Problemen met warmtepompen: Onderhoud, bereikbaarheid en duurzaamheid in het licht van vereniging Eigen Huis

Published by Redactie on september 24, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

De overgang naar duurzame verwarmingssystemen zoals warmtepompen is in Nederland een belangrijk onderdeel van het klimaatbeleid. Echter, de praktijk wijst op uitdagingen die huiseigenaren tegenkomen bij de aanschaf, installatie en vooral het onderhoud van deze systemen. Vereniging Eigen Huis (VEH), een belangrijke belangenvereniging voor huiseigenaren in Nederland, heeft via haar meldpunt in korte tijd bijna 2.000 klachten ontvangen van eigenaren met problemen rondom de warmtepomp. Deze klachten gaan niet alleen over het ontbreken van onderhoudscontracten, maar ook over de bereikbaarheid van buitenunits, het tekort aan deskundige monteurs en de economische haalbaarheid van hybride systemen.

In dit artikel worden de voornaamste problemen en kansen rondom warmtepompen besproken, met een nadruk op onderhoud, bereikbaarheid en duurzaamheid. De informatie is gebaseerd op meldingen en analyses van VEH, die samen met andere betrokken partijen een duidelijk plaatje schetsen van de huidige situatie in de markt.

Onderhoud van warmtepompen

Net zoals traditionele verwarmingssystemen, zoals een cv-ketel, heeft een warmtepomp regelmatig onderhoud nodig. Dit omvat het controleren van eventuele lekkages of beschadigingen, het schoonmaken van filters en buitenunits, en het controleren van de functionering van het apparaat. Deze maatregelen zijn essentieel om de efficiëntie van de warmtepomp te behouden en eventuele storingen voor te gaan.

Onderhoudscontracten zijn lastig te regelen

Uit de meldingen bij VEH blijkt dat driekwart van de huiseigenaren die een warmtepomp hebben, behoefte hebben aan onderhoud. Echter, volgens de data, lukt het twee derde van deze huiseigenaren niet om een onderhoudscontract te regelen. Dit leidt tot problemen waarbij huiseigenaren jarenlang op zoek blijven naar een installateur of in de kou zitten als de fabrikant failliet gaat. Deze situaties zijn volgens VEH-directeur Cindy Kremer “best van geschrokken”.

De oorzaak van dit probleem ligt gedeeltelijk bij het tekort aan deskundige monteurs. Volgens Coen van de Sander, directeur bij de branchevereniging NVKL, is een wettelijk certificaat nodig om aan warmtepompen te mogen werken. Veel bedrijven beschikken nog niet over dit certificaat, wat de mogelijkheid om onderhoudscontracten aan te bieden vermindert.

Hybride systemen en het probleem van gecombineerd onderhoud

Een bijzondere uitdaging treedt op bij hybride warmtepompen, waarbij een warmtepomp gecombineerd is met een cv-ketel. Hierin blijken huiseigenaren vaak moeite te hebben met het vinden van installateurs die zowel de warmtepomp als de cv-ketel onderhouden. Veel warmtepompinstallateurs zijn niet bereid om de cv-ketel aan te pakken, terwijl cv-ketelbedrijven vaak ook niet durven om onderhoud te doen in combinatie met een warmtepomp. In sommige gevallen hebben huiseigenaren zelfs gemeld dat hun onderhoudscontract is opgezegd.

Kremer benadrukt hierbij het belang van een sterkere focus van de installatiebranche op het onderhoud van volledige verwarmingssystemen, in plaats van losse onderdelen. Alleen zo kan de branche volgens haar toekomstbestendig worden.

Problemen met bereikbaarheid van buitenunits

Een ander aanzienlijk probleem is de plaatsing van de buitenunit van de warmtepomp. Bouwers en installatiebedrijven lijken niet altijd goed te overwegen waar ze de buitenunit plaatsten, wat later tot praktische problemen kan leiden.

Lastige locaties en hoge kosten

VEH heeft meldingen ontvangen van huiseigenaren waarbij de buitenunit op het dak is geplaatst tussen zonnepanelen. Dit maakt het onderhoud van het apparaat uiterst lastig en vereist het gebruik van een hoogwerker. Het is niet altijd eenvoudig om een bedrijf te vinden dat dit werk wil uitvoeren, en ook de kosten kunnen aanzienlijk stijgen. Kremer benadrukt dat dit een duidelijk probleem is, en stelt voor dat de overheid meer duidelijkheid moet geven over de toegestane locaties voor warmtepompen.

Aanbevelingen voor juiste plaatsing

Om storingen en hoge onderhoudskosten te voorkomen, is het essentieel dat de buitenunit van de warmtepomp op een makkelijk bereikbare plek wordt geplaatst. Daarnaast dient men rekening te houden met de omgeving, zoals geluidsnormen, windrichting en eventuele hinder voor buren. In sommige gevallen kunnen zonneweringen of afstand houden tussen de unit en de woning het geluidsniveau verlagen.

Hybride warmtepompen en financiële haalbaarheid

Hybride warmtepompen worden vaak als een duurzamere en efficiëntere oplossing gepresenteerd. Deze systemen combineren een warmtepomp met een cv-ketel, waardoor het gasverbruik in een huis met tot wel 60% kan dalen. Echter, uit onderzoek van VEH blijkt dat de economische haalbaarheid van deze systemen niet altijd optimaal is, vooral voor rijtjeshuizen.

