De Rol van Waterland Installatie Techniek in de Warmtepomptransitie: Hybride Systemen, Innovaties en Duurzame Oplossingen

De transitie naar duurzame energie in Nederland is in volle gang. In het licht van verplichtingen zoals de klimaatdoelen en de stijgende aandacht voor energiebesparing, speelt de warmtepomp een centrale rol in de toekomst van verwarming en koeling. In dit kader is Waterland Installatie Techniek, geresidieerd in Monnickendam, een voorbeeld van hoe professionals in de installatietechniek deze verandering actief beïnvloeden. Deze organisatie is niet alleen actief betrokken bij de installatie en beheer van warmtepompen, maar ook in het testen, demonstreren en verbeteren van hybride systemen in combinatie met slimme aansturing zoals Resideo’s evohome. Deze combinatie van praktijkervaring, technologische vooruitgang en duurzaamheid maakt Waterland Installatie Techniek tot een relevante speler in de huidige energietransitie.

In deze uitgebreide gids bekijken we de rol van Waterland Installatie Techniek binnen de warmtepompsector, de toepassing van hybride warmtepompen, de betekenis van aquathermie en energiedamwanden als warmtebron, en de groei van warmtepompen in Nederland – met een speciale focus op het gebruik in stedelijke en niet-stedelijke regio’s. Verder ligt de nadruk op de betekenis van slimme aansturing, zoals evohome, om de efficiëntie van warmtepompen te maximaliseren.

De toekomst van verwarming: Hybride warmtepompen

Een hybride warmtepomp is een systeem dat zowel op warmtepomp- als op traditionele gasverbranding werkt. Dit betekent dat de warmtepomp de hoofdverantwoordelijkheid voor verwarming draagt, terwijl een kleinere cv-ketel als back-up dient in situaties waarin de warmtepomp niet voldoende warmte kan leveren – bijvoorbeeld bij extreme koud weer. Deze aanpak biedt een evenwicht tussen duurzaamheid en comfort, iets waar Waterland Installatie Techniek zich sterk op richt.

Praktijktesten in Monnickendam

Waterland Installatie Techniek heeft zijn eigen stolpboerderij in Monnickendam omgevormd tot een testbed voor hybride warmtepompen. Hier wordt een systeem gebruikt dat bestaat uit een lucht-water warmtepomp in combinatie met een kleine cv-ketel. Deze opstelling laat toe om te experimenteren met verschillende afgiftesystemen, zoals vloerverwarming en convectorradiatoren. De boerderij is opgedeeld in 11 zones die elk apart zijn aan te sturen voor warmte en koeling, waardoor het systeem realistisch benadert wat in de praktijk te verwachten is.

De hybride aanpak is volgens De Boer van Waterland Installatie Techniek vooral geschikt voor situaties waar de bouwconstructie niet geheel afgestemd is op laagtemperatuurverwarming. In dergelijke gevallen kan een hybride systeem het beste compromis bieden tussen energiebesparing en comfort.

Slimme aansturing met evohome

Een essentieel onderdeel van een hybride warmtepomp is slimme aansturing. Waterland Installatie Techniek werkt hierbij nauw samen met Resideo’s evohome, een slimme thermostaat die toelaat om het verwarmings- en koelsysteem op een efficiëntere manier te beheren. De Boer benut deze technologie om het gebruik van energie zo efficiënt mogelijk te maken. Evohome maakt het mogelijk om de beschikbare warmtecapaciteit van de warmtepomp te optimaliseren, zodat er minder gebruik gemaakt hoeft te worden van de cv-ketel.

De nieuwste updates van evohome brengen extra functionaliteiten met zich mee die het beheer van hybride systemen verder verbeteren. Daardoor kan Waterland Installatie Techniek ervaring opdoen die ze vervolgens kunnen delen met hun klanten, waardoor het implementeren van duurzame verwarmingssystemen sneller en betrouwbaarder wordt.

Aquathermie: Oppervlaktewater als warmtebron

Nadat we de praktijkzijde van warmtepompen en hybride systemen hebben besproken, is het ook belangrijk om aandacht te besteden aan alternatieve warmtebronnen. Een van de meest veelbelovende technieken in dit opzicht is aquathermie, waarbij oppervlaktewater zoals kanalen, meren of rivieren gebruikt wordt als bron voor warmtepompen.

Hoe werkt aquathermie?

Aquathermie komt neer op het gebruik van een warmtewisselaar die in het oppervlaktewater geplaatst wordt. Deze werkt als een bron voor een water-water warmtepomp. Het systeem zorgt ervoor dat warmte uit het water wordt onttrokken en gebruikt om gebouwen te verwarmen. In de zomer kan het proces ook omgekeerd worden om koelte te genereren.

