Warmtepompen en geluidshinder: Belangrijke kennis voor eigenaren en buren

Published by Redactie on september 24, 2025 | Category warmtepomp

De opkomst van warmtepompen als duurzame oplossing voor het verwarmen van huizen heeft geleid tot een toegenomen aandacht voor het geluid dat deze installaties produceren. Hoewel warmtepompen een essentieel onderdeel worden van het duurzame energiebeleid, kunnen ze ook geluidsoverlast veroorzaken. In dit artikel wordt ingegaan op de technische aspecten van warmtepompen, de huidige regelgeving in Nederland, rechterlijke jurisprudentie rond geluidsoverlast en praktische maatregelen om dit probleem te voorkomen of op te lossen. Het doel is om duidelijkheid te verschaffen voor eigenaren, buren en professionals die betrokken zijn bij de installatie en gebruik van warmtepompen.

Wat zijn warmtepompen en hoe werken ze?

Een warmtepomp is een technologische installatie die warmte uit de omgeving (zoals lucht, grond of water) opneemt en gebruikt om ruimtes te verwarmen of te koelen. De werking berust op het principe van compressie, waarbij een koelmiddel wordt verdampt en daarna onder hoge druk wordt samengeperst, waardoor de temperatuur toeneemt. Het proces wordt gesteund door ventilatoren, die warmte uit de buitenlucht trekken, waardoor geluid geproduceerd kan worden.

Hoewel de technologie in principe gericht is op efficiëntie en duurzaamheid, kan het geluidsniveau van een warmtepomp bepalen of het als hinderlijk wordt ervaren. Dit is vooral van belang in dichtbebouwde gebieden of in buurtwoningen waar de afstand tussen huizen klein is.

Geluidsproductie van warmtepompen

Het geluidsniveau dat door een warmtepomp wordt geproduceerd, hangt af van meerdere factoren, waaronder het vermogen van de pompen en de omgevingsomstandigheden. Volgens de Technische Richtlijnen voor de bestrijding van geluidshinder is sprake van een subjectieve waarneming van geluid, wat betekent dat niet iedereen hetzelfde geluid op dezelfde manier ervaart.

Geluidsrichtwaarden

De Technische Richtlijnen voor de bestrijding van geluidshinder geven richtwaarden op voor geluidsproductie in zowel open als gesloten ruimtes. Voor open ruimtes gelden de volgende richtwaarden:

Overdag: maximaal 65 dB(A)
* ’s nachts:* maximaal 55 dB(A)

Voor ruimtes binnen huizen die bescherming behoeven (zoals woon- en slaapkamers) zijn de waarden aanzienlijk lager:

Overdag: maximaal 35 dB(A)
* ’s nachts:* maximaal 25 dB(A)

Deze richtwaarden zijn ontworpen om de gezondheid en het woongenot van bewoners te waarborgen, vooral in de nacht, wanneer het geluidssensitiviteit van mensen groter is.

Rechtelijke praktijk en geluidsoverlast

Er zijn in de praktijk rechterlijke beslissingen geweest waarin geluidsoverlast door warmtepompen centraal stond. Een bekend voorbeeld is uit het noorden van Nederland, waar een warmtepomp van een zwembadinstallatie geluidsoverlast veroorzaakte voor de buurwoningen. De achterburen voelden zich systematisch in hun rust verstoord, wat leidde tot slaaptekorten en gezondheidsklachten.

De buurvrouw die de warmtepomp had geïnstalleerd, had deze op slechts veertig centimeter van de erfgrens geplaatst. De rechter oordeelde dat het gebruik van de warmtepomp tussen 23.00 uur en 7.00 uur niet toegestaan was, op straffe van een dwangsom. In hoger beroep wees het gerechtshof deze uitspraak af, maar benadrukte dat het geluidsniveau van een warmtepomp, ook als het voldoet aan de geluidsnormen, onrechtmatige hinder kan opleveren als het leidt tot gezondheidsklachten bij buren.

Onrechtmatige hinder

De rechterlijke jurisprudentie benadrukt dat het feit dat een warmtepomp voldoet aan de geluidseisen van het Bouwbesluit of andere technische richtlijnen, niet betekent dat er geen sprake is van onrechtmatige hinder. De aard, duur en intensiteit van de overlast zijn bepalend voor de rechtbank.

In het voorgaande geval was de geluidsoverlast vooral ’s nachts aanwezig, wat een extra belastende factor maakt. Het hof erkende dat de buren hierdoor een aanzienlijk nadeel hadden ondervonden, ook al was de warmtepomp conform de technische normen.

Huidige regelgeving en eisen

In Nederland zijn er zowel geluidsvermogen- als geluidsdrukeisen voor warmtepompen. De regels zijn vooral gericht op het voorkomen van hinder en zijn van toepassing op zowel de eigenaar van de warmtepomp als de omgeving.

