2013	43,88	119,27	36,32
2014	45,99	158,80	40,35
2015	47,41	202,34	45,71
2016	50,94	260,96	55,94
2017	54,87	331,84	74,53
2018	60,38	408,78	100,89
2019	70,71	529,54	131,96
2020	87,92	788,52	173,42
2021	106,26	1085,10	220,83
2022	125,37	1361,58	323,00
2023	148,53	1638,49	470,78
2024	161,02	1898,70	574,48

Bron: CBS, 2025

Deze cijfers tonen duidelijk aan dat de markt zich vooral heeft uitgebreid in de afgelopen tien jaar. De stijgende verkoopcijfers zijn het gevolg van beleidsmaatregelen, subsidies en toenemende bewustwording over duurzame energie.

Beleid en subsidies

Investeringssubsidie Duurzame Energie en Energiebesparing (ISDE)

De ISDE-regeling is een centraal beleidsinstrument dat onder andere subsidie biedt voor het installeren van warmtepompen. In 2025 zijn er aanpassingen voorbereid, die in de loop van oktober of november definitief worden gepubliceerd. Deze wijzigingen zijn onder meer het gevolg van input van de Vereniging Warmtepompen, een brancheorganisatie die al jaren actief is in het bevorderen van duurzame warmteoplossingen.

Vanaf 2026 is er bovendien een wettelijke verplichting dat cv-ketels die vervangen moeten worden, worden ingevuld met een hybride warmtepomp. Dit is een logische stap in de richting van een meer duurzame energievoorziening en maakt het verplicht voor bouwers en renovateurs om warmtepompen in te zetten.

Subsidies en lokale initiatieven

De centrale ISDE-regeling is niet de enige bron van financiële steun. In bepaalde regio's zijn er extra subsidies beschikbaar. Zo biedt Flevoland bijvoorbeeld een lokale subsidie voor warmtepompen. Deze subsidies zijn bedoeld om de aanschaf en installatie van warmtepompen te stimuleren, en zijn vaak gericht op specifieke doelgroepen of regio's.

Het is echter belangrijk om te weten dat de subsidie voor nieuwbouw woningen vanaf 2020 niet langer beschikbaar is. Dit betekent dat ontwikkelaars en woningbouwmaatschappijen zich vanaf dat moment meer moeten richten op de efficiëntie en duurzaamheid van hun projecten om aan overheidsnormen te voldoen.

Technologie en toepassingen

Soorten warmtepompen

De drie hoofdtypen warmtepompen hebben elk hun eigen toepassingsgebied en efficiëntie:

Lucht-luchtwarmtepompen: Deze werken door warmte uit de lucht te halen en deze via een ventilator in het huis te blazen. Ze zijn vooral populair als airco in de zomer, maar worden steeds vaker ook gebruikt voor verwarming. Hun COP (Coefficient of Performance) is meestal rond de 3 tot 4.
Lucht-waterwarmtepompen: Deze pompen halen warmte uit de lucht en zetten deze om in warm water voor vloerverwarming of radiatoren. Ze zijn efficiënter dan lucht-luchtwarmtepompen, met een COP van 4 tot 5.
Bodem- of waterwarmtepompen: Deze zijn het meest efficiënt, met een COP van 5 of hoger. Ze halen warmte uit de grond of het water, wat minder gevoelig is voor temperatuurvariaties dan lucht. Ze zijn vooral populair in nieuwbouwprojecten, waar de bouwplaats groter is en de infrastructuur voor ondergrondse installaties beschikbaar is.

Installatie en keuzes voor de gebruiker

Voor wie overweegt om een warmtepomp te installeren, zijn er meerdere zaken om in overweging te nemen:

Vergunningen: In sommige gevallen is een vergunning nodig, afhankelijk van het type warmtepomp en de locatie van de installatie.
Elektriciteitsaansluiting: Een warmtepomp kan aanzienlijk meer stroom verbruiken dan een traditionele gasketel. Het is daarom belangrijk om te controleren of de elektriciteitsaansluiting van het huis voldoet aan de eisen.
Kies één bedrijf: Het is aan te raden om bij het kiezen van een warmtepomp één bedrijf te betrekken voor de installatie, montage en ontwerp. Dit zorgt voor duidelijkheid en verantwoordelijkheid.
Capaciteit en type: De keuze van het type warmtepomp en de capaciteit moet afgestemd zijn op de behoefte aan warmte in het huis. Te weinig capaciteit leidt tot onvoldoende verwarming, terwijl te veel capaciteit leidt tot oververhitting en hogere kosten.
Onderhoud en garantie: Regelmatig onderhoud is nodig om de efficiëntie en levensduur van de warmtepomp te waarborgen. Ook is het belangrijk om de garantievoorwaarden goed te begrijpen.