De techniek vraagt wel wat voorbereiding. Het is niet alleen een kwestie van een warmtewisselaar in het water te plaatsen. Daarnaast zijn er diverse factoren die bepalen of aquathermie technisch en economisch haalbaar is, zoals de grootte van het wateroppervlak, de hydrologische eigenschappen van het water, en de energiebehoefte van het gebouw. Deze techniek is echter een aantrekkelijke optie voor gebieden met voldoende wateroppervlak en een relatief stabiele waterkwaliteit.

Voordelen van aquathermie

Aquathermie biedt verschillende voordelen ten opzichte van traditionele warmtepompen die lucht als bron gebruiken. Het gebruik van water als warmtebron is energetisch efficiënter, omdat water een hogere temperatuur heeft dan lucht, zowel in de winter als in de zomer. Dit betekent dat de warmtepomp minder energie hoeft te verbruiken om de gewenste warmtegraad te bereiken.

Daarnaast is aquathermie een duurzame oplossing, omdat het geen fossiele brandstoffen gebruikt en er geen directe emissies zijn. Bovendien levert het systeem een positieve bijdrage aan de waterkwaliteit, omdat het water na het warmteonttrekken afkoelt, wat kan helpen bij het voorkomen van eutrofiering en algenbloei.

Energiedamwanden: Een onzichtbare warmtebron

Een andere innovatieve methode voor warmteopwekking die steeds meer aandacht krijgt is de energiedamwand. Deze techniek maakt gebruik van de gevelconstructie van een gebouw om warmte of koelte op te wekken. Het systeem werkt met een gesloten circuit van vloeistof – meestal water met glycol – dat door de damwand loopt. Deze vloeistof neemt warmte op uit het water of geeft warmte af, afhankelijk van de seizoensgebonden behoeften.

Werking van energiedamwanden

De energiedamwand bestaat uit collectoren die op de gevel zijn bevestigd. Deze zijn verbonden met een netwerk van leidingen dat de vloeistof transporteert naar een water-water warmtepomp. Het systeem is ontworpen om zowel warmte als koelte te leveren, afhankelijk van de vraag. In de winter wordt de warmte uit het water onttrokken en gebruikt voor verwarming, terwijl in de zomer het proces omgekeerd wordt om koelte te genereren.

De techniek is vooral geschikt voor gebouwen die grenzen aan water, zoals rivieren, kanalen of meren. Het biedt een slimme en betrouwbare manier om warmte en koelte op te wekken, zonder dat het visueel opvalt. De energiedamwand is bovendien een gesloten systeem, wat betekent dat er geen vloeistoffen in de bodem terechtkomen of aan de bodem worden onttrokken. Dit maakt het systeem veilig voor de omgeving en vermindert de risico’s op verontreiniging.

Voordelen van energiedamwanden

Energiedamwanden bieden verschillende voordelen. Ten eerste is het een duurzame en energie-efficiënte manier om warmte en koelte op te wekken. Omdat water een hogere temperatuur heeft dan lucht, is het efficiënter om warmte op te wekken uit water dan uit lucht. Dit betekent dat de warmtepomp minder energie hoeft te verbruiken om de gewenste warmtegraad te bereiken.

Ten tweede is het systeem zeer flexibel. Het kan worden aangepast aan zowel kleine als grote energiebehoefte, wat het geschikt maakt voor een breed spectrum van gebouwen. Bovendien is het systeem zeer betrouwbaar, omdat het gesloten systeem en de gebruikte materialen goed zijn ontworpen om langdurig te functioneren onder verschillende omstandigheden.

De groei van warmtepompen in Nederland

De groei van warmtepompen in Nederland is aanzienlijk. Volgens Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) waren er eind 2024 meer dan 2,6 miljoen warmtepompen in gebruik, een toename van 17 procent ten opzichte van een jaar eerder. Ondanks de dalende verkoopcijfers is het totaal aantal warmtepompen gestegen, doordat er meer warmtepompen zijn bijgeplaatst dan er uit gebruik zijn genomen.

Soorten warmtepompen

Er zijn drie hoofdcategorieën van warmtepompen in Nederland:

1. Lucht-luchtwarmtepompen (airco's) – 72% van het totaal aantal warmtepompen in 2024.
2. Lucht-waterwarmtepompen – 22% van het totaal.
3. Bodem- of waterwarmtepompen – 6% van het totaal.

De meeste warmtepompen zijn lucht-luchtwarmtepompen, die vooral worden gebruikt voor koeling in de zomer. Lucht-waterwarmtepompen worden vaker gebruikt in combinatie met een vloerverwarmingsysteem of radiatoren. Bodem- of waterwarmtepompen zijn minder gebruikelijk, maar bieden in sommige situaties een efficiëntere oplossing, vooral in regio’s met voldoende grondwater of oppervlaktewater.

