Warmtepomp versus gas: rendement, kosten en efficiëntie in vergelijking

Published by Redactie on september 24, 2025 | Category warmtepomp

In de huidige context van energietransitie en duurzame verwarmingssystemen speelt de warmtepomp een steeds grotere rol. Tegelijkertijd blijft gas een vertrouwd en goedkoper alternatief voor velen, zeker in winters met hoge gasprijzen. De vraag die zich bij vele huiseigenaren opwerpt is: is een warmtepomp daadwerkelijk duurder dan gas deze winter? En als dat niet het geval is, op welke voorwaarden is het rendement van een warmtepomp gunstiger dan dat van een gasgestookte cv-ketel?

In dit artikel nemen we de gegevens onder de loep die in diverse betrouwbare bronnen worden genoemd, en beoordelen we de technische en economische aspecten van het gebruik van een warmtepomp ten opzichte van gas. We bekijken rendementcijfers, energiekosten, subsidies en de invloed van bouwtechnische voorwaarden op de efficiëntie van warmtepompen.

Warmtepomp versus gas: het rendement als maatstaf

Een centraal begrip bij het vergelijken van verwarmingssystemen is het rendement, uitgedrukt in COP (Coefficient of Performance) en SCOP (Seasonal Coefficient of Performance). Deze waarden geven aan hoe efficiënt een warmtepomp werkt bij verschillende buitentemperaturen en gedurende een gehele winterperiode.

COP en SCOP: wat zeggen deze waarden?

De COP geeft het verhoudingsgetal weer tussen de warmte die wordt geleverd en de elektriciteit die nodig is om de warmtepomp te laten werken. Een COP van 3 betekent dat voor elke 1 kWh elektriciteit die wordt gebruikt, er 3 kWh warmte wordt geleverd. Dit maakt een warmtepomp in principe efficiënter dan een gasgestookte cv-ketel, die een rendement van maximaal 100% heeft.

Een SCOP is een gewogen gemiddelde over een hele winter. Het rekening houdt met variabelen zoals buitentemperatuur, de vereiste afgiftetemperatuur en de werking van het verwarmingssysteem. Bronnen tonen aan dat moderne warmtepompen een SCOP kunnen bereiken van 5,2 of hoger, afhankelijk van de installatie en de omgeving.

Wanneer de COP hoger is dan 2,83, is een warmtepomp goedkoper dan gas, zelfs bij huidige energieprijzen. Dit maakt het rendement een cruciale factor bij het bepalen van de economische voordelen van een warmtepomp.

Energieverbruik en kostenvergelijking

Hoewel het rendement van een warmtepomp aantrekkelijk is, zijn er ook kostenfactoren die van invloed zijn op de totale kosten: aanschafprijs, installatiekosten, subsidies, elektriciteitsverbruik en eventuele aanpassingen aan het huis.

Aanschaf- en installatiekosten

Een warmtepomp is op korte termijn duidelijk duurder dan een gasgestookte cv-ketel. De aanschafkosten variëren afhankelijk van het type warmtepomp: luchtwarmtepompen zijn meestal goedkoper dan grond- of waterwarmtepompen, die extra investeringen zoals grondboringen vereisen.

Daarnaast zijn er kosten voor aanpassingen aan het huis, zoals het installeren van een vloerverwarmingssysteem of lage-temperatuur radiatoren, aangezien warmtepompen efficiënter werken bij lagere afgiftetemperaturen.

Subsidies en terugverdientijd

Een belangrijk voordeel van warmtepompen is dat er subsidies beschikbaar zijn, bijvoorbeeld via het SDE+ programma of andere regionale subsidies. Deze subsidies verlagen de initiële investering en kunnen de terugverdientijd van een warmtepomp aanzienlijk beïnvloeden.

Daarnaast is het installeren van zonnepanelen een extra manier om de kosten van elektriciteit te verlagen, wat direct de efficiëntie en terugverdientijd van een warmtepomp verder verbetert.

Elektriciteitsverbruik en marktprijzen

Hoewel de COP en SCOP van een warmtepomp hoog zijn, zijn de kosten van elektriciteit in 2024 hoger dan normaal. Dit heeft een directe invloed op de totale kosten van verwarming. Bij hogere elektriciteitsprijzen kan een warmtepomp op korte termijn duurder zijn dan gas, vooral in winters met extreem koude temperaturen.

