Warmtepomp en ijsvorming: oorzaak, gevolgen en oplossingen

Published by Redactie on september 24, 2025 | Category warmtepomp

In de afgelopen jaren zijn warmtepompen steeds vaker geïnstalleerd in woningen en commerciële gebouwen als duurzame oplossing voor verwarming en warmwaterproductie. Tijdens de koude wintermaanden kunnen echter problemen ontstaan met ijsvorming op de buitenunit van de warmtepomp. Deze ijsvorming kan het rendement van de warmtepomp negatief beïnvloeden en leiden tot hoger stroomverbruik. In dit artikel wordt ingegaan op de oorzaak van ijsvorming, de invloed op het rendement van de warmtepomp, en de oplossingen die beschikbaar zijn, met name het automatische ontdooiproces.

Wat is ijsvorming bij een warmtepomp?

Ijsvorming op de buitenunit van een warmtepomp is een natuurkundig fenomeen dat optreedt wanneer de buitentemperatuur laag is en de luchtvochtigheid hoog. De warmtewisselaar van de warmtepomp, ook wel de verdamper genoemd, haalt warmte uit de buitenlucht. Bij lage temperaturen kan het vocht in de lucht condenseren op de verdamper en uiteindelijk bevriezen.

Een gebruiker beschrijft in zijn ervaring dat tijdens een koude periode tot 8 graden onder nul de ijsvorming op de verdamper een serieuze uitdaging was. De warmtepomp was niet in staat om het warmwatervat op temperatuur te houden, wat leidde tot een daling van het rendement. Uiteindelijk werd het probleem opgelost door een aanpassing in de software die het ontdooiproces verbeterde.

Oorzaak van ijsvorming

De oorzaak van ijsvorming op een warmtepomp is het gevolg van de combinatie van lage buitentemperaturen en een hoge luchtvochtigheid. Wanneer de verdamper van de warmtepomp een lagere temperatuur heeft dan de omringende lucht, condenseert vocht uit de lucht op het oppervlak van de verdamper. Als de temperatuur onder het vriespunt komt, bevriest dit vocht tot ijs.

Deze ijsvorming kan de werking van de warmtepomp verstoren, omdat het ijs de oppervlakte van de verdamper afdekt en zo het warmtetransport belemmert. Het ijs kan ook de luchttoevoer beperken en de efficiëntie van de warmtepomp verlagen. Dit heeft tot gevolg dat de warmtepomp meer stroom verbruikt om dezelfde hoeveelheid warmte te leveren.

Gevolgen voor het rendement van de warmtepomp

De gevolgen van ijsvorming op de warmtepomp zijn vooral zichtbaar in het rendement, dat wordt gemeten door de COP (Coefficient of Performance). De COP geeft aan hoe efficiënt de warmtepomp warmte produceert in vergelking met het energieverbruik. Bij ijsvorming daalt de COP aanzienlijk, wat betekent dat de warmtepomp minder warmte kan leveren voor hetzelfde energieverbruik.

In de praktijk betekent dit dat de warmtepomp langer moet draaien om het gewenste comfortniveau te behouden, wat leidt tot een toename van het stroomverbruik. Een gebruiker meldt dat zijn warmtepomp in een koude periode circa 1700 kWh per uur verbruikte, wat aanzienlijk hoger is dan normaal. Dit verbruik is afhankelijk van hoe lang de warmtepomp draait om de koude periode te overbruggen.

Het ontdooiproces bij warmtepompen

Om het probleem van ijsvorming tegen te gaan, zijn warmtepompen uitgerust met een automatisch ontdooiproces. Dit proces wordt ook wel een ontdooicyclus genoemd. Tijdens deze cyclus stopt de warmtepomp tijdelijk met verwarmen en schakelt over naar een koelmodus. Hierdoor stijgt de temperatuur van de buitenunit, waardoor het ijs smelt. Daarna wordt de warmtepomp weer geschakeld naar de verwarmingsmodus en hervat hij zijn normale werking.