Groei per type

De groei van warmtepompen is het duidelijkst te zien in de cijfers van de afgelopen jaren:

Deze cijfers tonen dat de aantallen van alle drie de categorieën zijn toegenomen, met lucht-luchtwarmtepompen als de snelst groeiende. In 2024 waren er bijna 1900 duizend lucht-luchtwarmtepompen in gebruik, wat een toename van bijna 200 procent is ten opzichte van 2010.

Subsidies en regionale verschillen

De ISDE-subsidieregeling speelt een belangrijke rol in de uitrol van warmtepompen. Deze regeling is vooral gericht op lucht-water- en bodem- of waterwarmtepompen, en is niet van toepassing op nieuwbouw. Tussen 2022 en 2024 zijn er 228 duizend lucht-waterwarmtepompen en 10 duizend bodem- of waterwarmtepompen met ISDE-subsidie aangeschaft. Deze warmtepompen zijn vooral terechtgekomen in niet-stedelijke gemeenten.

Deze regionale verdeling wijst op een hogere aandacht voor duurzame oplossingen in plattelandsgebieden, mogelijk door lagere energiekosten en een groter gebruik van vloerverwarmingssystemen. In stedelijke gebieden, zoals Amsterdam, is de opname van subsidies lager, wat kan wijzen op een hogere drempel voor investeringen in warmtepompen in dichtbevolkte steden.

De rol van Waterland Installatie Techniek in de toekomst

Waterland Installatie Techniek is een voorbeeld van hoe installateurs en adviesbureaux een centrale rol kunnen spelen in de energietransitie. Door hun focus op hybride warmtepompen, slimme aansturing en het testen van nieuwe technieken zoals aquathermie en energiedamwanden, helpen zij bij het maken van duurzame verwarmingssystemen toegankelijk en praktisch toepasbaar.

Verantwoordelijkheid en kwaliteit

Een andere essentieel aspect van het werk van Waterland Installatie Techniek is de nadruk op kwaliteit en veiligheid. Sinds 1 april 2023 gelden nieuwe regels voor het installeren en onderhouden van gasverbrandingsinstallaties, zoals cv-ketels en gashaarden. Deze regels zijn vastgelegd in de bouwregelgeving, en iedereen die zonder certificering werkt aan deze installaties is in overtreding.

Waterland Installatie Techniek is CO-Vrij gecertificeerd, wat betekent dat ze voldoen aan de hoogste eisen qua veiligheid en kwaliteit. Dit maakt hen een betrouwbare partner voor eigenaren en woningbouwbedrijven die overstap willen maken naar duurzamere verwarmingssystemen.

Onderhoud en preventie van storingen

Een warmtepomp, of hybride systeem, vraagt regelmatig onderhoud om optimaal te functioneren. Waterland Installatie Techniek biedt onderhoudsabonnementen aan, die zorgen voor een betrouwbare en continue werking van de installatie. Dit is niet alleen belangrijk voor de efficiëntie van de warmteopwekking, maar ook voor de preventie van storingen en eventuele uitval van het systeem.

Conclusie

De transitie naar duurzame verwarmingssystemen in Nederland is in volle gang, en warmtepompen spelen een centrale rol in deze overgang. Door het gebruik van hybride systemen, slimme aansturing zoals evohome, en alternatieve warmtebronnen zoals aquathermie en energiedamwanden, worden warmtepompen steeds efficiënter en toegankelijker.

Waterland Installatie Techniek is een voorbeeld van hoe installateurs en adviesbureaux deze veranderingen actief ondersteunen. Door het testen en demonstreren van nieuwe technieken, het adviseren van klanten op maat, en het waarborgen van kwaliteit en veiligheid, helpen zij bij het maken van duurzame verwarmingssystemen praktisch toepasbaar.

In een toekomst waarin duurzaamheid en energie-efficiëntie steeds belangrijker worden, is het belangrijk dat professionals zoals Waterland Installatie Techniek hun expertise en ervaring aanbieden aan zowel particulieren als woningbouwbedrijven. Zo kan de transitie naar duurzame verwarmingssystemen worden versneld, en kunnen huizen en gebouwen worden voorzien van comfortabele, milieuvriendelijke en efficiënte verwarming en koeling.

Bronnen

1. CBS – Groei aantal warmtepompen neemt af
2. Resideo – evohome warmtepomp, max comfort, min gasverbruik
3. Vakblad Warmtepompen – Alles over aquathermie
4. Energie Damwanden – Energiedamwanden als warmtebron
5. Waterland Installatie Techniek