Warmtepomp voor appartementen: een duurzame keuze voor verduurzaming

Published by Redactie on september 24, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

In Nederland zijn appartementenpopulaties een groot deel van het woningbestand. Veel van deze appartementen zijn gevestigd in bestaande woningen die tussen de jaren zestig en tachtig zijn gebouwd. De verduurzaming van deze woningen is een prioriteit, aangezien het belangrijk is om het klimaatdoel van CO2-neutraal te bereiken. Een warmtepomp is een veelbelovende oplossing, maar de keuze van het juiste type en de toepassing in een appartement vereisen een zorgvuldige evaluatie van de situatie van de woning, de isolatiegraad, de elektriciteitsaansluiting en eventuele subsidieopties. In dit artikel worden de mogelijkheden, werking en keuzes rondom warmtepompen voor appartementen besproken, met aandacht voor technische aspecten, kosten en voorwaarden.

Wat is een warmtepomp?

Een warmtepomp is een technologie die warmte uit de omgeving (zoals de lucht of de bodem) verwerkt en gebruikt voor het verwarmen van een woning. In tegenstelling tot een traditionele cv-ketel, die aardgas verbrandt, gebruikt een warmtepomp elektriciteit om de warmte op te tillen naar een hogere temperatuur. Dit maakt het een duurzame en energiezuinige oplossing.

Werking van een warmtepomp

De werking van een warmtepomp kan vergelijking worden met die van een koelkast. Een warmtepomp trekt warmte uit de buitenlucht (of bodem), verwerkt deze met behulp van een compressor en geeft de warmte af aan het verwarmingsnetwerk van de woning. Daarbij wordt van 1 kilowattuur elektriciteit ongeveer 3 tot 5 kilowattuur warmte gegenereerd. Dit rendement maakt het een efficiënte manier van verwarmen, vooral in vergelijking met een elektrische straalkachel of inductieketel.

Soorten warmtepompen

Er zijn verschillende typen warmtepompen, waarbij het belangrijkste onderscheid ligt tussen een volledig elektrische warmtepomp en een hybride warmtepomp. Een volledig elektrische warmtepomp vervangt de cv-ketel volledig en zorgt zowel voor verwarming als voor warm water. Een hybride warmtepomp werkt samen met een bestaande cv-ketel, die dan ook voor het warm water zorgt. In koude buien springt de cv-ketel bij.

Daarnaast worden ook onderscheid gemaakt op basis van de warmtebron: lucht/lucht, lucht/water of water/water (aardwarmte). In appartementenpopulaties zijn de meest voorkomende types de lucht/water- en hybride warmtepompen.

Warmtepomp in appartementen: uitgangspunten

1. Isolatie van de woning

Een van de belangrijkste factoren bij de keuze voor een warmtepomp in een appartement is de isolatiegraad van de woning. Een warmtepomp werkt het efficiëntst wanneer de woning goed geïsoleerd is, omdat er dan minder energie verloren gaat via de muren, vloer of daken. Voor appartementen die slecht geïsoleerd zijn, is een volledig elektrische warmtepomp mogelijk minder geschikt. Een hybride warmtepomp kan hier een betere oplossing bieden, aangezien deze gebruikmaakt van de bestaande cv-ketel voor ondersteuning op koude dagen.

2. Type woning

Appartementen die in nieuwbouw zijn aangelegd, zijn vaak ontworpen met energiezuinige systemen en kunnen goed aangesloten worden op een volledig elektrische warmtepomp. Appartementen die zijn gebouwd vóór de jaren negentig zijn vaak minder geïsoleerd en zijn daarom vaak geschikt voor een hybride warmtepomp. Bij nieuwbouw is een volledig elektrische warmtepomp de meest toekomstbestendige keuze, aangezien deze volledig gasloos is en goed werkt met zonnepanelen of dynamische energiecontracten.

3. Elektriciteitsaansluiting

Een warmtepomp vraagt aanzienlijk meer elektriciteit dan een traditionele cv-ketel. Dit betekent dat de elektriciteitsaansluiting van het appartement mogelijk moet worden aangepast, bijvoorbeeld door het verzwaren van de meterkast. Dit is vooral belangrijk bij volledig elektrische warmtepompen, die continu elektriciteit gebruiken. Bij hybride varianten is de druk op de elektriciteitsaansluiting lager, maar toch moet de huidige aansluiting worden gecontroleerd op voldoende capaciteit.

Keuzes voor appartementen

1. Hybride warmtepomp

De hybride warmtepomp is een populaire keuze voor appartementen, vooral wanneer de isolatie van de woning niet ideaal is. Deze warmtepomp werkt samen met een bestaande cv-ketel. De cv-ketel zorgt voor het warme water en ondersteunt de verwarming in koude buien. De voordelen zijn:

Geschikt voor minder geïsoleerde appartementen
Kan profiteren van bestaande infrastructuur
Snelle terugverdientijd (3-5 jaar)
Subsidie mogelijk

De nadelen zijn dat het niet volledig gasloos is en dat het warme water nog steeds afhankelijk is van de cv-ketel. Toch is dit type warmtepomp een logische eerste stap in de verduurzaming van een appartement.

2. Volledig elektrische warmtepomp

Een volledig elektrische warmtepomp is een duurzame keuze voor appartementen met goede isolatie. Deze warmtepomp vervangt de cv-ketel volledig en zorgt voor zowel verwarming als warm water. Het is een toekomstbestendige oplossing, aangezien het geen aardgas gebruikt. De voordelen zijn:

Volledig gasloos
Efficiënter dan hybride modellen
Past goed bij nieuwbouw en goed geïsoleerde appartementen
Subsidie mogelijk

De nadelen zijn dat het aansluiting op een sterke elektriciteitsaansluiting vereist en dat het minder geschikt is voor appartementen met slechte isolatie. De installatiekosten zijn ook hoger dan bij hybride warmtepompen.

