Warmtepompen in Nederland: Trends, Soorten en Toekomstverwachtingen

Published by Redactie on september 24, 2025 | Category warmtepomp

In de Nederlandse energietransitie speelt de warmtepomp een steeds belangrijkere rol. Het aantal geïnstalleerde warmtepompen in het land is in de afgelopen jaren fors toegenomen, met name na de invoering van nieuwe regelgeving en subsidies. In 2024 was het totale aantal warmtepompen in Nederland al opgelopen tot 2,6 miljoen, wat een toename van 17 procent is ten opzichte van het jaar daarvoor. Deze groei is het gevolg van zowel nieuwe installaties als het vervangen van oude systemen.

De warmtepomp is niet alleen een duurzame keuze, maar ook een technisch efficiënte oplossing voor het opwekken van warmte. Dankzij een hoge COP (Coefficient of Performance), die soms boven de 5 ligt, is het rendement aanzienlijk hoger dan dat van traditionele HR-ketels. Dit betekent dat een warmtepomp met weinig elektriciteitsverbruik relatief veel warmte kan leveren. In dit artikel wordt ingegaan op de huidige trends, de verschillende soorten warmtepompen, hun toepassing in bestaande en nieuwe woningen, en de verwachtingen voor de toekomst, met name in de context van de ISDE-regeling en de toekomstige verplichtingen voor CV-ketelvervanging.

Groei van het aantal warmtepompen

Statistieken en trends

De groei van het aantal geïnstalleerde warmtepompen in Nederland is duidelijk te zien in de statistieken van het CBS. Zoals uit de gegevens van 2024 blijkt, zijn er drie hoofdtypegroepen van warmtepompen: lucht-luchtwarmtepompen, lucht-waterwarmtepompen en bodem- of waterwarmtepompen. De meeste installaties zijn lucht-luchtwarmtepompen (72 procent), gevolgd door lucht-waterwarmtepompen (22 procent) en bodem- of waterwarmtepompen (6 procent).

Deze verdeling is niet alleen het gevolg van technische voorkeuren, maar ook van toepassingsgebied. Lucht-luchtwarmtepompen zijn vaak gebruikt voor koeling in woningen, terwijl lucht-waterwarmtepompen meer gericht zijn op verwarming. Bodem- of waterwarmtepompen, ook wel gekend als grond-waterwarmtepompen, worden vaak geïnstalleerd in nieuwbouwprojecten en in gebieden waar het aardgasnet niet beschikbaar is.

De toename van het aantal warmtepompen is niet gelijk verdeeld over de verschillende soorten. Terwijl het aantal lucht-luchtwarmtepompen het grootst is, levert deze categorie niet de meeste hernieuwbare warmte. Volgens CBS-cijfers is ruim de helft van de hernieuwbare warmte afkomstig van lucht-waterwarmtepompen, gevolgd door lucht-luchtwarmtepompen (ongeveer een kwart) en bodem- of waterwarmtepompen (het laatste kwart). Dit duidt op een toegenomen voorkeur voor warmtepompen die zowel verwarming als koeling kunnen leveren, en die efficiënter zijn in het omzetten van omgevingsenergie naar bruikbare warmte.

Groei in de regio's

In de noordelijke provincies van Nederland is de populariteit van warmtepompen het grootst. Dit is mogelijk te verklaren door de lagere gasdruk in deze regio's, het hogere percentage nieuwbouw, en de snellere uitrol van duurzame energieoplossingen. De toepassing van warmtepompen in deze gebieden is niet alleen een technische keuze, maar ook een strategische keuze om te voldoen aan de huidige en toekomstige energie- en CO2-doelen.

Soorten warmtepompen en toepassing

Lucht-luchtwarmtepompen

Lucht-luchtwarmtepompen zijn technisch gezien vergelijkbaar met airconditioning-systemen. Ze trekken warmte uit de buitenlucht en blazen deze in de woning, waardoor ze vooral geschikt zijn voor koeling in de zomer. Tijdens de winter is het rendement van deze systemen lager, omdat de warmtecapaciteit van de buitenlucht afneemt bij lage temperaturen. Daarom worden lucht-luchtwarmtepompen vaak als aanvullende verwarmingsbron gebruikt, en niet als hoofdverwarmingssysteem.

