Rendement en rendabiliteit van warmtepompen: welke situaties zijn gunstig?

Published by Redactie on september 24, 2025 | Category warmtepomp

De overstap naar een warmtepomp als verwarmingsinstallatie is in de afgelopen jaren steeds vaker vooropgezet als duurzame oplossing om energiegebruik en CO2-uitstoot te verminderen. Toch blijkt uit recente analyses dat de financiële rendabiliteit van een warmtepomp afhankelijk is van diverse factoren, waaronder isolatiegraad, verwarmingsinstallatie, energieprijzen en het type woning. In dit artikel bespreken we de relevante gegevens vanuit de beschikbare bronnen om te bepalen in welke situaties een warmtepomp rendabel is — en wanneer het minder aantrekkelijk is.

Inleiding

Een warmtepomp werkt door energie uit de lucht, grond of water te gebruiken en deze om te zetten in warmte. Deze technologie wordt vaak gepresenteerd als een efficiënte en duurzame alternatief voor traditionele verwarmingssystemen zoals aardgas of stookolie. Maar is het daadwerkelijk rendabel om te investeren in een warmtepomp?

Volgens de CREG (federale energieregulator in België) is het investeren in een warmtepomp de afgelopen jaren in sommige gevallen niet rendabel gebleken vergeleken met fossiele ketels. Dit is gebaseerd op een analyse van investeringskosten, onderhoudskosten, belastingen en energieprijzen over een periode van zes jaar (januari 2018 tot januari 2024). De beslissing om over te stappen op een warmtepomp hangt dus af van de situatie van het huis, de energieprijzen en de verwarmingssystemen die momenteel in gebruik zijn.

De invloed van isolatie op de rendabiliteit

Een van de belangrijkste factoren die het rendement van een warmtepomp beïnvloeden is de kwaliteit van de isolatie van het huis. Een goed geïsoleerd huis houdt de warmte beter vast, waardoor de warmtepomp minder hard hoeft te werken en dus efficiënter is. Dit leidt tot lagere energiekosten en een snellere terugverdientijd van de investering in de warmtepomp.

In het geval van een slecht geïsoleerd huis moet de warmtepomp harder werken, wat leidt tot een hoger stroomverbruik en dus minder rendement. In dergelijke situaties kan het ook nodig zijn om de isolatie te verbeteren voordat de warmtepomp wordt geïnstalleerd. Dit is echter een extra investering die de totale kostprijs verhoogt.

Hybride warmtepomp in slecht geïsoleerd huis

Een hybride warmtepomp werkt in combinatie met een bestaande CV-ketel. Als het buiten niet te koud is, neemt de warmtepomp het over, maar bij extreme koudte springt de CV-ketel bij. Deze oplossing is geschikt voor huizen met goede isolatie en een bestaande CV-ketel.

Echter, in een slecht geïsoleerd huis zonder bestaande CV-ketel is dit type warmtepomp minder rendabel. De warmtepomp moet harder werken en het is ook nodig om een nieuwe ketel aan te schaffen, wat extra kosten oplevert. In dergelijke gevallen is het rendement lager en kan het investeren in een warmtepomp niet afgelost worden door energiebesparingen.

Invloed van het verwarmingssysteem

De manier waarop het huis wordt verwarmd heeft ook een grote invloed op de efficiëntie van de warmtepomp. Een warmtepomp werkt het best in huizen met lage-temperatuurverwarming, zoals vloerverwarming of moderne radiatoren die op een lagere temperatuur werken. Traditionele radiatoren die op hogere temperaturen werken, zijn vaak minder geschikt, omdat dit leidt tot een lager rendement van de warmtepomp.

All-electric warmtepomp in goed geïsoleerd huis

Een all-electric warmtepomp is een volledig elektrische oplossing en kan rendabel zijn in een goed geïsoleerd huis met lage-temperatuurverwarming. In dergelijke situaties kan een warmtepomp het grootste deel van het jaar voldoende verwarming leveren zonder een ketel nodig te hebben. Bovendien levert het het voordeel op dat geen gas meer wordt gebruikt, wat gunstig is in de huidige context van hoge gasprijzen.

