Warmtepomp op zolder: Uitdagingen, oplossingen en installatieadviezen

Published by Redactie on september 24, 2025 | Category warmtepomp

De transitie naar duurzame warmtevoorziening is in volle gang. Voor veel woningen in Nederland betekent dit de overstap van een conventionele cv-ketel naar een warmtepomp. Een veelvoorkomende locatie voor de binnenunit van een warmtepomp is de zolder. Maar ook de buitenunit kan op het dak worden aangebracht, zoals beschreven in diverse projecten en technische onderzoekingen. Dit artikel gaat in op de mogelijkheden, voordelen, uitdagingen en technische aandachtspunten rondom het plaatsen van een warmtepomp op zolder of op het dak, met een nadruk op de praktische toepassing in nieuwbouw en renovatieprojecten.

Wat is een warmtepomp?

Een warmtepomp is een systeem dat warmte uit de omgeving (zoals de buitenlucht, aarde of water) opneemt en gebruikt om een woning te verwarmen. De meest voorkomende vorm in de woningbouw is de lucht-water warmtepomp, die bestaat uit een buitenunit en een binnenunit. De buitenunit zuigt warmte uit de lucht, terwijl de binnenunit deze warmte verwerkt en gebruikt voor verwarming en warm tapwater. De prestaties van deze warmtepomp worden vaak gemeten aan de SEER (Seasonal Energy Efficiency Ratio) of SPF (Seasonal Performance Factor). Bij de meeste woningen ligt de SPF van een lucht-water warmtepomp rond de 3,2, wat aangeeft dat de warmtepomp 3,2 keer meer energie oplevert dan het verbruikt (Bron 3).

Warmtepomp op zolder: Voordelen en uitdagingen

Voordelen van een zolderinstallatie

Ruimtebesparing en esthetiek
In bestaande woningen kan het plaatsen van de binnenunit op zolder een uitkomst bieden voor ruimtelijke beperkingen in de bijkeuken of kelder. Bovendien is een zolderinstallatie vaak beter te verbergen dan een installatie in een kamer of bijkeuken. In nieuwbouwprojecten zoals ROB (Bron 1) wordt de zolder gebruikt om de binnenunit te beheren via een slimme uitstap dakraam, wat niet alleen ruimte bespaart, maar ook visueel aantrekkelijk is.
Gemakkelijke toegang voor installatie en onderhoud
Het slimme uitstapdakraam (Bron 1) zorgt voor makkelijk toegankelijke installatie- en onderhoudsmogelijkheden. Bovendien helpt het zolderoppervlak te beheersen door het licht en ventilatie te verbeteren, wat het woningcomfort vergroot.
Samenhang met andere technische installaties
In nieuwbouwprojecten wordt de zolder vaak gebruikt als centrale plek voor alle technische aansluitingen. De ROB-fundatieplaat (Bron 1) biedt bijvoorbeeld een gecentraliseerde oplossing voor aansluitingen van de warmtepomp, ventilatie en zonnepanelen. Dit helpt bij het beheersen van de installatie en het optimaliseren van energiegebruik.
Duurzaamheid en efficiëntie
De warmtepomp op zolder is vaak beter te combineren met andere duurzame systemen, zoals zonnepanelen. De elektriciteit die via de zonnepanelen wordt opgewekt, kan direct worden gebruikt voor de werking van de warmtepomp, wat het energieverbruik verder reduceert (Bron 1).

Uitdagingen bij zolderinstallatie

Ruimte en isolatie
Zolders zijn vaak niet ontworpen voor zware installaties. De binnenunit van een warmtepomp kan relatief groot zijn, wat problemen kan opleveren bij ruimtebeperkingen. Daarnaast is het belangrijk om ervoor te zorgen dat de zolder goed geïsoleerd is, zodat de warmtepomp efficiënt werkt en geen extra energie verbruikt door de verlieswarmte via het dak.
Geluid
De buitenunit van de warmtepomp, die vaak op het dak of in de tuin staat, kan geluid veroorzaken. In buurtprojecten is het daarom belangrijk om rekening te houden met akoestische aspecten. Dit geldt vooral voor nieuwbouwprojecten waar meerdere woningen dicht op elkaar staan (Bron 2).
Toegankelijkheid en onderhoud
Hoewel de zolderinstallatie toegankelijk is via een uitstapdakraam (Bron 1), is het belangrijk om zorgvuldig te overwegen of dit voor iedere woninghaardig is. In sommige gevallen kan het onderhoud lastiger zijn als de zolder niet goed bereikbaar is of moeilijk toegankelijk is voor installateurs.
Technische aansluitingen
De zolder moet voldoende aansluitingen hebben voor elektriciteit, water en riool. Bij nieuwbouwprojecten wordt dit vaak voorzien in de bouwplannen, maar in bestaande woningen kan het noodzakelijk zijn om extra aansluitingen aan te leggen of bestaande systemen aan te passen (Bron 1).