Het ontdooiproces wordt geactiveerd door sensoren die de buitentemperatuur en de conditie van de buitenunit monitoren. Deze sensoren zorgen ervoor dat het ontdooiproces pas begint wanneer er voldoende ijs aanwezig is om het rendement van de warmtepomp te beïnvloeden. Dit zorgt ervoor dat het proces efficiënt is en niet onnodig stroom verbruikt.

Tijdens het ontdooiproces kan er stoom ontstaan, die vanaf de warmtewisselaar omhoog trekt. Voor onervaren gebruikers kan dit lijken alsof er iets mis is met de warmtepomp, maar het is een volkomen normaal verschijnsel. Deze stoomvorming is het gevolg van het smelten van het ijs en is een teken dat het ontdooiproces correct werkt.

Belang van het ontdooiproces

Het ontdooiproces is essentieel voor het behoud van het rendement en de levensduur van de warmtepomp. Zonder een ontdooiproces zou het ijs zich blijven ophopen, wat uiteindelijk kan leiden tot schade aan de warmtewisselaar en andere onderdelen van het systeem. Bovendien zou het rendement van de warmtepomp zo verder dalen, wat leidt tot hogere energiekosten.

Een automatisch ontdooiproces is daarom standaard uitgerust bij meeste warmtepompen. Het is echter belangrijk om ervoor te zorgen dat het systeem goed is afgesteld en werkt zoals bedoeld. Een gebruiker beschrijft hoe hij, na het oplossen van het ijsprobleem via een softwareaanpassing, het rendement van de warmtepomp weer kon verbeteren.

Problemen met het ontdooiproces

Hoewel het ontdooiproces in principe goed werkt, kunnen er in sommige gevallen problemen ontstaan. Een gebruiker meldt dat de warmtepomp tijdens een koude periode niet in staat was om het warmwatervat op temperatuur te houden, wat wijst op een mogelijk probleem met het ontdooiproces. In dit geval werd het probleem opgelost via een softwareaanpassing, maar andere problemen kunnen ook optreden, zoals een defecte sensor of een fout in de software.

Als de warmtepomp niet goed ontdooit, kan het ijs zich blijven ophopen en uiteindelijk leiden tot schade aan het systeem. In dat geval is het verstandig om contact op te nemen met een professional om het probleem te diagnosticeren en op te lossen.

TIPS VOOR GEBRUIKERS

Om het probleem van ijsvorming zo min mogelijk te beïnvloeden, zijn er een paar praktische tips voor gebruikers van warmtepompen. Eén van de belangrijkste tips is om opgehoopte sneeuw of bladeren op de buitenunit te verwijderen. Dit voorkomt extra ijsvorming en zorgt ervoor dat de luchttoevoer naar de verdamper ongehinderd is.

Daarnaast is het verstandig om de warmtepomp zo efficiënt mogelijk te gebruiken. In de koude periode is het bijvoorbeeld beter om de temperatuur in de ruimtes die verwarmd moeten worden, zo constant mogelijk te houden. Het verwarmen van ruimtes met lage temperatuurverwarming duurt langer dan met een conventionele verwarmingsmethode zoals een CV-ketel.

Een gebruiker beschrijft hoe hij ervoor koos om het vermogen van de CV-pomp tussen warmtepomp en warmwatervat op maximaal te zetten. Hoewel dit meer stroom kost, levert het meer warmte op en zorgt het ervoor dat het warmwatervat sneller op temperatuur komt. Dit kan bijzonder nuttig zijn in de koude periode.

Conclusie

Ijsvorming op de buitenunit van een warmtepomp is een natuurkundig fenomeen dat kan leiden tot een daling van het rendement en een toename van het stroomverbruik. Hoewel dit een bekend probleem is, zijn er effectieve oplossingen beschikbaar, zoals het automatische ontdooiproces. Door dit proces wordt het ijs op de verdamper verwijderd en kan de warmtepomp weer efficiënt werken.

Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat het ontdooiproces goed werkt en dat de warmtepomp regelmatig onderhouden wordt. Als het probleem aanhoudt of er verdachte geluiden of geuren zijn, is het verstandig om contact op te nemen met een professional. Door het probleem van ijsvorming goed te beheren, kan een warmtepomp efficiënt blijven werken en langdurig meereizen in het dagelijks gebruik.