De rol van warmtepompen in de energietransitie

Efficiëntie en duurzaamheid

Warmtepompen zijn een van de meest efficiënte manieren om warmte te genereren. Volgens Paul Kenny, voorzitter van de European Heat Pump Association, zijn warmtepompen vier keer efficiënter dan een gasketel. Dit komt doordat ze energie uit de omgeving halen en deze omzetten in bruikbare warmte. Deze efficiëntie maakt warmtepompen een essentieel onderdeel van de overgang naar een duurzamere energievoorziening.

Invloed van klimaatverandering en koelbehoefte

Naarmate de klimaatverandering zich verder ontwikkelt, wordt de koelbehoefte in Nederland steeds groter. Hierdoor wordt de lucht-luchtwarmtepomp steeds belangrijker, niet alleen als verwarmingsbron maar ook als koelsysteem. De groei van de warmtepompmarkt is daarom niet alleen een gevolg van groenbeleid, maar ook van een veranderend klimaat.

Samenwerking en beleid

Volgens Kenny is de groeisnelheid van de warmtepompmarkt sterk afhankelijk van beleid, prijsverhoudingen en samenwerking tussen landen. In Scandinavie, waar het gebruik van warmtepompen al langer is geïntroduceerd, is de verwarmingssector vrijwel volledig vrij van fossiele brandstoffen. In Nederland en het Verenigd Koninkrijk, waar aardgas nog relatief goedkoop was, is de overgang langzaam verlopen. De recente stijging van energieprijzen en de aandacht voor duurzame energie hebben echter geleid tot een versnelling.

Toekomstige trends en uitdagingen

Beleid en verplichtingen

Vanaf 2026 is het wettelijk verplicht om gasketels te vervangen door een hybride warmtepomp. Dit betekent dat de markt voor warmtepompen nog verder zal groeien, maar ook dat er behoefte is aan meer kennis en kwaliteit bij installateurs en bouwers. De overheid en de branche werken samen om de transitie zo efficiënt mogelijk te maken.

Technologische ontwikkelingen

De technologie van warmtepompen ontwikkelt zich voortdurend. Nieuwe modellen zijn efficiënter, geruislamer en beter afgestemd op de energiebehoefte van huishoudens. Ook is er aandacht voor slimme regelingen die de warmtepomp aanpassen aan het weertype en het verbruikpatroon van de gebruiker.

Kostenefficiëntie en terugverdienen

Hoewel de aanschaf van een warmtepomp nog steeds relatief duur is, is de langere levensduur en de lage onderhoudskosten een voordeel. Bovendien leidt de efficiëntie van warmtepompen tot lagere energierekeningen. In de toekomst wordt verwacht dat de aanschafkosten zullen dalen, doordat de productie schaalvergroting en technologische vooruitgang de kosten per eenheid zullen verlagen.

Afschaffingsbeleid en isolatie

Een van de grootste uitdagingen bij de overgang naar warmtepompen is de staat van isolatie van bestaande woningen. Huizen die slecht geïsoleerd zijn, zullen een grotere warmtepomp nodig hebben, wat de aanschafkosten verhoogt. Daarom is het belangrijk om isolatie- en verbeteringsmaatregelen te combineren met de installatie van een warmtepomp. Dit zorgt voor een betere energieefficiëntie en een snellere terugverdientijd.

Conclusie

De rol van warmtepompen in Nederland is sterk toegenomen in de afgelopen jaren. Het aantal geïnstalleerde warmtepompen is gestegen tot 2,6 miljoen in 2024, en dit aantal wordt verwacht om nog verder te groeien. De overheid en de energiebranche zien warmtepompen als een essentieel onderdeel van de energietransitie, en beleidsmaatregelen zoals de ISDE-regeling en de toekomstige verplichting om gasketels te vervangen door warmtepompen zullen deze groei verder stimuleren.

Toch blijven er uitdagingen. De staat van isolatie van bestaande woningen is nog niet op peil, en de aanschafkosten van warmtepompen zijn nog relatief hoog. Bovendien is er behoefte aan meer kennis en kwaliteit bij installateurs en bouwers om de overgang naar warmtepompen zo efficiënt mogelijk te maken.

In de toekomst zullen warmtepompen een dominante technologie worden in de verwarmingssector. De combinatie van hoge efficiëntie, groeiende hernieuwbaarheid en het afhankelijk worden van fossiele brandstoffen maakt dat de warmtepomp de standaard wordt in Europa. In Nederland zal dit proces versnellen, aangezien de energieprijzen stijgen en het klimaat verandert. Voor zowel woningeigenaren als bouwers is het belangrijk om te weten dat warmtepompen niet alleen een duurzame oplossing zijn, maar ook een economische keuze kunnen zijn in de lange termijn.