Warmtepomp op het dak: Alternatieve oplossing

Voor de buitenunit van de warmtepomp is de zolder zelf geen geschikte locatie, aangezien deze vaak niet genoeg ruimte biedt en niet voldoet aan de akoestische eisen. Een betere oplossing is het plaatsen van de buitenunit op het dak. Dit heeft meerdere voordelen:

Ruimtebesparing in de tuin of bij de gevel
Plaatsing op het dak verhindert dat de buitenunit zichtbaar is vanuit de buitenruimte. Dit is esthetisch aantrekkelijker en voorkomt eventuele klachten van buren over geluid of uitzicht.
Bescherming tegen weersinvloeden
Het dak biedt een relatief stabiele omgeving voor de buitenunit, wat het functioneren van de warmtepomp kan verbeteren. In projecten zoals het Stavorenproject (Bron 5) wordt de warmtepomp behuizing op het schuine dak geplaatst, wat zowel esthetisch aantrekkelijk als functioneel is.
Optimale werking bij lage temperaturen
De warmtepomp kan warmte onttrekken aan de lucht tot een buitentemperatuur van -20°C (Bron 6), waardoor het functioneren in Nederland goed mogelijk is. Plaatsing op het dak kan helpen om de warmteoverdracht te verbeteren, aangezien er meer luchtcirculatie is.

Technische aandachtspunten bij de installatie van een warmtepomp op zolder

1. Aanleg van het expansievat

Bij de installatie van een warmtepomp moet rekening worden gehouden met het gebruik van een expansievat. Dit is een technisch onderdeel dat ervoor zorgt dat de druk in het systeem stabiel blijft. Voor woningen zijn er vuistregels op basis van het afgegeven vermogen:

Tot 12 kW afgegeven vermogen: 18 liter expansievat voor zowel de bronzijde als de afgiftezijde.
12 kW tot 20 kW afgegeven vermogen: 25 liter expansievat.
20 kW tot 30 kW afgegeven vermogen: 35 liter expansievat.

De voordruk van het expansievat moet voor de bronzijde op 0,5 bar en voor de afgiftezijde op 1,5 bar worden ingesteld. In het algemeen is het beter om het expansievat exact te bepalen in overleg met de leverancier, zodat het systeem optimaal werkt (Bron 4).

2. Vervanging van radiatoren

Omdat de warmtepomp minder warme lucht levert dan een conventionele cv-ketel (35-40°C versus 60-80°C), is het belangrijk om de warmteoverdracht te optimaliseren. Dit kan gedaan worden door conventionele radiatoren te vervangen door convectoren of convectoren met ingebouwde ventilatoren. Deze systemen zorgen ervoor dat de warmte sneller en efficiënter wordt verspreid, wat het woningcomfort verhoogt (Bron 3).

3. Integratie met ventilatie

In sommige warmtepompinstallaties wordt gebruikgemaakt van een ventilatielucht-water warmtepomp. Deze warmtepomp maakt gebruik van de warmte die verloren gaat via de ventilatie. De warmte wordt opgevangen en gebruikt voor verwarming en warm tapwater. Deze oplossing is vooral geschikt voor woningen met een vloeroppervlak tot 200 m² (Bron 6). Het voordeel is dat er geen aparte buitenunit nodig is, wat ruimte en kosten kan besparen.

Nieuwbouwprojecten en slimme oplossingen

In het kader van nieuwbouwprojecten wordt steeds vaker gekozen voor slimme oplossingen rondom de warmtepomp. Dit omvat niet alleen de zolderinstallatie, maar ook het gebruik van slimme behuizingen voor de buitenunit. In het Stavorenproject (Bron 5) wordt een Decorio warmtepompbehuizing gebruikt die precies aansluit op de geselecteerde warmtepompen. Deze behuizing is visueel aantrekkelijk en zorgt voor een betere akoestiek, wat het aanvaardingsniveau van de warmtepomp verhoogt.

Daarnaast wordt in projecten zoals ROB (Bron 1) gebruikgemaakt van een fundatieplaat voor de buitenunit. Deze plaat is op het dak geplaatst en zorgt voor een veilige en ruimtebesparende oplossing. De binnenunit wordt via een slimme uitstapdakraam gemonteerd op de zolder, wat de installatie gemakkelijker maakt en het onderhoud eenvoudiger.

Conclusie

Het plaatsen van een warmtepomp op zolder biedt verschillende voordelen, zoals ruimtebesparing, visuele integratie en efficiëntie. Tegelijkertijd zijn er ook uitdagingen, zoals ruimtelijke beperkingen, akoestische aspecten en technische aansluitingen. Door slimme oplossingen zoals ROB, slimme uitstapdakramen en behuizingen op het dak te gebruiken, kan de warmtepompinstallatie zowel functioneel als esthetisch aantrekkelijk worden.

In nieuwbouwprojecten zijn deze oplossingen vaak standaard ingebouwd, terwijl in bestaande woningen een zorgvuldige planning vereist is. Het is belangrijk om rekening te houden met de technische aansluitingen, expansievatgrootte en warmteoverdracht. Bovendien is het aanbevolen om de installatie te laten uitvoeren door een ervaren installateur, zodat de warmtepomp optimaal functioneert en lang meegaat.

De overstap naar een warmtepomp is een belangrijke stap in de duurzame woningbouw. Met de juiste planning en technische voorbereiding kan een warmtepompinstallatie op zolder of op het dak een betrouwbare en efficiënte oplossing zijn voor de verwarming van een woning.

Bronnen

zolder