Toch blijft het de meest voorkomende soort warmtepomp in Nederland, met ruim 700.000 installaties in 2024. De eenvoud van installatie, de lage kosten en de toegankelijkheid van het systeem maken deze warmtepompen een populaire keuze voor woningeigenaren die op zoek zijn naar een eenvoudige koeloplossing.

Lucht-waterwarmtepompen

Lucht-waterwarmtepompen zijn een veel efficiëntere oplossing voor het opwekken van warmte. Ze trekken warmte uit de buitenlucht en leveren deze aan een warmtedrager (zoals water of glykol), die vervolgens gebruikt wordt om het huis te verwarmen via radiatoren of vloerverwarming. Deze warmtepompen hebben een hogere COP dan lucht-luchtwarmtepompen, waardoor het rendement aanzienlijk hoger is, ook bij lagere buitenluchttemperaturen.

In 2024 waren er 574.000 lucht-waterwarmtepompen in gebruik in Nederland. Deze groei is het gevolg van subsidies, technologische vooruitgang, en de verplichting vanaf 2026 om CV-ketels te vervangen door duurzamere alternatieven. Deze warmtepompen worden vooral geïnstalleerd in bestaande woningen, waar ze als vervanging voor HR-ketels kunnen dienen.

Bodem- of waterwarmtepompen

Bodem- of waterwarmtepompen zijn technisch iets ingewikkelder, maar bieden een hogere efficiëntie, vooral in de wintermaanden. Deze warmtepompen trekken warmte uit de grond of het water (bijvoorbeeld een dichtbij gelegen meer of rioolwater). Omdat de temperatuur in de grond of het water stabiel is, kan deze warmtecapaciteit beter worden benut dan bij lucht-waterwarmtepompen.

De toepassing van bodem- of waterwarmtepompen is vooral relevant in nieuwbouwprojecten of in gebieden waar aardgas niet beschikbaar is. In 2024 waren er 161.000 installaties van deze soort in Nederland. De groei van deze categorie is sinds 2023 afgenomen, mogelijk als gevolg van de verhoogde kosten en de complexiteit van de installatie. Toch blijft deze warmtepomp een betrouwbare en duurzame keuze voor huiseigenaren die op zoek zijn naar een langdurige oplossing.

Verplichtingen en subsidies

ISDE-regeling

De Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE) is een belangrijk instrument om de overgang naar duurzame energie te faciliteren. Vanaf 2026 wordt deze regeling opnieuw opengesteld, waardoor woningeigenaren subsidie kunnen aanvragen voor de installatie van een warmtepomp. Dit is een belangrijke stimulans voor de verdere uitrol van warmtepompen in Nederland.

Naast de ISDE-regeling zijn er ook andere subsidies beschikbaar voor energiebesparende maatregelen, zoals isolatie of het vervangen van verlichtingssystemen. Deze subsidies maken het mogelijk om het rendement van een warmtepomp te verbeteren, door de warmtebehoefte van het huis te verlagen. Dit is van groot belang, omdat een warmtepomp efficiënter werkt wanneer het huis goed geïsoleerd is.

Verplichtingen voor CV-ketelvervanging

Vanaf 2026 wordt het wettelijk verplicht om CV-ketels die vervangen moeten worden, te vervangen door een hybride variant. Dit betekent dat de overgang van HR-ketels naar duurzamere verwarmingssystemen een verplichte maatregel wordt. De verplichting is gericht op het verminderen van CO2-uitstoot en het verlagen van het afhankelijkheid van fossiele brandstoffen.

Hybride warmtepompen combineren een traditionele HR-ketel met een warmtepomp. Dit maakt het mogelijk om op koudere dagen de HR-ketel te gebruiken, terwijl op warmere dagen de warmtepomp de hoofdverantwoordelijkheid voor de verwarming draagt. Deze oplossing biedt een praktische overgangsstrategie voor huiseigenaren die niet meteen volledig willen overstappen naar een louter elektrische verwarmingsoplossing.

Warmtepompen in de industriële sector

Naast hun toepassing in woningen worden warmtepompen ook steeds vaker ingezet in de industriële sector. In de productieprocessen van fabrieken is het vaak nodig om zowel warme als koude energie te genereren, en warmtepompen bieden een efficiënte manier om deze energie op te wekken en te recirculeren.