3. Lucht/lucht warmtepomp

Een lucht/lucht warmtepomp is een minder gebruikelijke keuze voor appartementen, maar kan een aantrekkelijke optie zijn, met name voor woningen die ook geïnteresseerd zijn in koeling. Deze warmtepomp verwarmt de lucht in het appartement en kan ook omgekeerd werken om te koelen. De voordelen zijn:

Goedkoopere installatieprijs (€4.000 – €8.000)
Eenvoudiger installatie
Kan gebruikt worden voor koeling in de zomer
Makkelijker te combineren met slimme thermostaten en zonnepanelen

De nadelen zijn dat het niet geschikt is voor het maken van warm water en dat het in minder geïsoleerde appartementen minder efficiënt werkt. Daarnaast kan het bij koeling tot condensvorming leiden als de leidingen niet goed geïsoleerd zijn.

4. Water/water warmtepomp

Een water/water warmtepomp (of aardwarmtepomp) gebruikt warmte uit de bodem of grondwater. Deze warmtepomp is het meest geschikt voor nieuwbouwprojecten of appartementen die speciaal zijn aangelegd voor aardwarmte. De voordelen zijn:

Duurzame oplossing met hoge efficiëntie
Zowel verwarming als koeling mogelijk
Lage onderhoudskosten
Toekomstbestendig

De nadelen zijn dat de installatie kostbaar is (€15.000 – €25.000) en dat het veel ingrijpen vereist in de grond. Daarnaast is het niet zomaar toepasbaar op bestaande appartementen.

Voorwaarden voor installatie in appartementen

1. Subsidie

Er zijn subsidies beschikbaar voor warmtepompen, zowel voor hybride als volledig elektrische modellen. De subsidie maakt de investering aantrekkelijker en verlaagt de terugverdientijd. Voor appartementen in een woningcorporatie of collectieve eigendom moet het aanvragen van subsidies vaak worden gedaan via de woningcorporatie of woningbouwvereniging.

2. Verkoop en onderhoud

De keuze van een warmtepomp moet ook in overweging worden genomen vanuit een langere perspectief. Een warmtepomp heeft een levensduur van 15 tot 20 jaar, en de onderhoudskosten zijn lager dan bij een traditionele cv-ketel. Daarnaast kan het verkoopwaarde van een appartement met een warmtepomp worden verhoogd, aangezien het steeds belangrijker wordt dat woningen duurzaam zijn.

3. Slimme technologie

Een warmtepomp kan ingezet worden in combinatie met slimme technologieën zoals slimme thermostaten, zonnepanelen en dynamische energiecontracten. Deze combinatie maakt het mogelijk om energieverbruik te optimaliseren en kosten te besparen. Bijvoorbeeld:

Slimme thermostaat: regelt het verbruik van de warmtepomp op basis van het weer en de verkoelings- of verwarmingsbehoeften.
Zonnepanelen: kunnen de elektriciteitskosten van de warmtepomp verlagen.
Dynamische energiecontracten: laten je energie kopen op momenten dat het goedkoper is, wat het verbruik van de warmtepomp kan aanpassen.

4. Koeling

Een warmtepomp kan ook gebruikt worden voor koeling. In de zomer kan het het appartement koelen door lucht van binnen op te nemen en deze af te koelen. Dit is vooral interessant in appartementen die warm worden in de zomer. Echter, de installatie van koeling met een warmtepomp vereist goede isolatie van leidingen om condensvorming te voorkomen.

Voorbeelden en praktijkgerichte toepassing

1. Hybride warmtepomp in bestaand appartement

Een appartement uit de jaren zeventig met slechte isolatie en een oude cv-ketel is een typische situatie voor een hybride warmtepomp. Deze warmtepomp vervangt een deel van het gasverbruik en maakt het mogelijk om 80% van het gasverbruik te besparen. Het is een praktische stap naar verduurzaming zonder de woning volledig aan te passen.

2. Volledig elektrische warmtepomp in nieuwbouw

In nieuwbouwprojecten zijn volledig elektrische warmtepompen de standaard. Deze warmtepompen zijn ontworpen voor goed geïsoleerde appartementen en kunnen volledig werken op elektriciteit. In combinatie met zonnepanelen en slimme technologie is dit een toekomstbestendige oplossing.

3. Lucht/lucht warmtepomp in multifamiliebouw

Een lucht/lucht warmtepomp kan een aantrekkelijke optie zijn in multifamiliebouw, met name voor appartementen die ook geïnteresseerd zijn in koeling. Deze warmtepomp is goedkoop en eenvoudig te installeren, maar vereist extra apparatuur voor warm water.

Conclusie

De keuze voor een warmtepomp in een appartement is een belangrijke stap in de verduurzaming van het woningbestand. Het is een efficiënte en duurzame oplossing die goed werkt met zonnepanelen, slimme technologieën en dynamische energiecontracten. De keuze tussen een hybride of volledig elektrische warmtepomp hangt af van de isolatiegraad van het appartement, de elektriciteitsaansluiting en de voorkeuren van de bewoner.

Appartementenpopulaties die in de jaren zestig tot tachtig zijn gebouwd zijn vaak geschikt voor een hybride warmtepomp, terwijl nieuwbouwprojecten beter afgestemd zijn op volledig elektrische modellen. De installatie van een warmtepomp vereist een zorgvuldige evaluatie van de situatie van de woning, maar levert op de lange termijn aanzienlijke besparingen op energiekosten en een positief effect op het klimaat.

Bronnen

apartments