Duurzaamheid versus rendement

Uit de data blijkt dat huiseigenaren met een hybride warmtepomp en de juiste isolatiemaatregelen soms met hogere lasten te maken hebben dan verwacht. De investering in de apparatuur, de installatie en de isolatie moet dus goed worden beoordeeld op zijn rendement. Bij huizen met een laag gasverbruik (minder dan 800-1000 m³) kan het soms zelfs beter zijn om direct voor een all-electric oplossing te kiezen.

Een belangrijke factor in deze keuze is de terugverdientijd van de investering. Voor sommige huiseigenaren weegt het financiële rendement zwaar mee bij de keuze voor verduurzaming. Energielasten zoals netbeheerkosten en leverancierskosten kunnen in dit kader aanzienlijk zijn, waardoor de aantrekkelijkheid van hybride systemen in twijfel getrokken kan worden.

Geluidsoverlast en regelgeving

Een minder vaak besproken, maar niet minder belangrijk aspect van warmtepompen is de geluidsoverlast die zij kunnen veroorzaken. Inwoners van appartementen kunnen bijvoorbeeld last ondervinden van het geluid van de buitenunit, omdat dit wordt gemeten in de woningen van buren in plaats van op de erfgrens.

Normen en praktijk

Sinds 1 april 2021 zijn er duidelijke geluidsnormen voor warmtepompen. Overdag mag het geluidsniveau maximaal 45 decibel zijn, terwijl sommige modellen een nachtstand hebben om het geluid te verminderen. Echter, als het geluidsniveau boven deze normen komt, kan sprake zijn van onrechtmatige hinder, waarbij buren de gemeente kunnen vragen om op te treden.

Tips om geluidsoverlast te voorkomen

Om geluidsoverlast te beperken, is het belangrijk dat de buitenunit op een geschikte plek wordt geplaatst en goed is geïsoleerd. Ook kan het gebruik van geluidsschermen of een afstand tot buurwoningen een positieve invloed hebben op het geluidsniveau. Huiseigenaren kunnen hierbij advies vragen aan een professionele installateur.

Alternatieven en aanvullende oplossingen

Hoewel warmtepompen een populaire keuze zijn bij verduurzaming, zijn er ook alternatieven die in bepaalde situaties geschikter kunnen zijn. Een voorbeeld is infraroodverwarming, die vaak wordt aangewend als aanvulling op vloerverwarming in nieuwbouwprojecten.

Infraroodverwarming: Voor- en nadelen

Infraroodverwarming kan in delen van een woning, zoals de badkamer, extra warmte geven. Er zijn verschillende soorten infraroodpanelen beschikbaar, waaronder plafondpanelen, murenpanelen en stralers voor de douche. De voornaamste voordeel is dat het direct de persoon verwarmt, waardoor het sneller werkt dan traditionele verwarmingssystemen.

Echter, infraroodverwarming heeft ook nadelen. Zo kan het bijvoorbeeld lokaal te warm worden, en is het niet geschikt als de enige verwarmingsbron in een woning. Daarnaast zijn er weinig standaardregels of normen voor deze technologie, waardoor het voor huiseigenaren vaak lastig is om de verkooppraat van de werkelijkheid te onderscheiden.

Rol van de overheid en toekomstige maatregelen

De huidige situatie toont aan dat zowel de overheid als de markt een rol kunnen spelen bij het oplossen van de voornaamste problemen rondom warmtepompen. VEH benadrukt in verschillende meldingen dat duidelijkheid nodig is over de toegestane locaties van buitenunits en het onderhoud van verwarmingssystemen.

Aanbevelingen voor duidelijkheid en toezicht

Een duidelijke regelgeving over waar warmtepompen kunnen worden geplaatst kan problemen met bereikbaarheid voorkomen. Daarnaast zou het verplicht maken van onderhoudscontracten bij nieuwbouwprojecten kunnen voorkomen dat huiseigenaren jarenlang op zoek blijven naar een installateur.

Op lange termijn is het ook belangrijk dat de installatiebranche investeert in opleiding en certificering van monteurs, zodat er voldoende deskundig personeel beschikbaar is om het onderhoud van warmtepompen en verwarmingssystemen te garanderen.

Conclusie

De overgang naar duurzame verwarmingssystemen zoals warmtepompen biedt veel kansen, maar ook uitdagingen. Uit de meldingen bij VEH blijkt dat huiseigenaren vragen stellen over onderhoud, bereikbaarheid en economische haalbaarheid. Problemen zoals het ontbreken van onderhoudscontracten, lastige locaties van buitenunits en het tekort aan deskundige monteurs tonen aan dat de huidige markt nog niet volledig gereed is voor een massale overgang.

Toch blijft de warmtepomp een aantrekkelijke optie voor duurzamer verwarmen. Door betere duidelijkheid, regelgeving en toezicht kan de overheid een belangrijke rol spelen in het oplossen van deze problemen. Huiseigenaren en installateurs zijn daarnaast uitgenodigd om zorgvuldig te overwegen welke oplossing het beste past bij hun situatie, rekening houdend met technische, financiële en praktische aspecten.