All-electric warmtepomp in slecht geïsoleerd huis

In een slecht geïsoleerd huis met traditionele radiatoren is een all-electric warmtepomp minder rendabel. De warmtepomp moet harder werken om het huis te verwarmen, wat leidt tot een hoger stroomverbruik. Bovendien vermindert de hogere temperatuur van het verwarmingswater het rendement van de warmtepomp. In dergelijke gevallen is het vaak beter om eerst de isolatie te verbeteren of over te stappen op een hybride systeem.

Invloed van energieprijzen

De energieprijzen spelen een grote rol in de rendabiliteit van een warmtepomp. Een warmtepomp verbruikt elektriciteit om warmte te genereren, en de kostprijs van elektriciteit bepaalt dus een belangrijk deel van de totale energiekosten.

In de huidige context van hoge gasprijzen kan een warmtepomp gunstig zijn, omdat het geen gas meer gebruikt. Echter, als de stroomprijzen stijgen, kan dit het rendement van de warmtepomp negatief beïnvloeden. In de studie van CREG is gebleken dat een warmtepomp de afgelopen jaren in sommige gevallen minder rendabel was dan een fossiele ketel, vooral als de stroomprijzen hoog waren.

Terugverdientijd bij hoge gasprijzen

In een woning met een gasverbruik van 1.000 m³/jaar was de terugverdientijd van een hybride warmtepomp ruim tien jaar bij de energieprijzen voor de energiecrisis. Bij hoge gasprijzen kan deze terugverdientijd korter worden. In een situatie waarin gas zeer duur is, kan het rendement van een warmtepomp verbeteren, omdat de besparing op gasrekening groter wordt.

Invloed van het type woning en situatie van de huurder

De studie van CREG heeft ook aandacht besteed aan het verschil tussen eigenaars en huurders, en aan woningen in beschermde of niet-beschermde situaties (sociaal tarief). Hierbij bleek dat de rendabiliteit van een warmtepomp varieert afhankelijk van de locatie, het type woning en de huidige energiebronnen.

Een woning met zonnepanelen was niet expliciet meegenomen in de analyse, maar er wordt aangeduid dat dit in toekomstige studies verder onderzocht zal worden. Het is mogelijk dat het combineren van een warmtepomp met zonnepanelen de rendabiliteit verder verhoogt door het gebruik van zelf opgewekte stroom.

Invloed van de buitentemperatuur

Een warmtepomp is het efficiëntst bij milde buitentemperaturen. Bij lage temperaturen moet de warmtepomp harder werken om voldoende warmte op te wekken, wat leidt tot een lager rendement. Dit is vooral duidelijk in regio’s met extreme koudtes.

In combinatie met een CV-ketel (hybride systeem) kan dit minder problematisch zijn, omdat de ketel bijspringt bij piekmomenten of extreme koudtes. In een all-electric systeem is dit niet mogelijk, wat het rendement in koude regio’s kan verminderen.

Rendement van verschillende warmtepompsoorten

Lucht/water warmtepomp

Een lucht/water warmtepomp haalt warmte uit de lucht en zet deze om in warm water voor verwarming en warm water. Deze oplossing is eenvoudiger en goedkoper in aanschaf en installatie, maar minder efficiënt bij lage buitentemperaturen.

Bodem/water warmtepomp

Een bodem/water warmtepomp haalt warmte uit de grond of uit grondwater. Omdat de temperatuur in de grond relatief stabiel is, is deze oplossing efficiënter in de winter. De installatie is echter duurder, omdat gaten moeten worden geboord voor de buizen.

Conclusie

De rendabiliteit van een warmtepomp is sterk afhankelijk van de situatie van het huis, de verwarmingssystemen en de energieprijzen. In een goed geïsoleerd huis met lage-temperatuurverwarming en lage stroomprijzen is een warmtepomp rendabel. In een slecht geïsoleerd huis met traditionele radiatoren en hoge stroomprijzen kan het investeren in een warmtepomp minder rendabel zijn.

Een hybride warmtepomp kan een goede oplossing zijn in situaties waarin het huis niet perfect geïsoleerd is of waar het koud is. In dergelijke gevallen kan de CV-ketel bijspringen bij extreme koudtes, wat de rendabiliteit verhoogt.

Voor de huidige energieprijzen en de groeiende aandacht voor duurzame energie is het belangrijk om de situatie van het huis en de verwarmingssystemen goed te analyseren voordat er wordt overgestapt naar een warmtepomp. In sommige gevallen kan het verstandig zijn om eerst de isolatie te verbeteren of een hybride systeem te kiezen.

Bronnen

verdient