Een voorbeeld is een geïntegreerde ammoniakgedreven warmtepomp die werkt op twee temperatuurniveaus. Deze warmtepomp zorgt ervoor dat de koude en warme energie binnen de fabriek hergebruikt wordt, wat leidt tot aanzienlijke energiebesparing. De hulp van subsidies van de Rijksdienst voor Wegverkeer (RVO) is hierin van essentieel belang, omdat de investering in dergelijke systemen aanzienlijk is.

Technische ontwikkelingen en toekomstvisie

Verlaagd geluidsniveau

Een van de recente technische ontwikkelingen is het verlagen van het geluidsniveau van warmtepompen. De nieuwste modellen, zoals de Nefit-Bosch Compress 5800i AW, hebben een geluidsniveau van slechts 26,5 dB(A) op 3 meter afstand, wat het mogelijk maakt om deze warmtepompen in dicht bebouwde woonomgevingen te plaatsen. Dit is een belangrijke vooruitgang, omdat geluidsoverlast vaak een belemmering is bij de installatie van warmtepompen in dorpen en stedelijke gebieden.

Gebruik van natuurlijke koudemiddelen

Natuurlijke koudemiddelen, zoals R290 (propaan), worden steeds vaker gebruikt in warmtepompen. Deze koudemiddelen zijn milieuvriendelijker dan traditionele fluorhoudende gassen en voldoen aan de nieuwere milieu- en klimaatdoelstellingen. De Nefit-Bosch Compress 5800i AW is een voorbeeld van een warmtepomp die volledig op R290 werkt, wat zowel duurzaam als toekomstbestendig is.

Kritisch overzicht van de bronnen en betrouwbaarheid

De informatie in dit artikel is gebaseerd op bronnen die betrouwbaar zijn en afkomstig zijn van autoriteiten, onderzoeksorganisaties, en erkende partijen in de bouw- en energiemarkt. De CBS-statistieken zijn vertrouwbare bronnen voor de groei van het aantal warmtepompen in Nederland. De technische beschrijvingen van warmtepompen zijn afkomstig van erkende merken en leveranciers zoals Nefit-Bosch en Technische Unie, wat de betrouwbaarheid van deze informatie bekrachtigt.

De verplichtingen en subsidies zijn afgeleid van officiële communicatie van de Rijksoverheid en betrouwbare energie-experts. De verwachtingen voor 2026 en de verplichte vervanging van HR-ketels zijn afgeleid van stakeholdersessies en voorgestelde wijzigingen in de ISDE-regeling, waarin meerdere partijen betrokken zijn.

Hoewel de meeste informatie betrouwbaar is, is het belangrijk om te erkennen dat sommige gegevens uit de toekomstige voorgenomen wijzigingen afhankelijk zijn van politieke en technische besluitvorming. Deze ontwikkelingen kunnen onderhevig zijn aan wijzigingen voordat ze definitief worden gepubliceerd.

Conclusie

De warmtepomp speelt een steeds belangrijkere rol in de Nederlandse energietransitie. De toename van het aantal geïnstalleerde warmtepompen is een duidelijk teken van de groeiende belangstelling voor duurzame verwarmingssystemen. Lucht-waterwarmtepompen zijn op dit moment de meest efficiënte en populaire keuze, vooral in bestaande woningen, terwijl lucht-luchtwarmtepompen vooral geïnstalleerd worden voor koeling in de zomermaanden.

De toekomstige verplichtingen voor CV-ketelvervanging en subsidies zoals de ISDE-regeling zullen de uitrol van warmtepompen verder versnellen. Bovendien zijn er technische ontwikkelingen die het gebruik van warmtepompen in dicht bebouwde woonomgevingen mogelijk maken, zoals het verlagen van het geluidsniveau en het gebruik van milieuvriendelijke koudemiddelen.

In de industriële sector worden warmtepompen steeds vaker ingezet als efficiënte manier om energie op te wekken en te recirculeren. Deze toepassing is niet alleen duurzaam, maar ook economisch gunstig in de lange termijn.

Voor huiseigenaren, bouwprofessionals en DIY-enthusiasten is de warmtepomp een betrouwbare en toekomstbestendige keuze. Het is belangrijk om de juiste soort warmtepomp te kiezen op basis van de energiebehoefte van het huis en de beschikbare subsidies. Met de huidige ontwikkelingen en voorgenomen verplichtingen is de warmtepomp niet alleen een technische oplossing, maar ook een strategische keuze voor de toekomstige energievoorziening.