Geluidsvermogen

Sinds 2012 zijn er EU-wijze geluidsvermogenregels voor warmtepompen. Warmtepompen tot 6 kW mogen maximaal 65 dB(A) geluidsvermogen produceren, en warmtepompen tot 12 kW mogen maximaal 70 dB(A) geluidsvermogen hebben. Deze normen zijn belangrijk bij de aanschaf van een warmtepomp, omdat ze aangeven hoeveel geluid de installatie kan produceren op korte afstand.

Geluidsdruk

Naast geluidsvermogen is ook geluidsdruk een belangrijke maatstaf. Sinds 1 januari 2021 zijn er nieuwe eisen in het Bouwbesluit opgenomen, die het geluidsniveau op de erfgrens bepalen. De eisen zijn:

Overdag: maximaal 45 dB(A) op de erfgrens
Avond/nacht: maximaal 40 dB(A) op de erfgrens

Deze eisen zijn ontworpen om ervoor te zorgen dat de geluidsoverlast aan grenzen wordt gehouden, zowel voor de eigenaar als voor buren. Het is belangrijk dat de installatie op een manier wordt geplaatst (zoals ver uit de erfgrens of met schermen) dat deze normen worden gerespecteerd.

Praktijkmaatregelen tegen geluidsoverlast

Om geluidsoverlast door warmtepompen te voorkomen of te beperken, zijn er verschillende technische en praktische maatregelen beschikbaar. Deze worden vaak aangeraden door installateurs en bouwdeskundigen om conflicten tussen buren te voorkomen.

Positie en afstand

Een van de meest effectieve maatregelen is het positioneren van de warmtepomp ver genoeg van de erfgrens. Volgens het Bouwbesluit is een minimale afstand vereist, maar deze kan variëren afhankelijk van de omgeving. In dichtbebouwde stadsgevallen zijn extra voorzichtigheden vaak nodig.

Geluidsafschermingen

Geluidsafschermingen zijn een andere veelgebruikte maatregel. Deze kunnen bestaan uit dempende omkistingen of schermen die het geluid afbuigen of absorberen. In rechterlijke zaken is het soms verplicht om schermen of dempers aan te brengen als het geluidsniveau boven de toegestane waarden uitkomt.

Tijdsbeperkingen

Een praktische en effectieve maatregel is om de warmtepomp alleen overdag aan te zetten. In juridische situaties is dit vaak verplicht geweest. Hoewel dit de efficiëntie van de warmtepomp kan beïnvloeden, kan het ook het geluidshinderprobleem aanzienlijk verminderen, vooral als de overlast ’s nachts het sterkst is.

De rol van de overheid en de bouwsector

De overheid en de bouwsector spelen een cruciale rol bij het beheersen van geluidshinder van warmtepompen. De overheid heeft niet alleen regelgeving ontwikkeld, maar heeft ook gereedschappen op de markt gebracht om geluidsniveaus te berekenen en te controleren.

Rekenhulpmiddelen

Een voorbeeld is de rekentool die is ontwikkeld door de overheid in samenwerking met LBP | SIGHT. Deze tool helpt bij het berekenen van het geluidsniveau op de erfgrens van een woning. Het doel is om ervoor te zorgen dat installateurs en eigenaren voldoende inzicht hebben in de geluidsbelasting die hun warmtepomp veroorzaakt.

Onderzoek en beleid

De overheid heeft ook erkend dat het geluidsniveau van warmtepompen in de praktijk nog niet volledig is onderzocht. Er is een oriënterend onderzoek gestart om in kaart te brengen hoeveel geluid warmtepompen precies produceren en hoe dat ervaren wordt door bewoners. De resultaten van dit onderzoek kunnen leiden tot verder beleidswerk en regelgeving.

Conclusie

De opkomst van warmtepompen als duurzame verwarmingsoplossing brengt ook een aantal uitdagingen met zich mee, vooral wat betreft geluidshinder. Hoewel de technische normen en juridische eisen streng zijn, kan het toch voorkomen dat buren last hebben van geluidsoverlast. De rechtspraak benadrukt dat ook conformiteit met normen geen garantie biedt voor het ontbreken van hinder, vooral als het geluid leidt tot gezondheidsklachten.

Voor eigenaren is het belangrijk om bewust te kiezen voor een warmtepomp die voldoet aan de geluidsstandaarden en om dit zorgvuldig te plaatsen. Voor buren is het belangrijk om zich bewust te zijn van de mogelijkheid van geluidsoverlast en in het geval van last, juridische of technische maatregelen te overwegen.

De combinatie van goede regelgeving, technische voorzieningen en bewustwording van zowel eigenaren als buren kan ervoor zorgen dat warmtepompen hun duurzame potentie volledig kunnen uitoefenen zonder het woongenot van anderen negatief te beïnvloeden.

Bronnen

zaak