Een luchtwarmtepomp werkt minder efficiënt in extreem koude omstandigheden, wat het COP verlaagt. Dit betekent dat in koude winters extra elektriciteit nodig is, wat het verbruik en de kosten verhoogt.

Hybride versus all-electric warmtepompen

Een alternatieve aanpak is het gebruik van een hybride warmtepomp, die op elektriciteit werkt, maar in koude perioden een gasgestookte cv-ketel als back-up gebruikt. Bronnen tonen aan dat een hybride warmtepomp in veel gevallen efficiënter en praktischer is dan een all-electric variant, vooral in bestaande woningen.

Voordeel: betere efficiëntie bij koude temperaturen

Een all-electric warmtepomp moet vaak worden gedimensioneerd op extreem lage buitentemperaturen (zoals –10°C), omdat het in zo’n situatie toch verwarming moet leveren. Dit betekent dat het systeem in normale winters (gemiddeld 5°C) vaak te groot is en dus niet efficiënt werkt, omdat het aan- en uit gaat. Dit proces, ook wel “tacten” genoemd, leidt tot lage COP-waarden en hogere energiekosten.

Een hybride warmtepomp daarentegen kan bij koude temperaturen de cv-ketel gebruiken en in normale winters op elektriciteit werken. Dit zorgt voor een betere balans tussen efficiëntie en comfort, vooral in winters zoals deze.

Nadelen van all-electric warmtepompen

Naast efficiëntieproblemen bij koude temperaturen, kan het gebruik van all-electric warmtepompen ook problemen veroorzaken voor het energienet. Bij extreem koude winters en massale aansluiting van warmtepompen kan het netwerk overbelast raken, wat leidt tot beperkingen in het elektriciteitsaanbod.

Aanpassingen aan de woning: isolatie en verwarmingsinstallatie

Een warmtepomp werkt efficiënter in een goed geïsoleerde woning. Dit betekent dat een investering in isolatie (bijvoorbeeld in de muren, daken en vloeren) de COP en SCOP kan verbeteren en het energieverbruik verlagen.

Daarnaast is het vaak noodzakelijk om het verwarmingsinstallatie aan te passen. Lage-temperatuur radiatoren of vloerverwarming zijn meestal geschikter voor warmtepompen dan traditionele radiatoren. Dit is een belangrijke overweging bij het bepalen van de totale investering.

Geluidsoverlast en andere praktische aspecten

Een warmtepomp maakt geluid, vooral het buitenunit. Dit kan worden verminderd door de installatie in een geluiddempende omkasting te plaatsen of op een afstand van buren. De geluidsniveaus liggen meestal rond de 40 dB, vergelijkbaar met een koelkast.

Daarnaast vereist het installeren van een warmtepomp soms het aanleggen van een grondbuis of boring, wat extra kosten en ongemak met zich meebrengt. De keuze voor een luchtwarmtepomp kan hierin voordelen bieden, omdat deze minder ingrijpende installatie vereist.

Conclusie

De vraag of een warmtepomp deze winter duurder is dan gas hangt af van meerdere factoren:

Rendement: Een warmtepomp is in principe efficiënter dan gas, vooral bij een SCOP van 5,2 of hoger.
Energieprijzen: Hoog elektriciteitsverbruik kan de kosten van een warmtepomp opkrikken, vooral in koude winters.
Subsidies: Beschikbare subsidies kunnen de initiële investering verlagen en de terugverdientijd verbeteren.
Type warmtepomp: Hybride warmtepompen zijn in veel gevallen praktischer dan all-electric modellen, vooral in bestaande woningen.
Aanpassingen: Goede isolatie en een geschikt verwarmingssysteem zijn cruciale voorwaarden voor een efficiënte warmtepomp.

In de langere termijn is een warmtepomp vaak kostenefficiënter dan gas, vooral bij hoge gasprijzen. Echter, in winters met extreem koude temperaturen en hoge elektriciteitsprijzen kan het verbruik van een warmtepomp tijdelijk hoger liggen dan dat van een gasgestookte cv-ketel.